Agnieszka Holland’ın Venedik’te ‘Jüri Özel Ödülü’ne layık görülen TRT ortak yapımı mülteci draması ‘Green Border’ (Yeşil Sınır) Polonya hükümetinin saldırısına uğradı. Suriyeli bir ailenin acımasız muamelelere maruz kaldığı Belarus-Polonya sınırının Ukraynalı göçmenlere coşkuyla açılmasını gözler önüne seren filmin yönetmeni, ülkesini kötü göstermekle suçlandı. Polonya Adalet Bakanı Zbigniew Ziobro filmi ‘Nazi propagandası’ olarak nitelerken, filmin yönetmeni ise özür beklediğini açıkladı.
Agnieszka Holland’ın Venedik’te ‘Jüri Özel Ödülü’ne layık görülen TRT ortak yapımı mülteci draması ‘Green Border’ (Yeşil Sınır) Polonya hükümetinin saldırısına uğradı. Beyaz Rusya’dan Polonya’ya gitmeye çalışan Suriyeli bir ailenin dramını anlatan siyah beyaz film, Polonya’nın göçmen politikasını savunan iktidarın, Hukuk ve Adalet Partisi ve ortağı Birleşik Polonya Partisi’ndeki siyasilerin hedefi haline geldi. Birleşik Polonya Partisi lideri ve Polonya Adalet Bakanı Zbigniew Ziobro, Twitter’dan yaptığı paylaşımda filmi ‘Nazi propagandası’ olarak adlandırdı. Filmin yönetmeni Holland ise özür dilemediği takdirde Ziobro’ya hakaret davası açacağını söyledi.
Ayrıca Ziobro’nun Nazi zulmünden sağ kurtulanlara yardım eden bir derneğe 50 bin Polonya zlotisi tutarında bağış yapmasını talep etti. Polonya’nın özel istihbarat teşkilatının sözcüsü Stanisław Żaryn da, yönetmeni ‘gerçeklikten kopmak’ ve ‘Polonya’ya, Polonyalılara ve hükümete saldırmak için kullanılan imalarda bulunmakla’ suçladı. Polonya’daki sağcı gruplar da konusu nedeniyle filme saldırdı ve gelecek haftalarda ülkede vizyona girmeden önce filmin boykot edilmesi çağrısında bulundu. Çağrı, aynı zamanda Polonya’nın En İyi Film dalında Oscar adayını sunacağı tarihe denk geldi.
Holland’ın filmine yönelik siyasi saldırılara, Polonyalıların internette iğneleyici yorumları da eşlik etti. Polonya’nın en popüler film sitesi Filmweb’de, henüz yayınlanmayan filmin girişi binlerce olumsuz puan aldı. Site daha sonra film ile ilgili tüm haberlere ve eleştirmenlerin derecelendirmelerine ilişkin yorumları engellediğini duyurdu. Filmin satış temsilcisi Jean-Christophe Simon da, şirketinin sağcı gruplar tarafından hedef alındıktan sonra filmi tanıtan sosyal medya sayfalarındaki yorumları devre dışı bırakmak zorunda kaldığını duyurdu.
Filmin yönetici yapımcısı ve Avrupa Film Akademisi Başkanı Mike Downey ise, siyasilerin söylemlerini “Polonya rejiminin tepkisi olağan bir durum. Agnieszka’ya ve filme yönelik saldırı ayrımcıdır, aşağılıktır ve Polonya’da iktidarı elinde bulunduran aşırı sağdan nefret etmektedir” şeklinde yorumladı. Downey, filmi geniş kitlelere izletmek için ellerinden geleni yapacaklarını kaydetti. Yönetmen Holland’ın ‘Green Border’ filmi, geçtiğimiz Temmuz ayında gerçekleştirilen 12 Punto 2023’te ‘TRT Uluslararası Ortak Yapım Ödülü’nü kazanmıştı. Film, ülkenin göçle ilgili konularda Ekim 2023’te sandık başına gitmesinden haftalar önce Polonya’da gösterime girecek. Ancak, iktidarın sert tepkilerinin ardından filmin yasaklanıp yasaklanmayacağı merak konusu.
Polonya, 2021’de sınırdaki göçmen kriziyle gündeme gelmişti. Rusya’nın müttefiki Belarus, Orta Doğu’dan ve başka yerlerden gelenleri AB’ye gitmeye teşvik ederken düzinelerce kişi Polonya sınırını geçmeye çalışırken hayatını kaybetmişti. Polonya, 2 Eylül 2021’de 418 kilometre uzunluk ve 3 kilometre genişliğindeki Belarus sınır şeridini 30 günlüğüne kapatmış, bölgeye binlerce asker konuşlandırarak sınırı dikenli tellerle çevirmişti. Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, ülkesinin doğu sınırında yaşanan göçmen krizine ilişkin yaptığı açıklamada, sınırdaki göçmenlerin donarak yaşamlarını yitirdiklerini söylemişti. Polonya’nın göçmenlere yönelik sert politikasına katılmadığı gerekçesiyle 2022’de Belarus’a sığınan Polonya askeri Emil Çeçko ise, Polonya sınırında 2021-2022 tarihleri arasından 240’tan fazla göçmenin öldürüldüğünü öne sürmüştü.
‘Yeşil Sınır’ filmi, Belarus Polonya sınırında 2021’de yaşanan göçmen krizindeki gerçek olaylardan ilham alıyor. Film, sınırdaki askeri gücün Afgan, Suriyeli gibi Orta Doğu’dan gelen göçmenlere acımasızca uygulamalarını gözler önüne sererken, son sahnelerinde aynı gücün Ukrayna’da başlayan savaşın ardından Ukraynalı mültecileri karşılamak için nasıl seferber olunduğunu da izleyiciye aktarıyor. Filmde, Celal Altawil, Beyaz Rusya’dan Polonya’ya gitmeye çalışan Suriyeli bir ailenin reisi rolünü canlandırıyor.
Tomasz Włosok mültecilere acımasız muamelede bulunan Polonyalı bir sınır muhafızını canlandırırken, gerçek yaşamda da mültecilerin haklarını savunan bir aktivist olan Maja Ostaszewska ise, ayrım çizgisinin yakınında yaşayan bir aktivisti canlandırıyor.
Film, Venedik’te övgü dolu eleştiriler aldı. Variety’den Jessica Kiang, Green Border’ı “Polonya-Belarus sınırında geçen, sosyal eleştirisini keskin, akıllı sinema sanatının dikenli telleriyle saran, yürekten bir gerilim filmi” olarak tanımladı. The Guardian’ın eleştirmeni Peter Bradshaw ise, filmi ‘solar pleksusa vurulan bir yumruk’ ve ‘şu anda Avrupa’da olup bitenlere dair sinematik tanıklığın hayati bir dayanağı’ olarak tanımladı.