SSK, BAĞ-KUR prim eşitliği, emeklilik sisteminde kadınlara pozitif ayrımcılık getirecek, milyonlarca vatandaşa çifte emekli maaşı imkanı sağlayacak düzenlemelerin torba yasa ile Meclis'in gündemine girmesi bekleniyor. Emeklilik sistemini silbaştan değiştirecek reform için masada üç seçenek bulunuyor. İşte, yeni emeklilik sistemi...
TBMM, yoğun ekonomi gündemiyle mesaiye başlayacak. Milyonlarca emekliyi ilgilendiren düzenlemeler, Meclis'in 2023 Ekim ayında açılmasıyla masaya yatırılacak. SSK, BAĞ-KUR prim eşitlenmesi, kadınlar için devlet destekli ödemelerle yaş şartı tarafında düzenleme ve çifte emekli maaşı için girişimler yapılacak.
Sabah'ta yer alan habere göre, 2023 genel seçimler sonrası Çalışma ve Sosyal Güvenlik sisteminde hareketli günler yaşanıyor. Asgari ücrete 2023 Temmuz zammı ve ardından 1. torba yasa ile emekli ve memur zammı düzenlemeleri, 2023 Toplu Sözleşme Süreci'nin tamamlanması sonrası sıra yeni emeklilik için yapılacak reform çalışmalarına geldi.
Memur ve memur emeklilerini ilgilendiren toplu sözleşme görüşmelerinin sonuçlanması sonrası Meclis'in açılmasıyla birlikte yeni torba yasa gündeme gelecek. Bu torba yasanın içinde Aile ve Gençlik Bankası'nın kurulması ve emeklilik için reform düzenlemelerinin olması bekleniyor.
Emeklilik reformu kapsamında atılacak ilk adımlardan biri BAĞ-KUR'lular için olacak. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, küçük esnaf ve çiftçiler dahil 1 milyon BAĞ-KUR'lunun prim şartını 9000 günden 7200 güne çekecek çalışmayı tamamlayacak.
Burada ilk olarak düzenlemenin kapsamı belirlenecek. Öncelikle küçük esnaf tespiti yapılacak. Bu kapsamda iş yerinde çalışan işçi sayısı ile basit usulde vergilendirme ve vergiden muaf esnaf olma gibi çeşitli alternatifler üzerinde değerlendirmeler sürüyor. Ayrıca tarih kriteri de belirlenecek. Yapılacak düzenlemenin tüm süreleri kapsayıp kapsamayacağı belirlenecek. Geçtiğimiz Mart ayında yürürlüğe giren EYT yasası ile 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olanlarda yaş şartı kaldırıldı.
EYT'lilerden BAĞ-KUR'lu kadınlar 20 yılı (7200 gün), erkekler ise 25 tam yılı (9000 gün) tamamladığında emekli olabiliyor. Eğer yeni düzenleme tüm süreleri kapsarsa, BAĞ-KUR reformu kapsamına giren EYT'li erkek sigortalıların da yaşlılık aylığına hak kazanma koşulu 7200 güne inecek. Böylece kadın ve erkek sigortalılar eşitlenecek. 9000 günü tamamlayamayan EYT'li erkek esnafa erken emeklilik yolu açılacak.
Emeklilik sisteminde gerçekleşecek ikinci reform ise ev kadınları ve anneler için olacak. Ev kadınlarının isteğe bağlı sigorta primlerinin 3'te 1'ini devletin karşılayacağı modelin de Meclis'e sunulacak torba yasa ile hayata geçirilmesi planlanıyor. Burada öncelikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı Aile ve Gençlik Bankası'nın kurulması gerekiyor. Bu gençler dahil tüm önemli sosyal desteklerin kaynağı olacak. Bu bankanın gelirleri de petrol ve doğalgaz rezervlerimizden gelecek.
Yapılacak düzenleme ile isteğe bağlı sigorta için SGK'ya başvuran kadınlara prim desteği verilecek. İsteğe bağlı sigorta ile emeklilik için her ay en az brüt asgari ücretin yüzde 32'si oranında prim yatırılıyor. Yürürlükteki asgari ücrete göre aylık 4.292,52 TL olan bu ödemenin 1.430,84 TL'sini devlet yatıracak. Yani ev kadınları aylık 4.292,52 TL yerine 2.861,68 TL prim ödeyerek emekli olabilecek. Mevcut tutar üzerinden devlet ev kadınlarına yıllık 17.170 TL destek sağlamış olacak. Burada asgari ücret arttıkça prim desteği de yükselecek. Bu prim desteği her asgari ücretin artışıyla beraber yükselecek.
Emeklilik reformu kapsamında bir düzenleme de 'yaş sınırı' için olacak. Taslak çalışmaya göre emeklilik yaşı annelerde çocuk sayısına göre esnetilecek. Milyonlarca kadın bu düzenlemenin detaylarını merak ederken, düzenlemenin Meclis'e sunulacak yeni torba yasada yer alması bekleniyor.
Öte yandan Türkiye'de bir kaç yıldır gündemde yer alan ikinci emeklilik düzenlemesi, Orta Vadeli Program'a (OVP) da girdi. İkinci basamak emeklilik olarak yer alan sistem, tamamlayıcı emeklilik (TES) olarak biliniyor. Otomatik Katılımlı BES, devreye alınacak ikinci emeklilik sistemi ile daha da geliştirilecek.
Dünyanın birçok gelişmiş ülkesinde yurt içi tasarrufları artırıcı hem de refah düzeyini artırıcı bir düzenleme olarak dikkat çeken TES'te temel amaç çalışanların emekli olduklarında gelirlerinin düşmemesi ve yaşam standartlarının değişmemesi. Bu sayede emeklilik döneminde kamudan sağlanan gelirin dışında bir maaş daha elde ediliyor.
Emeklilik sisteminde ilk adımların atılması sonrası TES'e sıra gelecek. Burada 2024 yılı ile birlikte yasal düzenleme yapılması bekleniyor. Yasanın yürürlüğe girmesiyle gelişmiş ülkelerde uygulanan bu sistemle çalışmalar için yeni bir dönem başlamış olacak.
TES'te emeklilik yaşı da 56 olacak. Çalışanlar önce TES ile özel sektörden emekli olurken, ardından SGK ile kamudan emekli olacak. Böylece çifte emekli maaşı imkanı doğacak. Sistemin zorunlu olması bekleniyor. Ancak bu konuda kesin kararı Cumhurbaşkanı Erdoğan verecek.