Türkiye Yayıncılar Birliği’nin hazırladığı ‘2022 Kitap Parazarı Raporu’nda sektörün pandemi ile başlayan sorunlarının sürdüğü ve son bir yılda yaşadığı daralma nedeniyle 7 yıl önceki seviyesine gerilediği belirtildi. 2022’de bir yıl öncesine göre 58 milyon kitabın daha az basıldığı ifade edilen raporda dövizde yaşanan kriz nedeniyle pazarda yüzde 17’lik bir daralma olduğuna dikkat çekildi.
Türkiye Yayıncılar Birliği 2022 kitap pazarı raporunu açıkladı. Raporda 2020’den bu yana pandemiyle birlikte oluşan zorlu koşulların 2022 yılında da devam ederek yayıncılığı etkilediği belirtildi. Maliyetlerin yanında sektörde dijitale olan ilginin artması dijital korsanın yaygınlaşmaya başlaması, dünyada yaşanan kâğıt krizi, fiyatların yüzde 300’lere varan biçimde artması ve Türkiye’de yaşanan döviz kriziyle birlikte sektörün ciddi bir darboğaza girdiğine, büyük bir krize soktuğuna dikkat çekildi. Raporda eylül ayında yaptıkları bir araştırmaya göre, maliyetlerin döviz bazında yüzde 84 arttığı yayıncıların perakende satışlarında ise yüzde 15’lik azalma gözlendiği ifade edildi. Raporda şu ifadeler kullanıldı:
Bunlara ek olarak, Millî Eğitim Bakanlığı’nın, 2021-2022 eğitim-öğretim yılı için ilk defa 17,5 milyon öğrenci için yardımcı kaynak kitap dağıtma kararı alması sektörü olumsuz yönde etkileyen, kaygı verici bir gelişme olarak görüldü. Kültür Bakanlığı’nın açıkladığı veriler doğrultusunda, nüfusa göre kitap üretimi rakamları değerlendirildiğinde, kişi başına düşen kitap sayısının 2021 yılına oranla yüzde 5 artarak 7,97 oldu.
Bağımsız yayıncılık sektörü 2021’de 438 milyon 679 bin 864 adet kitap üretimi yaptı. 2022’i ise 38 milyon 296 bin 402 adet ile tamamladı. 2022 yılında bir önceki yıla göre 58.3 milyon adet, oransal olarak da yüzde 13,3 küçülme gerçekleşti. Sektörün son on yılında ilk kez yaşanan bu küçülme ile kitap üretimi 2015 yılı seviyesine gerilemiş oldu. Sonuçlar sektör 7 yıl geriye gitti.
2022 yılında yayımlanan kitapların yüzde 19.4’ünü yetişkin araştırma, inceleme kitapları, yüzde 9’unu yetişkin edebiyat sanat kitapları, yüzde 12,1’ini çocuk ve gençlik kitapları, yüzde 8,7’sini inanç kitapları, yüzde 1,4’ünü akademik yayınlar, yüzde 1,5’ini ithal yayınlar ve yüzde 47,9’unu eğitim alanındaki kitaplar oluşturdu. Araştırma-inceleme alanı 73 milyon 844 bin 863, edebiyat-sanat kitapları 34 milyon 299 bin 328, çocuk ve ilk gençlik kitapları 46 milyon 048 bin 282 adet üretildi. Kültür yayıncılığının toplam üretimi 154 milyon 192 bin 473 adet oldu. Kültür yayınlarının toplam oranı ise tüm sektörde yüzde 40.55 oldu.
Bilimsel eğitim ve üretimin temel taşlarından olan akademik yayıncılığın sektördeki payı, yasadışı fotokopinin ve izinsiz dijital PDF paylaşımların verdiği ağır hasar nedeniyle yüzde 5’ten son yıllarda yüzde 1’lere kadar geriledi. İki yıllık, dört yıllık, yüksek lisans ve doktora alanlarında toplam 8 milyon 240 bin 997 öğrencinin bulunduğu akademik dünyada, yasa dışı fotokopi çekimleri ve izinsiz korsan pdf paylaşımları sebebiyle gerek üretimde gerekse kitap satışlarında yüzde 1-2,5 civarı oldukça düşük bir aralığa sıkışmış olan akademik yayıncılık, 6 milyon 220 bin 481 adet üretimle öğrenci başına 0,63 yani bir kitap bile düşmedi. Verilere göre 2022’de akademik yayıncılığın sektördeki payı yüzde 1,38’de kaldı.
2022 yılında Türkiye yayıncılık perakende pazarının büyüklüğü 17.742 milyon TL oldu. 2022 yılında, 2021 yılına göre enflasyondan arındırılmamış cari fiyatlarla yüzde 83,68 artış görülse de bu artış döviz cinsinde yaşanmadı. Döviz bazında değerlendirildiğinde ise, sektörde 2021 yılına göre yüzde 17,57’lik bir gerileme yaşadı.
2022’de eğitim yayıncılığı, kitap üretiminde bir önceki yıla göre yüzde 22.23 geriye düşmüş ve eğitim alanında üretilen kitaplar ilk kez sektörün yüzde 50’sinin altına gerilemişti. MEB tarafından 110 milyon adet yardımcı kitabın ücretsiz dağıtılacağı ilan edilmesi özellikle eğitim kategorisinde yer alan kitap üretim adetlerini ciddi anlamda düşürdü. Ders kitapları da eklendiğinde, toplam 262 milyon 100 bin adetle MEB, en büyük yayıncı oldu.
Toplam satışların yüzde 23’ü çevrimiçinde gerçekleşti. Bu oran 2021 yılında yüzde 21.7’ydi. Online satışlar en çok kültür yayınlarında oldu. Kültür yayınlarının yüzde 49,95’i çevrimiçi satışlarda gerçekleşti. Satılan neredeyse iki kültür kitabından birinin çevrimiçinde alıcı buldu. Öte yandan sesli kitap satışları ve dijital veri tabanı aboneliklerinde 2021 yılına göre yüzde 55,63 oranında artış yaşandı.