Günümüzde "ıslahat", genellikle bir düzenlemenin veya iyileştirmenin anlamıyla kullanılır. Ancak Osmanlı İmparatorluğu'nda, "ıslahat" kelimesi daha derin bir anlama sahipti. Osmanlı tarihinde, ıslahatlar bir dönemin imparatorluğun yönetim, hukuk, ekonomi ve sosyal yapısında gerçekleştirilen önemli reformları ifade eder.
Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde, ıslahatlar imparatorluğun çöküşünü engellemek ve modernleşme çabalarını desteklemek amacıyla gerçekleştirildi. Bu süreçte önemli dönemeçler şunlardır:
1839'da II. Mahmud döneminde başlayan Tanzimat Islahatları, Osmanlı İmparatorluğu'nda çağdaş bir hukuk sistemi oluşturma çabalarını içeriyordu. Bu reformlar, vatandaşların hak ve özgürlüklerini güvence altına almayı ve toplumsal dengeleri sağlamayı amaçlıyordu.
II. Mahmut döneminde, askeri, idari ve eğitim alanlarında önemli reformlar gerçekleştirildi. Nizam-ı Cedid ordusu kuruldu ve modern bir eğitim sistemi oluşturulmaya başlandı.
1908'de II. Abdülhamit'in tahttan indirilmesiyle başlayan Meşrutiyet Dönemi, siyasi alanda önemli reformları beraberinde getirdi. Anayasa ilan edilerek meclis ve siyasi partilerin kurulması sağlandı.
Islahatlar genellikle Osmanlı İmparatorluğu'nda modernleşme ve Batılılaşma çabalarının bir parçası olarak görülür. Bu reformlar, imparatorluğun geri kalmışlığını gidermeyi, ekonomik ve toplumsal alanda ilerlemeyi hedefliyordu.
Islahatlar, Osmanlı toplumunda önemli değişimlere yol açtı. Yeni yasalar ve düzenlemelerle birlikte, eğitim sistemi modernize edildi, altyapı çalışmaları yapıldı ve ekonomik faaliyetlerin gelişimi teşvik edildi. Ancak, ıslahatların etkileri zaman zaman tartışmalı oldu.