Büyük İstanbul depremi için uyarılar yapılırken İstanbul Büyükşehir Belediyesi de hızlı ve ücretsiz tarama metodu ile hasar tespit çalışmaları yapıyor. Kahramanmaraş depreminin ardından İBB 40.379 bina için inceleme talebi aldı. Dayanıklılık tespiti kapsamında Ev sahiplerinin yanı sıra kiracılar da evlerini inceletebilecek. Konu hakkındaki açıklama İBB Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Buğra Gökçe'den geldi. İşte merak edilen konu hakkındaki tüm detaylar…
Kahramanmaraş depreminin ardından uzmanlar tarafından uzun süredir yapılan uyarılar sonunda dikkate alındı. 2019 yılında hayata geçirilen bina tespit çalışmaları hakkında önemli açıklamalarda bulunan İBB Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Buğra Gökçe, İSTON’un Yapı Laboratuvarı’nda düzenlenen basın toplantısında merak edilen konu hakkındaki detayları paylaştı. Hızlı tarama metodu ile birlikte 2019 yılından bu yana riskli bina tespiti için analizler yapılmaktadır. Binaları için hızlı tarama isteyen vatandaşlar https://binatespitiformu.ibb.gov.tr/ adresi üzerinden ya da İBB Hizmet binasına vereceği dilekçe ile başvuruda bulunabiliyor. İşte merak edilen konu hakkındaki tüm detaylar…
Belirlenen adresler üzerinden başvuruda bulunan vatandaşlar için inceleme süreçlerini aktaran Gökçe, yöntemin 2019 yılından bu yana İstanbul Teknik Üniversitesi akademisyenleri ile birlikte yürütüldüğüne değindi. Gökçe, PERA projesinin Türkiye'deki 6300 sayılı riskli yapıların belirlenmesine ilişkin mevzuatta yer alan bir adım olduğunu dile getirdi. Gökçe, mevzuat kapsamında riskli yapıların analizinin 60+30 gün olarak yapıldığını ve 90 gün içerisinde tahliye ve yıkım kararı ile ilgili sürecin açıklandığını belirtti.
6306 sayılı kanun kapsamında vatandaşların oturduğu yapıların riskli çıkması durumunda evlerini boşaltmak durumunda kalacaklarını dile getiren Gökçe, bu nedenle birçok vatandaşın başvuru yapmak istemediğini aktardı. Buğra Gökçe, “Ancak hızlı bina taraması yöntemi bundan bir önceki adım olduğu için ve binayı direkt riskli yapı olarak kodlamadığından vatandaşlarımız açısından bir fikir veren, öğüt veren ve bundan sonraki aşamayı hem belediyelere hem vatandaşa yol gösteren harita olarak da önüne koyan bir içerik taşıyor” sözlerine dile getirdi.
2019 yılından bu yana İstanbul genelinde 107.077 binaya gittiklerini dile getiren Gökçe, önceliğin 2000 yılı öncesindeki yapılarda olduğunun altını çizdi. 2000 yılı sonrasındaki yapıların da incelemeye alınacağını vurgulayan Gökçe, 2022 yılı sonuna kadar 29.700 Binaya giriş yapabildiklerini ifade etti.
İnceleme yapmak için gittikleri evlerden %70'inden fazlasını İBB'ye deprem mukavemeti yönünde hızlı tarama yapmasına izin vermediğini bu dile getiren Gökçe, %30'a yakın bir kısmında analiz yapılabildiğini söyledi. 17 Ağustos döneminde Ekrem İmamoğlu'nun analiz sonuçlarını paylaştığını ifade eden Gökçe, yapılan incelemeler sonucunda 318 binanın durduğu yerde çökebilir durumda olduğuna değindi. Bu binaların E sınıfı bile olmadığını dile getiren Gökçe, “1525 binamız da D ve E sınıfı olarak yüksek risk içeren binalar olarak kodlanmış ve biz bunun üzerinden bir eylem planı hayata koymaya karar verdik. Kira yardımı yapılması yönünde. Çünkü İstanbul'da kira fiyatları mevzuatın tarif ettiği 1150 lirayla karşılanabilir durumda değil. Bunun üzerine Çevre Şehircilik Bakanlığımız İstanbul özelinde bu rakamı 1500 liraya yükselten bir uygulamaya gitti. Ancak İstanbul'da 1500 lirayla da kira yardımını vatandaşa verip evinden çıkartmak mümkün olmadığı için İBB Meclisi’nden çıkan karar ile kira yardımının üç katı olarak telaffuz edilemese de başkanlık makamına yetki verildi. İlkini Avcılar’da gerçekleştirdik, diğerini Kartal’da yapıyoruz” sözlerini aktardı.
Depreme dayanıklılık testi kapsamında sadece ev sahiplerinin değil kiracıların da evlerinde inceleme yaptırabileceğine değinen Buğra Gökçe, kiracılara da kira yardımı yapılacağının altını çizdi. İlerleyen süreçte kiracıların da başvuru yapabileceğine vurgu yapan Gökçe, depreme dayanıklılık konusunda kiracıların da inceleme yaptırabileceğini dile getirdi. Kendi kendine yıkılacak durumda olan 318 binadan başlayarak 2 aşama da yer alan 1.525 binanın da E ve D sınıfında yer aldığı söylendi. Bu binalar için 4.500 TL kira yardımı yapılacağının altını çizen Buğra Gökçe, mevzuat gereğince bu yardımı sadece ev sahiplerine yapılabileceğini aktardı. 6306 sayılı kanun yönetmeliği kapsamında kiracılara da Tek seferlik taşınma yardımı yapıldığını söyleyen Gökçe, “Biz bu düzenlememizle kiracıya da yardım vereceğiz. Kiracının da evi boşaltması halinde 4500 kira yardımını en riskli binalardan başlayarak uygulayacağız. Riskli yapıların boşaltılması anlamında bunun önemli bir açılım olduğunu düşünüyoruz” dedi.
2000 yılı öncesinde yapılan binalar için 2 kademe değerlendirme yöntemini kapsayan hızlı tarama uygulaması binalardaki deprem risk durumu tespit etmektedir. Yapılan çalışmaların Öncelikle Avcılar ve Silivri ilçelerinden başladığını dile getiren Buğra Gökçe, İstanbul'un diğer 37 ilçesinde de çalışmalara başlandığına değindi. İstanbul genelinde 107.077 binaya gidildiğini ve bu binalardan 29.323 tanesinde inceleme yapıldığını aktaran Gökçe, yapılan çalışmanın detaylarını aktardı. Bu çalışma kapsamında yapıda:
Elde edilen verilen bir algoritma ile analiz edilerek her bina için deprem güvenlik oranının tespiti yapılmaktadır.
Kentsel dönüşüm olarak bilinen bu çalışmanın çoğunlukla yenilenmesi düşünülen binalara yapıldığı belirtildi. 6306 sayılı kanun kapsamında binaların taşıyıcı sistem rölevesi çıkarılmaktadır. Karot numuneleri alınarak basınç dayanımı ve sıyırma işlemleri ile birlikte tahribatsız donatı görüntüleme cihazları kullanılarak da inceleme yapılmaktadır. Binalarda kullanılan malzeme özellikleri ise Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından oluşturulan modelleme programı kapsamında uygulanıyor. Modelleme sonucu oluşturulan riskli yapı tespit raporu ARAAD sistemi üzerinden ilgili belediye kontrolüne sunulup idari süreç başlatılıyor.
Gerçekleştirilen çalışmalar bakanlık tarafından verilen yetki kapsamında yapılırken riskli olduğu tespit edilen yapıların güçlendirilmesi veya yıkılması ile ilgili idari süreç belediyeler tarafından yürütülmektedir. Riskli olduğu tespit edilen yapılarda ise yeniden yapılma kararının çıkması durumunda maliklere harç muafiyeti, kira yardımı, kredi desteği gibi imkanlar sunmaktadır. İncelemeler kapsamında alınan karot örneği ise yapıya herhangi bir zarar vermez. Karot örneği ise ülke genelinde geçerli olan yönetmelik kapsamında verilen sayı ve şekillerde alınmaktadır. Uygulanan işlemin ardından ise yapıdaki tamirat işlemi İSTON tarafından yapılıyor.
Yapının kaç yılında yapıldığından bağımsız olarak gerçekleştirilen deprem performans analizi kapsamında incelemeler TBDY-2018’e göre yapılmaktadır. Gerçekleştirilen çalışmalar kapsamında yapıdaki her kattan karot numunesi alınarak sıyırma ve tahribatsız donatı görüntüleme cihazları ile inceleme yapılır. Bilgisayar üzerinden de 3 boyutlu bir modelleme uygulanırken TBDY 2018'e göre deprem performansı belirlenir. İşlemlerin sonucu başvuru sahibi ile paylaşılarak analiz sonucunda herhangi bir yaptırım işlemi uygulanmaz.
Gerçekleştirilen yöntemin tamamında ise incelenen yapı kapsamında “depreme dayanıklıdır” veya “şu şiddette depreme dayanıklıdır” ifadesinin kullanılması teknik olarak mümkün gözükmüyor. Çalışmalar deprem performansını belirlemek amacıyla yapılırken bina tespiti projesine yönelik; İBB tarafından başlatılan Hızlı Tarama çalışması, Japonya, Yeni Zelanda, Yunanistan, Amerika, Kanada ve İtalya’da benzerleri uygulanan PERA yöntemiyle yapılmış bir çalışmadır ve bir ön değerlendirme niteliği taşımaktadır.
İstanbul Yenileniyor projesi eklenen İstanbul depremine karşı dayanıksız olduğu düşünülen yapıların yenilenme sürecini kapsıyor. Bu kapsamda yardımcı ve yol gösterici bir rol oynayan proje İBB iştirakleri olan KİPTAŞ, İstanbul İmar A.Ş. ve BİMTAŞ'ın paydaşı olduğu online bilgilendirme ve destek platformu üzerinden yapılmaktadır. Bu proje kapsamında konutların güvenli, depreme dayanıklı ve çevre dostu yapılara dönüştürülmesi amaçlanmaktadır. Başvuruların olumlu sonuçlanması için de özel mülkiyette yer alması, 1999 yılı öncesinde yapılmış olmasın şartlarını taşımalıdır.
İstanbul Yenileniyor projesi kapsamında projenin başvuru, teklif ve uzlaşma olarak 3 aşamadan oluştuğu belirtildi. Proje için şimdiye kadar 39 ilçe 641 mahalle ve 172.391 bağımsız birimi kapsayan 8402 adet başvuru yapıldı aktarıldı. Başvuruların 629.508 kişiyi ilgilendirdiği ifade edilirken uzlaşma sürecinde bulunan 193 başvurunun olduğu söylendi.
23 ilçe ilçe ve 76 mahalleden 6049 bağımsız birim de yaklaşık 22.956 kişiyi kapsayan bir çalışma gerçekleştirildi söylendi. Tek yapılar içinde 117.226 bağımsız birim ve 428.065 kişiyi ilgilendiren 5.713 başvuru yapıldı aktarıldı. Bu kapsamda yapılan başvurular %68 gibi bir orana denk gelmektedir.
Gerçekleştirilen basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtlayan Gökçe, “Kamu kurum ya da kuruluş binasını tespit ettiniz mi riskli olarak?” sorusuna, “Biz kamu kurum kuruluş binalarına mevzuat gereği bakamıyoruz. Her kamu kurum kuruluşu kendi binasını analiz etmekte hem mükellef hem de zaten kamu yapılarının depremde yıkılmayacak şekilde yapılmasını hem yasal hem de hukuki donanımlar” dedi.
Kiracı ve kira yardımı süreci hakkında önemli açıklamalarda bulunan Gökçe, bu kararın Kahramanmaraş depreminden önce alındığına değindi. 318 binanın E sınıfında bile yer almadığını vurgulayan Gökçe, 1.525 adet binanın da D ve E sınıfında olduğunu aktardı. İlk önce çalışmaların riskli bulunan 318 yapıda başlatılacağını ifade eden Gökçe, daha sonra 1.525 yapıyı inceleyeceklerini ve içinde oturanlar içinde kira yardımı yapılacağını söyledi.