Kahramanmaraş merkezli 10 ili etkileyen deprem sonrası çocuklardaki deprem travmasına ilişkin yapılması ve yapılmaması gerekenleri Çocuk Gelişim Uzmanı Şebnem Çelik yanıtladı. Çelik, afet bölgesindeki çocukların duygu sağaltımı için oyunun kritik öneminin altını çizdi.
Merkez üssü Kahramanmaraş olan iki ayrı depremle 10 il yıkıldı, tüm Türkiye sarsıldı. Deprem bölgesinde süren arama-kurtarma çalışmalarıyla enkazdan çıkarılan da depremi yaşayan da hem yaşam hem de psikolojik mücadele veriyor. Ölümlerin 30 bini aştığı depreme ilişkin dikkatlerden kaçmaması gereken en önemli noktalardan biri ise deprem sonrası travmadan çocukların nasıl korunabileceği.
Depremden etkilenen çocuklara ilişkin ‘Ne yapılmalı?’ ve ‘Ne yapılmamalı?’ sorularını Çocuk Gelişim Uzmanı Şebnem Çelik, karar.com’a yanıtladı. 0-18 yaş arası olarak kabul edilen çocukluk döneminin kendi içinde de dört döneme ayrıldığını belirten Çelik, çocukların travma karşısında verdiği tepkilerin içinde bulundukları yaş grubuna göre değişebildiğini söyledi. Çelik, yaş gruplarına göre depremin çocuklar üzerindeki etkilerini şöyle sınıflandırdı:
Çocukların afetten zarar görmesini engellemenin birincil yolunun önlemden yani herkes için güvenli yapılar inşa etmekten, daha sonra çocukları afetle ilgili bilgilendirmekten geçtiğini vurgulayan Çelik, şunları söyledi:
“Ne yazık ki sınıfta kaldığımız adım da en birincil adım. Afet nedir, afet anında neler yapılmalıdır gibi temel bilgilerin çocuklara önceden, ajite edilmeden ve bilimsel şekilde öğretilmesi gerek ama hem çocuklara afet eğitimi verip hem de depreme dayanıklı olmayan evlerde yaşamalarına müsaade edemeyiz.”
Çelik, afet sonrası yapılması gereken en temel şeyin çocukların güvenliğini, fiziksel ve ruhsal iyilik halini gözetmek, temel ihtiyaçlarını karşılamak ve yaşantıyı anlamlandırmalarına yardımcı olmak olduğunu ifade ederek, “Çocuklar için hiçbir koşulda ‘küçük, nasılsa anlamaz’ şeklinde düşünülmemeli, anlamlandıramadıkları bir sürecin içinde yalnız bırakılmamalı ve ilerleyen süreçte rutinlerine olabildiğince hızlı dönmeleri sağlanmalıdır. Sonuçta çocuklar deprem bölgesinde kayıpla, yıkımla, ölüm kavramıyla karşı karşıya kalıyor ve burada onların duygusal ihtiyaçları da devreye giriyor. Güvende olduklarını, anlaşıldıklarını bilmeleri çok önemli” dedi.
Duygularının sağaltımı için oyunun çok kritik olduğunun altını çizen Çelik, “Çünkü çocuklar kendilerini oyunla ifade eder, yaşantılarını oyunla anlamlandırırlar. Bu yüzden küçük yaş gruplarının resimle ve oyunla kendini ifade etmesi ve duygu durumunu yansıtması için gereken ortamlar sağlanmalı” diye konuştu.
En önemli sorunlardan biri olarak çocukların haklarının ihlal edilmesini işaret eden Çelik, “Enkazdan çıkarılan veya afet bölgesindeki çocukların fotoğraf ve videolarını sosyal medyada paylaşmak hem dezenformasyona sebep oluyor hem de ileriki yıllarda karşılaşmak istemeyebilecekleri görüntülerin dijital ayak izleri olarak internete kazınmasına yol açıyor” ifadelerini kullandı.
Çelik, depremi yaşayan çocuklara ilişkin yapılmaması gerekenleri şöyle sıraladı:
Deprem bölgelerindeki hastaneler alarm veriyor
Hatay’da ceset torbaları yetmedi!