KARAR okurlarına, İsrail’in Gazze’de soykırıma varan katliam görüntülerinin özellikle çocuların ruh sağlığını olumsuz etkileyebileceği uyarısında bulunan İstanbul Psikomod Akademi’den Psikolog Hatice Keltek, “Vahşetin sosyal, psikolojik etkilerine tanık olan çocuklarda Travma Sonrası Stres Bozukluğu gelişebilir. Kolay irkilen, dersini yaparken dikkatini toplayamayan, öfke patlamaları yaşayan, uyuyamayan ve kabus gören çocuklarda psikolojik destek önemli” dedi.
Televizyon ekranlarında ve sosyal medyada 40 günü aşkın süredir karşımıza çıkan İsrail’in Gazze’de soykırıma varan katliam görüntülerinin yarattığı bu kaos ortamında, özellikle çocuklar üzerinde psikolojik birtakım olumsuz etkiler görebiliriz. Çocuklar güvenlik, ait olma, fiziksel olarak beslenme, barınma ve giyinme gibi temel ihtiyaçlarının karşılanması konusunda, ebeveynlerine bağımlı durumdadırlar. Güven duymak, kriz dönemlerinde en önde gelen ihtiyaçtır. Bu ihtiyaçlarının yerine getirilemediği durumlarda çocuklar ciddi bir güven sorunu yaşayabilirler. İnsanoğlunun başına geleceklerle ilgili kontrol duygusu, en azından başına ne geleceğini bilmek isteği, devamlılık ihtiyacı vardır. Bu tarz kaos ortamlarının meydana getirdiği stresin beraberinde ise çoğu kez çaresizlik ve belirsizlik vardır. Bu nedenle böyle zamanlarda önemi yeteri kadar anlaşılamasa da rutinleri korumak çoğu zaman hayat kurtarır. Ritüelleri korumak, böylesi zor geçirilen dönemler için sağlıklılık ve umudun devamlılığının işareti niteliğindedir.
Örneğin bir akşam yemeğinde ailece vakit geçirmek, birlikte oyun oynamak, beraber film izlemek gibi rutinler önemlidir. Çünkü, güvenli alanlarında, evlerinde, mahallelerinde oyun oynaması, okullarında eğitim görmesi gereken ancak televizyon ekranlarından, sosyal medyadan dolaylı olarak travmaya maruz kalan çocuklar dezavantajlı duruma ve umutsuzluğa düşer. Ailelerin, böyle durumlarda çocukların duygularını ifade etmesine teşvik etmesi, onun duygularını onaylaması ve her şeye rağmen ayakta kalma yollarını, gücünü ve destek kaynaklarını fark ettirmesi psikolojik destek anlamında önemlidir. Çocuklara yönelik kendi ortamlarında sevgi temelli ve kapsayıcı ilişki geliştirmek, sağlıklı ve tatmin edici bir gelecekleri olabilmesi için duygusal ve sosyal becerilerinin oluşturmasında önemli bir temel oluşturur. Aksi takdirde, tanık oldukları görüntüler ve olaylar nedeniyle güvensizlik ortamı içerisinde yetişen çocuklar gelecekte psikolojik desteğe ihtiyaç duyan yetişkinler olarak karşımıza çıkar.
Vahşetin sosyal, psikolojik, siyasi etkilerine tanık olan çocuklarda ve ailelerinde Travma Sonrası Stres Bozukluğu gelişebilir. Çocuklarda bu durumun belirtileri travmayı konuşurken kaçınma, düşünmekten kaçınma, kolay irkilme, karın ağrısı gibi sürekli olumsuz duygu durum yaşama, genellikle olumsuz düşünme, sürekli bir tetikte olma hali, dersini yaparken dikkatini toplayamama, normalin dışında gelişen öfke patlamaları, önceden ilgi gösterdiği şeylere ilgisini kaybetme, görüntülere maruz kaldıkça suçluluk hissetme, yemek yemek, duş almak gibi konularda utanç hissetme, uyuma zorlukları, kabus, kötü rüyalar görme şeklinde görülebilir. Ailelerin, bu belirtileri gösteren çocuklarına uzman bir hekimden psikolojik destek almaları son derece önemlidir.