Kadınlar evlendiklerinde ya eşinin soyadını alabiliyor ya da çift soyad kullanabiliyordu. Kadınların evlenirken eşlerinin soyadlarını almasını hükmeden kanun, Anayasa Mahkemesi kararı ile iptal edilmişti. Bu kanunun yürürlüğe girmesine 5 aylık bir süre kaldı. Bu süreçte TBMM'nin yeni bir düzenleme yapması gerektiğini belirten Prof. Dr. Şükran Şıpra, 'Düzenlemenin nasıl olacağı çok önemli. O nedenle şu anda bir belirsizlik söz konusu” dedi.
Kadınların evlendiklerinde kocalarının soyadlarını alma zorunluluğunu hükmeden Medeni Kanun’un 187. Maddesi, 22.02.2023 tarihli Anayasa Mahkemesi kararı ile iptal edilmiş, 28.04.2023 tarihli Resmî Gazetede ilan edilmişti. Ancak kadınlar evlendiklerinde hala kendi soyadlarını kullanamıyorlar.
Altınbaş Üniversitesi Hukuk Fakültesi tarafından düzenlenen Cumhuriyetimizin 100. Yılında Medeni Haklar Sempozyumunda kadınların soyadı zorunluluğu konusu ele alındı. Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi, Medeni Hukuk uzmanı Prof. Dr. Şükran Şıpka, yaptığı değerlendirmede, özellikle çalışan kadınlar için soyadı meselesinin çok önemli olduğunu söyleyerek, 'Evli kadının soyadı hakkı, fantezi bir hak gibi görünüyor ama gerçekten önemli.
Kimliğimiz, kişiliğimiz her şey bir anlamda ona göre değişiyor bir evlilik yapıldığı zaman. Erkek için böyle bir zorunluluk yokken, kadının evlenince kocasının soyadını alma zorunluluğu ve soyadının değişmesi, eşitlik ilkesine aykırıdır. Anayasamızın temel eşitlik ilkesi olan 10. Maddesine ve evlilik içinde eşlerin eşitliğine ilişkin 41. Maddesine aykırıdır' ifadelerinde bulundu.
Kadınların kendi soyadları değişmeden evliliğe devam etme hakkını savunan Prof. Dr. Şıpka, 'Bu hak, kadının kimliği ve kişiliğinin bir parçasıdır. Daha önceki yıllarda da AHİM ve Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru sonucunda, birçok kararda kadının kişilik hakkı ihlali ve eşitlik ilkesine aykırılık olduğu kabul edilmiştir.' dedi.
Kadınların kendi soyadlarını kullanabilmek için dava açmak zorunda bırakıldığına dikkat çeken Prof. Dr. Şıpka, 'Nüfus kayıtlarının düzeninin sağlanmasına yönelik kamu yararı ilkesi de artık haklı bir gerekçe değildir. Zira her kişinin T.C numarası ve bilişim teknolojisi sayesinde bu kayıtlar arasındaki irtibat sağlanmaktadır. Ayrıca evlenen kadının nüfus kaydının kocasının kaydına taşınması da artık kabul edilmemelidir' ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Şıpka, ayrıca 5 ay sonra 187. maddenin uygulamadan kalktığında ne olacağının da henüz belirsiz olduğuna dikkat çekti. 'Yasa koyucunun, yani Millet Meclisi’nin bunun yerine bir yasa koyması gerekiyor. Eşitliğe inanan bir tavır ile düzenleneceğini varsayarsak, bu konuda Avrupa’daki kurallarla uyumlu bir düzenleme beklenebilir' açıklamalarını yaptı.
Prof. Dr. Şıpka, Türkiye’nin Medeni Kanunu’nu İsviçre’den aldığı için onların hukuk dünyasına tabii olduğuna dikkat çekti. Avrupa’daki uygulama örneklerinden bahsederek, yeni madde düzenlemesine ilişkin önerilerde bulundu. Avrupa'da evlenen kadınların soyadlarının değişmediğini vurgulayan Prof. Dr. Şıpka sözlerine şöyle devam etti: 'Avrupa bu konuda ailelere birkaç seçim hakkı vermiş. Kadın soyadını değiştirmek istiyorsa kocasıyla anlaşarak ya kocasının soyadını alır ya da ikisinin soyadlarının birleşimini kullanabilirler. Anlaşarak ikisi de kendi aile isimlerini kullanabilir. Hatta bazı durumlarda erkek de kadının soyadını alabilir. Nikah öncesinde hiçbir bildirimde bulunulmadıysa kadın kendi soyadı ile devam ediyor. Kimlikleri de değişmiyor, sadece nüfus kayıtlarında evli oldukları bilgisi resmi olarak giriliyor'
Prof. Dr. Şıpka, Türkiye'de bu kanun uygulanmaya başlandığında geriye dönük de uygulanabileceğini vurguladı. Bunun için kadınların bir başvuruda bulunması gerektiğini söyledi.