Bireysel Emeklilik Sistemi'ne (BES) dahil olanların sayısı günlük olarak yükseliyor. İnsanlar, ya yatırım yapma ya da emeklilik seçeneklerini değerlendirme imkanı için tasarruflarını BES'te kullanıyor. Fakat, piyasalar hareket ederken, hangi fonların tasarrufları için daha kazançlı olacağını kim bilir? İşte, BES ile alakalı bilinmeyen ayrıntılar...
22 Haziran’da bir araya gelecek olan Merkez Bankası Para Politikası Kurulu’nun faiz kararı merakla bekleniyor. Böyle bir durumda, yatırım araçlarının ve getirilerinin de değişim göstermesi kaçınılmaz. Bu durum, BES katılımcılarını yakından ilgilendiriyor.
Son elde edilen bilgilere göre, BES’te toplam fon büyüklüğü 530 milyar lirayı geçti. Bireysel Emeklilik Sistemini kullanarak ya yatırım yapmak ya da emekli olmak için tasarruflarını kullananların sayısı 15 milyonu aştı.
Dolayısıyla, son zamanlarda piyasalarda gözlenen hareketlilik, 15 milyon kişinin birikimlerini doğrudan etkilemektedir. Ancak, bu tür bir durumda, tasarruflar hangi fonlarda değerlendirilmeli?
Yazdıklarımız bir yatırım önerisi olmamakla birlikte, bilgi verme amacı taşımaktadır. Genel bir tablo çizersek, durumu daha iyi anlayabiliriz.
2022'de, BES’in getirisi, enflasyonun 4 puan üzerinde, yüzde 68.27 oldu. Bu, tüm emeklilik fonlarının toplam getirisinin ortalamasıdır. Ancak, geçen yıl hisse senedi ağırlıklı fonları tercih edenler, yüzde 213 (enflasyonun 149 puan üzerinde), kamu ve özel sektör borçlanma araçlarını da içeren değişken fonları tercih edenler de yüzde 172 (enflasyonun 107 puan üzerinde) getiri elde ettiler.
Örneğin, geçen yıl, çoğunlukla döviz, yani dolara yatırım yapan fonları ve altına yatırım yapan fonları tercih eden BES yatırımcılarının birikimleri önemli ölçüde azaldı.
Öyle ki, altın fonlarını tercih edenler enflasyonun 19 puan altında, dolara yatırım yapan fonları tercih edenler ise enflasyonun 23 puan altında getiri elde ettiler.
2023 başı itibarıyla her şey değişti. 1 Ocak-1 Mayıs tarihleri arasında emeklilik fonlarının getirilerine baktığımızda, enflasyonun üzerinde getiri sağlayan tek fon, altın fonları oldu. 5 aylık dönemde altının getirisi yüzde 18 oldu ki, bu da 5 aylık yüzde 15’lik enflasyonun 3 puan üzerinde getiri demektir.
Aynı dönemde, özellikle hisse olmak üzere tüm fonların getirisi enflasyonun çok altında kaldı. Özellikle, geçen yılki alışkanlıkla hisse fonlarında devam edenlerin tasarrufları yüzde 9 azaldı, enflasyonla karşılaştırıldığında kayıp yüzde 34’e ulaştı. Örneğin, 5 ayda dolar ağırlıklı fonları tercih edenler yüzde 6 getiri elde ettiler ama enflasyon karşısında birikimleri azaldı.
Mayıs ayı ile birlikte, BES'te getirilerde yeniden değişiklik oldu. Bu kez dolar ön plana çıktı. Mayıs ayından bu yana, dolar ağırlıklı (kamu dış borçlanma) fonların getirisi yüzde 22 oldu. Enflasyonun son bir ayda yüzde 0.04 olduğu göz önüne alındığında; sadece bir ayda getiri yaklaşık yüzde 22 oldu.
Aynı dönemde, altın fonunun getirisi yüzde 18.6 ile enflasyonun çok üzerinde BES katılımcısına getiri sağladı. Yılın başından Haziran ayı ortasına kadar olan sürede, hem altın hem de dolar ağırlıklı fonları tercih eden katılımcıların birikimleri 5.5 ayda yüzde 30 oranında arttı.
Bu tablo bize ne anlatıyor? Geçen yıl hisse senedi fonlarını tercih edenler yüksek getiri elde ederken, bu yılın başında fon seçimini altın fonuna çevirenler yüksek getiri elde etti; Mayıs ayından itibaren altın ve dolara yönelik tercihlerin birikimleri artmaya devam etti.
Dolayısıyla, eğer fon seçiminiz geçmiş yıllardan kalmışsa, derhal değiştirin. Aksi takdirde, birikimleriniz önemli ölçüde azalıyor. Fonlarınızı yılda 12 kez değiştirme hakkınız bulunuyor. Bu kadar sık değişiklik önermem, ancak piyasa koşullarına göre fon seçiminizi belirli aralıklarla değiştirmeniz gerekiyor.
Eğer bu konuda bilginiz yoksa, emeklilik şirketinizin size rehberlik etmesine izin verin. Son olarak, önümüzdeki dönemde ne olacağını sorarsanız; öncelikle Merkez Bankası’nın faiz kararını görmemiz gerekiyor. Ondan sonra yeniden değerlendiririz.