Asgari ücretin açlık sınırıyla yarıştığı şu günlerde 'bölgesel asgari ücret' tartışması gündemde. Brüt asgari ücretin kişi başı milli gelire oranlarına bakıldığında şehirlere göre 'uçurum' denilebilecek cinsten farklılıklar görülüyor. Kocaeli ve İstanbul gibi illerle Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bulunan iller arasındaki oran oldukça yüksek. Bu oran İstanbul’da 0,24 iken Van’da 1,27 şeklinde görülüyor.
Türkiye'de asgari ücret tartışmaları yeni bir boyut kazandı. 2024 yılında net asgari ücretin 17 bin 2 liraya yükselmesiyle birlikte, bölgesel asgari ücret konusu daha da önem kazanmaya başladı. Özellikle İstanbul, İzmir, Antalya ve Muğla gibi şehirlerde yaşam maliyetlerinin yüksek olması, bu tartışmaları alevlendirdi.
Bölgesel asgari ücret, yaşam masraflarının daha yüksek olduğu şehirlerde daha yüksek bir asgari ücret ödenmesi anlamına geliyor. Şehirler arası ekonomik farklılıklar, istihdam ve işsizlik oranları gibi göstergeler bu tartışmalarda ön plana çıkıyor.
Euronews'te yer alan habere göre, brüt asgari ücretin kişi başına milli gelire (gayrisafi yurt içi hasıla-GSYH) oranı, iller arasında büyük farklılıklar gösteriyor. İstanbul'da bu oran 0,24 iken, Van'da 1,27'ye kadar çıkıyor. Türkiye genelinde bu oran ortalama 0,39 olarak hesaplanıyor.
2022 yılında Türkiye genelinde kişi başına düşen GSYH 176 bin 651 lira olurken, İstanbul'da bu rakam 287 bin 524 lira, Van'da ise 52 bin 272 lira olarak gerçekleşti. Bu durum, şehirler arasındaki ekonomik uçurumu gözler önüne seriyor.
Kocaeli ve İstanbul gibi sanayi merkezlerinde asgari ücretin kişi başına milli gelire oranı en düşükken, Van, Ağrı, Şanlıurfa ve Bitlis gibi illerde bu oran 1'in üstünde. Yani, bu illerde asgari ücretli çalışanlar, milli gelirden daha fazla kazanıyor gibi görünüyor.
Ancak, şehirler arasındaki farkları değerlendirirken dikkatli olmak gerekiyor. Bazı şehirlerde kişi başına milli gelir yüksek olmasına rağmen, yaşam maliyetleri bu oranı yansıtmayabilir. Özellikle sanayi üretiminin yoğun olduğu illerde GSYH'nin yüksek olması, bu farklılıkların altında yatan nedenlerden biri olarak görülüyor.