Türkiye pazarına giriş yapan elektrikli otomobil markaları Ticaret Bakanlığı duvarına çarptı. Bakanlık kısa süre önce elektrikli araç ithalatı yapan distribütörlere 7 bölgede 20 servis şartı getirdi. Aynı zamanda TSE şartı da olacak. Fakat bunun şimdilik bir eğitim müfredatı bile yok. Bütün bu şartlar bir araya gelmediği sürece distribütörlere ait servis şartının tamamlanması imkansız. TSE müfredatı olmadan değil servis yatırımı kimse çadır bile kuramaz.
Ticaret Bakanlığı’nın Kasım 2023 sonlarına doğru çıkardığı ‘Bazı Elektrikli Araçların İthaline ilişkin Tebliğ’ tartışmaları da beraberinde getirdi. Oldukça mantıklı olan servis girişimi aslında bir o kadar da mantıksız. Özellikle Türkiye’de 7 bölgede distribütörün kendine ait en az 20 servis kurması şartının biraz daha elden geçmesi gerekiyor. Bunu 30 günde yapmayan veya yapamayan firmaların Türkiye’de elektrikli araç satması imkansız hale gelecek. Hatta mevcutta bile Türkiye’de yıllardır faaliyet gösteren birçok ithal markanın da kendine ait 20 servisi yok. Karar aslında Çinliler için alınmış gibi görünse de bütün markaları kapsıyor.
Ülkede faaliyet gösteren birçok yeni marka 2024’te satış yapamayacak. Mevcutta elektrikli otomobil satan birçok marka da yeni dönemde özellikle pazara yeni girenleri daha zor bir dönem bekliyor. Şu an Çinli markalar tarafında elektrikli otomobil satan veya satmaya hazırlanan markaların hiçbirinin 7 bölgede 20 servisi yok. İzin belgesi için verilen süre oldukça kısa. Hiçbir marka tebliğ edilen dönemden beri 30 gün içinde yani değil servis 20 tane çadır bile kuramaz. Aynı zamanda alınan TSE şartının da bir müfredatı olmadığı paylaşılanlar arasında.
Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) ise şöyle bir açıklama yaptı:
“Tebliğin yayınlanmasından önce ülkemize ithalat izni almış ve satışına başlanmış olan marka ve modeller için distribütörler ile yetkili satıcılar arasında bayilik sözleşmeleri imzalanmış ve markanın belirlediği standartlara uygun yatırımlar gerçekleştirilmiştir. Yeni tebliğ ile ilgili markanın modellerinin ülkemize ithalatı duracağı için, yeniden izin belgesi alınana kadarki süreçte yetkili satıcıların araç kaynağı kesilecek ve ticaret tamamen duracaktır. Bu markalara yatırım yapmış olan yetkili satıcılar için ilk etapta zarar, sürecin uzaması halinde de iflas kaçınılmaz olacaktır.”
OYDER açıklaması şöyle sürdü:
Ticaret Bakanlığı tarafından ithalatın önüne geçilmesi ve yeni dönemin parlayan yıldızı elektrikli araçların satışının kontrol altına alınması amacına yönelik hazırlandığı anlaşılan tebliğ, bu amacın dışında yerleşik düzeni ve tamamlanmış yatırımları tehdit edecek boyutta bir sonuç doğurmaktadır. Tebliğe eklenen distribütör tarafından sahip olunan 7 bölgede 20 servis ibaresi, yetkili servisleri kapsayacak şekilde değiştirilmeli ve üretici standardında servis veren yetkili satıcılar ile yapılan anlaşmanın kapsam içinde değerlendirilmesi sağlanmalıdır. Yetkili satıcılar 50 yılı aşkın süredir gerçekleştirdikleri görevi TSE’nin belirlediği standartlarda yapmaya devam etmeli ve distribütör ile rekabete girmek zorunda bırakılmamalıdır.”
Servis ve TSE eğitimleri için sürenin oldukça kısıtlı olduğunu paylaşan OYDER:
“Tebliğ ile getirilen eğitim ve çağrı merkezi şartları için hem distribütöre hem de yetkili satıcılara gerekli altyapıyı hazırlamak için makul bir süre tanınmalıdır. Henüz ne MYK tarafından ne de TSE tarafından bir eğitim müfredatı hazırlanmadığı için verilen 1 ay süre içerisinde bu eğitimlerin tüm çalışanlar için tamamlanması imkansızdır. Bu sürenin en az 1 yıl olarak revize edilmesi önerilmektedir.”
Karara ilişkin ODMD Başkanı Ali Haydar Bozkurt da bir açıklama yaptı:
“Elektrikli Araçların İthaline İlişkin yapılan son düzenlemeden dolayı doğruyu söylemek gerekirse şaşırdık. Elektrikli araç marka sayısındaki artış sebebiyle, özellikle de tüketicilerin mağdur olmaması adına bazı önlemlerin alınması kaçınılmaz görünüyordu. Biz de ODMD olarak, henüz yeni bir teknoloji olan elektrikli araçlarla ilgili standartların belirlenmesi ve tüm detaylarıyla uygulanması gerektiğini düşünmekteyiz. Araçların servis ve onarım hizmeti alacağı tesisler ve bu tesislerdeki güvenlik ekipmanları, araçlara hizmet verecek teknik personelin eğitimi gibi konular hayati önem taşımaktadır. Ancak diğer yandan, yukarıda bahsedilen amacın ötesinde, ticaretin engellenmesi seviyesinde bir noktaya ulaşan önlemlerin, ülkemizde yatırım yapmayı planlayan yerli ve yabancı yatırımcıların cesaretlerinin kırılmasına sebebiyet verebileceğini düşünüyoruz. Yatırım ortamının iyileştirilmesine engel teşkil edecek uygulamalardan kaçınılması gerektiği kanaatindeyiz. Çıkan son tebliğ ile sadece pazara yeni giriş yapacak marka ve modeller değil, ülkemizdeki yerleşik ve hatta üretim yatırımı olan markaların da birçok modelinin satışını engellemeye yönelik bir durum oluşmuştur.”