Sudan'da üç gündür devam eden çatışmalar, potansiyel bir iç savaşın tüm işaretlerine sahip. Ülke başkanı General Abdülfettah el-Burhan tarafından yönetilen Sudan ordusu, Sudan Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Dagalo liderliğindeki Hızlı Destek Güçleri (RSF) olarak bilinen büyük paramiliter güçle birçok şehirde çatıştı. Şimdi iktidarı Sudan sokaklarında çatışarak elde etmeye çalışan iki lider, 2019'daki halk ayaklanması sırasında 29 yıllık Ömer el-Beşir iktidarını el birliğiyle değiştirmişlerdi.
SELMAN CÖMERT
Bir BM yetkilisine göre, paramiliter grup RSF'nin orduya nasıl entegre edileceği konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle tetiklenen çatışmada taraflar, birbirlerine hava saldırısı dahi gerçekleştirdi. Bu saldırılar yoğun kentsel alanları etkileyerek 180'den fazla kişinin ölümüne yol açtı ve kayıpların artması bekleniyor. Washington Post'ta yer alan habere göre, BM'nin Dünya Gıda Programı'nda çalışan üç Sudanlı'nın hayatına mal olan çatışmalarda, Batılı diplomatlara yönelik saldırılar da gerçekleşti.
Karşı karşıya gelen Sudan Başkanı ve Yardımcısı, kariyerlerini 2003 yılında Darfur bölgesinin batısında acımasızca bastırdıkları halk ayaklanmasının üzerine inşa etti. İsyanı bastırmak için uygulanan yöntemler, Post'a göre soykırım olarak kabul görüyor. Dünyada Hemetti olarak bilinen Muhammed Hamdan Dagalo, Cancavid olarak bilinen ve daha sonra RSF'ye dönüşen kötü şöhretli bir hükümet yanlısı Arap milis kuvvetinin lideri olarak öne çıktı.
Şimdi iktidarı Sudan sokaklarında çatışarak elde etmeye çalışan iki lider, 2019 yılındaki halk ayaklanması sırasında 29 yıllık Ömer el-Beşir iktidarını el birliğiyle değiştirmişlerdi.
Financial Times'a konuşan Uluslararası Kriz Grubu düşünce kuruluşunun baş analistlerinden Alan Boswell, "Her iki tarafın da ülke çapında üsleri var. Her ikisi de bu mücadeleyi varoluşsal terimlerle niteliyor. Bu, Sudan'ı kimin kontrol edeceği konusunda saf bir güç mücadelesi" dedi.
"Bu savaş, sivil yönetimin hızlı bir şekilde yeniden tesis edilmesine yönelik umutları şimdiden suya düşürüyor" diyen Boswell, çatışmanın "birçok dış aktörü içine çekme ve Sudan'ın sınırlarının ötesine yayılma riski taşıdığını" sözlerine ekledi.
New Lines dergisinden Mat Nashed, "Şimdi, savaş uzun süreli bir çatışmaya dönüşebilir ve birçok kişi savaşın bölgesel patronları ve Çad, Mısır, Eritre ve Etiyopya gibi komşuları sürükleyebileceğinden korkuyor. Sonunda, RSF'nin mi yoksa ordunun mu diğerini yeneceğini kimse bilmiyor, ancak bu arayışları bölgeyi alt üst edebilir," diye yazdı.
Washington Post'a göre Sudan'daki kaos da kısmen dış oyuncular tarafından körükleniyor. Burhan ve Hemetti'nin egemen olduğu geçici rejim, BAE ve Suudi finansmanından milyarlarca dolar ile desteklendi. Mısır, Burhan'ın güçlerine verdiği desteği artırırken, Rusya ve özellikle etkili Wagner Grubu'nun paralı askerleri, Hemetti'nin güçleriyle belirgin bağlar ve temaslar kurdu. Özellikle Darfur'dan gelen Sudanlı savaşçılar, Riyad ve Abu Dabi'nin içinde olduğu Yemen'deki savaşın yanı sıra BAE, Katar, Libya ve Rusya da dahil olmak üzere bir bölgesel güçlerin dahil olduğu Libya'daki çatışmanın ön saflarında yer aldı.
Moskova'nın Hint Okyanusu'na çıkışına imkân tanıyacak bir deniz üssü kurmak için anlaşmaya sahip olduğu düşünülen Rusya'nın da aralarında bulunduğu çeşitli bölgesel güçlerin gözleri Sudan'ın Kızıldeniz kıyılarında. Küresel bir güvenlik düşünce kuruluşu olan Soufan Center bir politika özetinde, BAE'nin, "askeri ve ekonomik gücü Yemen'e ve Afrika Boynuzuna oradaki limanlardan ve diğer tesislerden yansıtma yeteneği dahil, Sudan'daki uzun vadeli stratejik çıkarlarını korumayı ümit ettiğini" bildirdi. Kuruluş, "Aralık 2022'de… iki BAE firmasının Sudan'ın Kızıldeniz kıyısında yeni bir liman inşa etmesi için 6 milyar dolarlık bir anlaşma imzaladığını" hatırlattı.
Hemetti'nin yönettiği RSF'nin, Sudan'ın altın madenlerinin büyük kısmını kontrol ettiği ve bunun da kendisine finansman sağladığı bildirildi. Analistlere göre bu finansman, BAE üzerinden Rusların eline geçtiği iddia edilen yasa dışı maden ticaretiyle besleniyor. Batılı analistler, Mali ve Burkina Faso'daki darbeyi planlayan rejimlerle bağları geliştiren ve Orta Afrika Cumhuriyeti'nde isyan karşıtı operasyonlar yürüten Wagner'in yayılan gücünden çekiniyor. Özellikle Fransız yetkililer, Kremlin'in Sahel'deki artan nüfuzu konusunda uyardı.