Burdur’da bulunan Bubon Antik Kenti’nden kaçırıldığı düşünülen ve ABD’de Cleveland Müzesi’nin koleksiyonunda bulunan Roma İmparatoru Marcus Aurelius’a ait bronz heykel için Türkiye 2012’de ‘çalıntı eser’ başvurusu yapmıştı. ABD’de savcılık yürütülen soruşturma kapsamında heykele el koydu. Amerikan basını da bin 800 yıllık eserin değerinin yaklaşık 20 milyon dolar olduğunu belirtti.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanı Zeynep Boz, Manhattan Bölge Savcılığının, Türkiye’den kaçırıldığı düşünülen ve ABD’de el koyulan bir eserle ilgili ceza soruşturmasının sürdüğünü söyledi. ABD’nin Ohio eyaletinin Cleveland şehrindeki Cleveland Sanat Müzesi’nde bulunan, Roma İmparatoru Marcus Aurelius’u tasvir ettiğine inanılan ve Türkiye’den kaçırıldığı düşünülen başsız heykele, soruşturma kapsamında Manhattan Bölge Savcılığı tarafından el koyuldu. Boz, eserle ilgili Manhattan Bölge Savcılığının ceza soruşturmasının sürdüğünü belirtti. ABD İç Güvenlik Soruşturma Birimi’nin (HSI) de dahil olduğu soruşturmaya Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanlığının koordinasyonunda Kültür ve Turizm Bakanlığının pek çok biriminin desteğiyle somut veriler sağlandığını dile getiren Boz, şöyle konuştu:
“Bugüne dek eser iadesi konusunda işbirliği göstermeyen Cleveland Müzesi’nin bundan sonra bu yaklaşımını değiştirmesini bekliyoruz. Zaten tüm çaba bir bakış açısı değişikliğiyle kaçak olduğu açık olan bu eserlerin pazarda yer bulamamasını sağlamak. Bakanlık, eser iadesi için çabalarını sürdürürken köy köy, okul okul gezerek de farkındalık seviyesinin yükselmesine de büyük yatırım yapıyor.” Boz, Marcus Aurelius heykelinin, süregelen anlaşmazlık nedeniyle memleketinden çok uzun süre ayrı kaldığını belirterek, “Marcus Aurelius için hayat, ‘yabancı memleketlerde geçen bir savaş alanıydı’, diliyoruz ki artık bu savaş bitecek ve filozof imparator evine dönecek” diye konuştu.
New York Times’ın haberine göre, Burdur’da bulunan Bubon Antik Kenti 1960’larda yağmalandığında Türkiye’den kaçırıldığı düşünülen eser, Manhattan üzerinden eski eserlerin ticaretini yapan kaçakçılık ağına yönelik devam eden soruşturma kapsamında ele geçirildi. ABD’li yetkililer, heykelin değerinin yaklaşık 20 milyon dolar olduğunu belirterek, eserin 1800 yıl öncesine ait olduğunu tahmin ettiklerini kaydetti. Türkiye, 2012’de Cleveland Müzesi’nin koleksiyonunda Bubon ve diğer bölgelerden çalınma eserlerler bulunduğuna dair bir liste yayınlamıştı. Listede Marcus Aurelius heykeli de bulunuyordu. Müze, o tarihte eserlerin yağmalandığına dair bir kanıt olmadığını savunmuştu.
İngiltere’deki ünlü British Museum’dan son 30 yılda yaklaşık 2 bin eserin çalındığı ortaya çıkınca, Türkiye’nin Kültür Bakanlığı Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanı Zeynep Boz, Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla kuruma resmi bir mektup gönderdi. Mektupta, müzedeki Anadolu eserlerinin durumu hakkında bilgi talep edilirken, bu eserlerin vatanlarına iade edilmesi istendi. 1800’lerin sonlarında çalınan Mausoleum, Nereidler Anıtı gibi eserler güvenlik bahanesiyle yıllardır iade edilmezken artık iade edilme ihtimalleri var. Ancak British Museum, iade taleplerini uzun yıllardır reddediyor ve bu eserlerin büyük bir kısmını sergilemiyor. Geçen hafta uluslararası ajanslara düşen bir arkeoloji haberi, Londra’daki British Museum’dan çalınan ve değeri yaklaşık 50 bin pound olan mücevher, yarı değerli taş ve cam eserlerin eBay’de 40 pound gibi komik fiyatlara satıldığını ortaya çıkarmıştı. Söz konusu haberde, 1840’ta Londra’ya kaçırılan ve bir süredir restorasyonu devam eden Nereidler Anıtı’nın fotoğrafı da kullanılmıştı.