Brüksel'de yarın Türkiye, İsveç ve Finlandiya üçlü zirvede NATO üyeliği zirvesi düzenlenecek. Üçlü zirve öncesi konuşan NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, Finlandiya'nın üyeliğine yeşil ışık yakan Türkiye ile İsveç'in üyeliği konusunda da ilerleme sağladıklarını açıkladı. 'İsveç'in Türkiye'ye verdiği taahhütleri yerine getirdiğini, NATO'ya üye olmasının zamanının geldiğini söyleyen Stoltenberg İsveç'e güvence vererek "Konu İsveç'in NATO'ya girip girmeyeceği değil, ne zaman gireceğidir" dedi.
Avrupa Birliği savunma bakanları, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in de katılımıyla İsveç'te toplandı. Ekim 2023'te görev süresi dolacak olan Stoltenberg, hem Türkiye hem de Finlandiya'da yaklaşan seçimler nedeniyle iki ülkenin NATO üyeliğinin gecikmesine engel olmak için, bu sorunun çözümü için şahsen mekik diplomasisi yürütüyor.
Deprem dolayısıyla önceki hafta Ankara'ya, geçtiğimiz hafta da Finlandiya parlamentosunun NATO üyeliğine ilişkin yasa tasarısını kabul ettiği gün Helsinki'ye giden Jens Stoltenberg, bu hafta da İsveç'in başkenti Stockholm'de. Genel Sekreter, AB dönem başkanı İsveç'in ev sahipliğinde yapılacak AB Savunma Bakanları toplantısına katılmak üzere İsveç'e giderek, Başbakan Ulf Kristersson ile görüştü.
Stoltenberg Stockholm'de Ukrayna'nın acil top mermisi ve mühimmat ihtiyacını görüşmek üzere bir araya gelen AB Savunma Bakanları toplantısına da katılacak. Krsitersson ile görüşmesinin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında Stoltenberg, iki İskandinav ülkesinin NATO'ya giriş sürecinin tamamlanmasının 'hem NATO'nun hem de kendisinin önceliği' olduğunu söyledi.
Bu konuda Ankara, Helsinki ve Stockholm arasında adeta mekik diplomasisi yürüten Stoltenberg, yarın NATO karargahında kendi başkanlığında yapılacak üçlü görüşmeye atıfta bulunarak, "İsveç'in Türkiye'ye verdiği taahhütleri yerine getirdiğini, artık NATO'ya üye olmasının zamanının geldiğini ve Türkiye ile bu konuda ilerleme sağladıklarını" dile getirdi.
Ocak ayında, İsveç'te İslam karşıtı bir aşırı sağcı kişinin Kuran yakması eyleminin ardından yaşanan diplomatik kriz, Stoltenberg'in deprem nedeniyle de gittiği Ankara'da aşıldı. VOA Türkçe'nin haberine göre Stoltenberg, İsveç'te düzenlediği basın toplantısında bu görüşmeyi gündeme getirerek, "Geçenlerde Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüştüm ve İsveç ve Finlandiya ile üçlü görüşmeleri yeniden başlatmayı kabul etmesinden memnunum" dedi.
İsveç Başbakanı Kristersson da, tıpkı Finlandiya gibi İsveç parlamentosunun da, Macaristan ve Türkiye'nin vetosunu beklemeden, NATO üyeliğine ilişkin yasayı onaylayacağını açıkladı.
İsveç ve Finlandiya'nın üyeliğini veto eden Macaristan'da da, geçtiğimiz hafta parlamentoda bir genel görüşme yapıldı. Stoltenberg, onaylama vaadini sürekli ertelemesi nedeniyle endişelere yol açan Macaristan hakkında, parlamentonun onay müzakerelerine başlamasını memnuniyetle karşıladığını belirterek "Sürecin hızla tamamlanmasını bekliyorum. Burada soru, İsveç'in ittifaka girip girmeyeceği değil, ne zaman gireceğidir" dedi.
Stoltenberg'in ziyaretiyle aynı gün, sabah erken saatlerde Macaristan'dan bir parlamenter heyeti Helsinki'nin ardından İsveç'e gelerek temaslarda bulundu.
Budapeşte yönetimi İsveç'in NATO üyeliğini destekliyor ancak, AB içerisinde bu ülkenin "Macaristan aleyhindeki hukuk devleti ve demokrasi uygulamalarına ilişkin yalan ve hakaretlerine son vermesini" istediklerini dile getiriyor.
Dün akşam yemeğinde bir araya gelen savunma bakanları, bugün yapılacak ilk oturumda Ukrayna'ya AB askeri yardımı konuşacak. Burada Ukrayna'nın acil ihtiyacı olan top mermileri ve zırhlı tank teslimatları, Ukrayna ordusunun eğitilmesi konuları ele alınacak, savaşta gelinen son durum değerlendirilecek.
Aylardır Ukrayna'ya "kendi stoklarını eritmeden nasıl silah ve mühimmat desteği" yapacağını tartışan AB devletleri; Ukrayna'nın, Bahmut kuşatmasıyla hızlanan acil mühimmat ihtiyacını karşılamak için bir mali plan izleyecek. Uzmanların tahminlerine göre, Ukrayna'da Rusya her gün, "Avrupa'nın aylık üretimine eşdeğer" mühimmat ateşliyor. Ukrayna Savunma Bakanlığı, AB'li bakanlara özellikle Caesar toplarının ateşlediği 155 milimetrelik top mermisi ihtiyacı olduğunu bildirdi.
AB Savunma ve Dış İlişkiler Yüksek Komiseri Josep Borrell, bakanlara bu sabah, "Ukrayna'dan gelen acil taleplere hızlı bir şekilde yanıt vermek için hazırladıkları üç aşamalı bir eylem planını sunacak. Bu plana göre, önce, AB ülkelerinin ulusal stoklarda halen var olan mermilerin derhal teslim edilmesi. Ardından, ulusal sözleşmeler yerine Avrupa'nın Avrupalı üreticilerden toplu alım yapması. Bu toplu pazarlıkla, "hem Kiev'in ihtiyaçlarının karşılanması hem de aynı zamanda üye devletlerin stoklarını yenilenmesi". Ve son olarak, top mermisi üretimini artırılması planını uygulamaya koymak.
Bunun için AB Komisyonu İç Pazardan sorumlu komiseri Therry Breton, Avrupa'daki silah kapasitelerinin bir haritasını çıkardı. Buna göre, "AB'ye üye 11 ülkede, 155 milimetre top mermisi üreten 15; Sovyet dönemi topçu sistemleri tarafından kullanılan 152 milimetrelik top mermisi üreten ise 3 şirket var.
Josep Borrell, yüksek yoğunluklu bir çatışmanın ihtiyaçlarını karşılamak için organize olmaktan hala çok uzak olan Avrupa savunmasını "savaş ekonomisi" aşamasına geçirmeyi amaçlayan, yani daha fazla ve daha hızlı üretime destek verilmesini hedefleyen önerilerini savunma bakanlarının tartışmasına açacak.
Borrell, Kiev'e 250 bin adet 155 milimetrelik top mermisinin teslimatını finanse etmek için, Avrupa Barış Aracı fonlarından 1 milyar Euro ayrılmasını öneriyor. Plan, AB'li banka ve özel fonların da Avrupa'nın savunma ve güvenlik çabalarına katkıda bulunması ve bunun için Avrupa Yatırım Bankası'nın harekete geçirilmesini de içeriyor.
Savunma Bakanları resmi olmayan toplantıda, Avrupa savunmasını ilgilendiren güncel konuları da görüşecek. Toplantı, BM ve NATO temsilcilerinin de katıldığı çalışma yemeğiyle son bulacak.