Doç. Dr. Emre Bakırcıoğlu, koronavirüs salgını ile dünya gündemine oturan mRNA aşılarının sperm yokluğuna bağlı kısırlık için çare olabileceğini söyledi.
Türkiye'de yaklaşık 2,5 milyon çift, infertilite yani kısırlık nedeniyle çocuk sahibi olamıyor. İnfertilitenin üçte biri erkeğe bağlı nedenlerle ortaya çıkıyor. Erkek infertilitesinin yüzde 10 ila 15'i, azospermi yani sperm yokluğu nedeniyle meydana geliyor. Ancak azospermisi olan erkeklerin yarısında neden, tam olarak tespit edilemiyor.
Azospermi sorununun en çok, anne babası birinci derecede akraba (kuzen) olan erkeklerde olduğunu ifade eden Üroloji ve Üreme Sağlığı Uzmanı Doç. Dr. Emre Bakırcıoğlu, toplumda sperm yokluğu olan erkeklerin oranının yüzde 1 olduğunu ancak azospermi yani sperm yokluğunun, tüm infertil erkeklerin yüzde 10 ila 15'inde görüldüğüne dikkat çekerek konu hakkında önemli bilgilendirmelerde bulundu.
Azospermi erkeklerin yaklaşık yarısında, altta yatan sebebi ortaya koyamıyoruz. Bu çalışmaya o yüzden başladık. Altta yatan sebepleri araştırırken, Türkiye'de akraba evliliği olan erkeklerin, yani annesi babası akraba olan azospermik erkeklerin çoğunlukta olduğunu fark ettim. Bu gözlemim de yaklaşık 15 yıllık klinik tecrübelerime dayanıyor. Bunun üzerine geriye dönük bir çalışma yaptık ve 246 tane nedeni bilinmeyen azospermi sorunu olan erkek hastalarımızdaki akraba evliliği oranına baktık. 81 erkeğin, yani yaklaşık 3 erkekten 1'inin anne babasının yakın, akraba kuzen derecesinde yakın akraba olduğunu gördük.
Daha sonra bu hastaların klinik verileri incelendiğinde, dünyada ilk kez annesi babası akraba olan erkeklerle olmayanlar arasında da klinik farklılıklar olduğu tesğit edildi. Örneğin bu kişilerin hormonları ve testis boyutları normal seviyelerde, testisten aldığımız örneklerde de spermler belli bir döneme kadar gelişiyor. Ancak çoğunlukla mayoz bölünme dediğimiz spermatit düzeyinde duraklama gerçekleşiyor. Dolayısıyla bu verileri de dünyada ilk kez ortaya koymuş olduk.
Çalışmamız Amerikan Üreme Tıbbı Derneği'nin dergisinde de yayınlandı. Gördüğümüz bir diğer özellik de anne babası akraba olan ailelerde, birden fazla çocukta infertilite problemi ortaya çıkma ihtimali üç kat daha fazla. Yani tek birden fazla kardeşte azospermiye bağlı kısırlık gelişme ihtimali üç kat daha yüksek. Ailede başka birinde olması da gerekmiyor. Bazen ailede hiç görülmediği halde tek bir çiftin çocuklarında da ortaya çıkabiliyor.
Bu çalışmayla, Türkiye'de oldukça yaygın olan akraba evliliklerinin genetik bozukluklara bağlı diğer nadir hastalıkları artırdığı gibi, üreme sağlığını da olumsuz etkilediği ispatlandı. Akraba evliliğinin sadece nadir ve genetik hastalıklar açısından değil üreme sağlığında, kısırlıkla ilgili sorunlara da yol açabildiğini üzerine basarak ifade etmek isterim. Batı toplumlarında akraba evliliğini çok nadir görürüz, ya da hiç görmüyoruz. Ama bizim toplumumuzda sosyokültürel kültürel olarak uzun yıllardır var olan bir gerçeklik bu. Bizim çalışmamız bunu ilk kez gösteren çalışmalardan bir tanesi. Ayrıca da dünyada ilk kez, akraba evliliği sonucu doğan infertil erkeklerin, olmayanlardan farklı yapıda olduğunu gösteren de ilk klinik çalışma.
Sperm azlığı olan erkeklerde, var olan spermleri kullanarak tüp bebek yöntemleri ile çocuk sahibi olmaları sağlanabiliyor ve bu çalışma ile nedenlerden birinin ortaya konması, tedavi açısından da yeni fırsatlar doğurabilir. Tüp bebek yöntemleri de bir kısım çiftlere yardımcı oluyor. Azospermik erkeklerde hiç sperm yok. Eğer altta yatan sebep genetikse, bunları bugün için düzeltme şansımız yok.
Bazılarında da sperm bulma başarısı gösteremeyebiliyoruz. Ama eğer altta yatan genetik sebebi düzeltebilirsek, belki bu durumda olan erkeklerden de sperm elde etmek kolaylaşacak ve yeni bir takım tedavi yöntemleri ortaya çıkacak. Altta yatan sebebi bulmamız, hem bunun çözümü için, tedavileri için bize yeni olanaklar sunacak, hem de belki de menide hiç spermi olmayan erkeklerin ameliyat olmadan da belki bir takım testlerle (kanda veya menide bakılan testlerle) (gelişmemiş) sperm varlığını önceden anlayabilme şansına sahip olacağız. Eğer genetik bir faktör varsa, altta yatan bir gen mutasyonu varsa, bunu öğrenmemiz belki yeni tedavi yöntemlerini de getirecek. Örneğin messenger RNA tekniği ile bunları düzeltmemiz ve hücrelerin, o bozulmuş olan genini fonksiyonunu yerine getirmemizi sağlayacak
Türkiye'de nüfus istatistikleri araştırması 1968 yılından beri yapılıyor ve bu araştırmalara göre akraba evliliği oranlarında 50 yıldan fazla bir süredir bir azalma olmuyor. Bu durum, erkek kısırlığı oranlarını da artırıyor. Bu veriler 5 yılda bir tekrarlanıyor. Türkiye'de yapılan 5 yıllık analizlerde, akraba evliliği oranı yüzde 20-24 bandında değişiyor. Hatta en son 2018 yılında yapılan Türkiye Nüfus İstatistikleri Araştırmasına göre, bu oran en son yüzde 24 idi. Bu oran batıdan doğuya doğru gittiğimiz zaman giderek artıyor. Özellikle Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu illerimizde, yüzde 40'lara, 50'lere ulaşan akraba evliliği oranlarıyla karşı karşıyayız.
Haber Kaynağı: Demirören Haber Ajansı (DHA)