Adeta gökyüzünde görsel şölen sunan gökkuşağı, tanık olabileceğiniz en güzel meteorolojik olaylardan biridir. Peki gökkuşağının neden 7 renkten oluştuğunu hiç düşündünüz mü? Gelin birlikte öğrenelim.
Özellikle çocukların hayalini süsleyen ve onları oldukça heyecanlandıran gökkuşağı, esasında meteorolojik bir doğa olgusudur.
Kısaca anlatmak gerekirse gökkuşağı, Güneş ışınlarının kırılmasıyla meydana gelen ve yedi renkten oluşan bir görsel olaydır.
Eşsiz renkleriyle gökyüzünü aydınlatan bu doğa olayı, herkes için neşe, huzur ve mutluluğu temsil eder.
Halk arasında 'ebem kuşağı, ebe kuşağı, alkım, hacılar kuşağı, eleğimsağma, yağmur kuşağı, meryemana kuşağı, alaimisema' gibi isimlerle anılan gökkuşağının oluşumu her zaman merak konusu olmuştur.
''Gökkuşağı nasıl oluşur, renkleri nelerdir? Gökkuşağı neden 7 renkten oluşur?'' sorularının yanıtları hep araştırılagelmiştir.
Birçok türü bulunan gökkuşaklarının oluşması için belirli koşulların gerçekleşmesi gerekir. Hadi gelin bu meteorolojik olayı biraz daha yakından tanıyalım.
Işık, birçok renkten oluşur. Bir prizmayı tutup içine ışığı yansıtırsanız bunu kendiniz rahatlıkla gözlemleyebilirsiniz.
Gökkuşağı da prizma metaforuna benzer şekilde çalışır. Ancak kırılma, dağılma ve yansıma gibi belirli süreçlerin gerçekleşmesini gerektiren meteorolojik bir olgudur.
Gökkuşağı oluştuğunda, güneş ışığı yağmur damlalarına belirli bir açıyla çarpmalıdır. Eğer oluşmazsa, ark görünemez. Gökkuşaklarının genellikle öğleden sonra veya şafakta ortaya çıkmasının nedeni budur.
Güneş ışınları, yağmur damlacıkları ile temas ettiğinde güneş ışığı yansır. Ardından yansıma yasası, bir cam pencereden baktığınızda olduğu gibi hareket etmeye başlar, kendi yüzünüzü görmenin yanı sıra onun içini de görebilirsiniz.
Pencere, tıpkı su gibi ışığı hem yansıtabilir hem de iletebilir. Bir miktar ışık hava ve su tabakasını geçer ve yavaşlamaya başlar. Hava sudan daha az yoğun olduğu için oluşur. Hız azalmasına kırılma denir çünkü ışıkta bükülmüş bir açı oluşturur, bu nedenle gökkuşakları bir yay şeklindedir.
Gökkuşağı, Güneş ışınlarının yağmur damlaları ve sis bulutları tarafından kırılması, yansıtılması ve dağıtılması sonucu meydana gelmektedir. Büyük damlalardan oluşan kuşaklar, daha net ve dikkat çekici gökkuşakları oluşturmaktadır.
Küçük yağmur damlalarının ise netliği daha az ve geniş ölçekli bir gökkuşağı oluşturduğu görülür. Yağmur damlaları, ışığı renklerine ayıran bir prizma görevi üstlenmektedir.
Işık tayfı renkleri bir yay şeklinde görülmektedir. Güneşin yaydığı ışık, beyaz renkli bir ışık olarak tanımlanır ve sarı gibi görünmesine rağmen aslında içinde bütün renkleri bulundurmaktadır. Bir bant şeklinde oluşan gökkuşağının görülebilmesi için de belli bir açı ile dizilmesi ve bakılması gerekmektedir.
Normal gökkuşaklarının üst kısmında kırmızı ve alt kısmında mor renk bulunur. Ancak diğer gökkuşağı türleri bu kurala uymaz. Örneğin, çift gökkuşağı oluştuğunda bunlardan birinin renkleri ters sırada gelir.
Gökkuşağının renkleri hakkında da bir efsane vardır. Birçok insan sadece yedi tane olduğuna inanmaktadır. Gökkuşağı rengi olarak tanımlayacağımız bu renkler şu şekildedir: turuncu, kırmızı, yeşil, sarı, mavi, lacivert ve mor.
Renk sıralamasının farklı olduğu durumlar olabilir. Bu o anki oluşan gökkuşağının bize göre güneşe ters düşmesinden kaynaklıdır. Gökkuşağı ile bilinen bir diğer gerçek ise gökkuşağına bakan herkesin aynı gökkuşağını görmemesidir.
İlk olarak eğer gökkuşağı, büyük damlalardan oluşmuş ise daha net ve parlak bir şekilde görülmektedir. Ayrıca gökkuşağında bulunan yedi rengin ayrımı da daha net yapılabilmektedir. Başka bir deyişle gökkuşağının görünmesinde yağan yağmur boyutunun önemi büyüktür.
Güneş'in vurduğu açıya göre de gökkuşağının yeri değişmektedir. Güneş ışınlarının açısından dolayı güneş yükseldikçe gökkuşağı aşağı iner. Gökkuşağı, normal bir konumdayken yarım çember şeklinde görülmesine rağmen yüksek bir konumdan bakıldığında koni ya da tam çember şeklinde gözükmektedir.
Bu yay şeklindeki ışık tayfları, sabah ve akşam saatlerinde yağmurdan sonra ya da ikindi saatlerinde yağmur yağdığı sırada görülmektedir. Gökkuşağını net şekilde görebilmek için yapılması gereken ilk iş, güneşin arkaya alınmasıdır. Güneş arkaya alındıktan sonra karşıya bakılmalıdır.
Gökkuşağının gözükmesinde en önemli etkenler güneş ışınları ve yağmurun olmasıdır. Güneş ışınları ve yağmur dışında en önemli etken güneşin gökyüzündeki duruş açısıdır. Çünkü bazı açılarda gökkuşağı gözükmemektedir. Örneğin Güneş’in ufuktan yüksekliği 52 dereceyi geçerse gökkuşağı oluşmaz veya 42 derecenin üzerinde olursa gökkuşağı gözükmez.
Gökkuşakları aynı anda birden fazla görülebilmektedir. Çifte gökkuşağı olarak adlandırılan bu durum, 50-53 derecelik bir açı ile görüntülenir. Bu çifte gökkuşağı, adı üstünde çift gökkuşağından oluşmaktadır.