Tüketimi mide bulantısı, kusma ve ishal gibi bazı sağlık sorunlarıyla ilişkili olan patatesin yeşil kısmı, bazı durumlarda ciddi zehirlenmelere yol açabiliyor.
Patatesler yeşilimsi bir renk alırsa, bunun nedeni olgun olmadıklarından değil, sağlığınıza zarar verebilecek acı bir tada ve toksik özelliklere sahip bir glikoalkaloid olan solanin varlığından kaynaklanır.
Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) tarafında yayınlanan yakın tarihli bir rapor, yeşil kısmı yemenin veya filizlerin varlığının risklerini açıkladı.
EFSA uzmanları özellikle domates, patlıcan, patates ve türevleri olmak üzere solanin içeren belirli gıdalardaki glikoalkaloitlerin sağlık tehlikelerini değerlendirdi.
Çiğ patatesin yeşil kısımları, acı bir tada ve toksik özelliklere sahip bir glikoalkaloid olan solanin açısından zengindir. Solanin, kendisini doğal olarak korumak için kullandığı tipik bir mantar ve böcek ilacıdır, ancak insan tarafından yüksek konsantrasyonlarda yenilirse ölümcül olabilir.
Solaninin çoğu patatesin kabuğunda bulunur, bu nedenle kabuğunu soyarak bu toksik maddenin yüzde 30-80'inden kurtulabilirsiniz. Ayrıca kızartma, zehirli maddeyi etkisiz hale getirir, ancak kaynatma veya mikrodalgada pişirme etkilemez.
Işık ve nem solanin içeriğini günde 4 kat daha fazla artırır. Bu nedenle patatesleri serin, kuru ve karanlık bir yerde saklamak çok önemlidir.
Patatesin yeşil kısmının tüketimi esas olarak sindirim sistemi ve nörolojik belirtileri ortaya çıkarır. Mide bulantısı, ishal, kusma, kramplar, boğaz ağrısı, baş dönmesi ve vertigo görülebilir.
Belirtilerin hissedilmesi için bu kimyasal bileşikte vücut ağırlığının kilogramı başına 1 miligram almak yeterlidir. Vücut ağırlığının kilogramı başına 3 mg solaninin tüketilmesi ölüme bile neden olabilir, bu normal bir solanin konsantrasyonuna sahip 2 kilogram patatesin yenilmesi anlamına gelir.
Bebeklerde ve küçük çocuklarda toksik doza ulaşma riski daha fazladır, çünkü birkaç kilo ağırlıkta olduklarından dolayı aşırı patates tüketmeye gerek kalmadan tehlikeli alım seviyelerine ulaşabilirler.
Bu nedenle patates yerken mutlaka kabuğunu soyup yeşil olan kısımlarını atın, bu şekilde solanin zehirlenmesi yaşama riskini azaltabilirsiniz. Ancak en önemli şey, toksik maddenin çoğalmasını önlemek için patateslerin uygun şekilde saklanmasıdır.
Bu glikoalkaloidlerin alımından kaynaklanan zehirlenme riskini azaltmak için birkaç pratik ipucu deneyebilirsiniz:
- Sadece kullanacağınız patatesleri satın alın. Özellikle büyük miktarlarda tüketmiyorsanız, ne kadar indirimde olursa olsun, büyük miktarlarda almayın.
- Yeşil alanları veya filizlenmiş olduğunu gördüğünüz patatesleri tercih etmeyin.
- Evde kuru, iyi havalandırılmış, serin ve karanlık bir yerde saklayın. Soğuk, patatesin içeriğindeki nişastayı bozduğu için buzdolabı onları saklamak için iyi bir yer değildir.
- Patatesin kabuğunu soyarak toksik madde içeriğini büyük ölçüde azaltırsınız. Örneğin ışığa maruz kaldıkları için yeşil noktalar oluşursa, bu alanları tamamen kesmeniz daha iyidir. Uzun süre saklandıklarında filiz verebilirler. Her filizin etrafından bir santimetre kare kadar eksin veya çok filizlenmişse patatesi atın.
- Suda kaynatıldığında bu toksinlerin konsantrasyonu yüzde 5 ila 65 arasında düşer.
- Yağda kızartırsanız toksinler yüzde 20 ila 90 arası azalır.