Hüseyin Rahmi, Metres'te zengin bir Rum tüccarın Fransız Parnas adlı bir kadını metres olarak İstanbul'a getirilişini konu ediniyor.
Türk Edebiyatı’nda yazdığı eserlere rağmen en az anlaşılan ve hak ettiği itibarı görmeyen bir yazar derseniz, benim cevabım Hüseyin Rahmi olur.
Edebiyatımızın önde gelen isimlerindendir. Heybeliada'da geçen yaşamı onu orayla özdeşleştirmiştir. Hüseyin Rahmi denilince Şıpsevdi, Kuyruklu Yıldız Altında İzdivaç, Mürebbiye ve Şık eserlerinin akla gelmesi, Metres romanının öneminden bir şey kaybettirmemiştir.
Dergâh Yayınları yazarın bütün eserlerini yeni baskı yaparak okuyuculara ulaştırmasıyla önemli iş çıkarttı. Günümüzde çeviri eserlerin daha çok okunmasının yanında, kendi yazarlarımızı da okumamız gerektiğini düşünüyorum.
Metres romanının yeni baskısında günümüz okuru için yabancı sayılabilecek kelimelerin her birinin anlamı ile Fransızca kelime ve cümlelerin çevirileri dipnotlarda verilmiştir. Kitaplarında kullandığı sade ve anlaşılır dil, onu en çok okunan yazarlardan kılmıştır. Sokağı edebiyata taşıyan Hüseyin Rahmi, hayat verdiği karakterleri konuşturmakta ustadır. .
METRES...
Zengin varlıklı bir tüccarın Fransa’dan alıp getirdiği Parnas adlı kadın üzerinde gelişen olay örgüsü romanın ana iskeletini oluşturur. Fransa ve Batı özentisi insanları o dönem bu tür yollara sevk edebiliyordu. Batı uygarlığının yaşam stantlarını yakalamak isteyen toplum, giderek kendi benliğine yabancılaşmasını anlatan Metres, Gürpınar’ın önemli yapıtıdır. Ele aldığı konuyu mizahi ögelerle analatan Gürpınar, tatlı sert üslubuyla bunu göstermiştir.
Yeni bir toplum yapısıyla tanışan Parnas, Osmanlı Devleti’nin batıdan ne kadar uzak olduğunu küçümser. Kendisini İstanbul’a getiren Rum tüccarın ölmesiyle yalnız kalan Parnas’ı başkaları da metres olarak yanına alarak, onu koruma altına alırlar.
Romanın diğer ana karakterlerinden olan Müştak Bey’in tabiri caizse metresliğini yapan Parnas, tam bir para avcısıdır. Lüks yaşam tarzı benimseyen Parnas, zengin adamların gözdelerinden olmuştur.
Hüseyin Rahmi’nin etik değerler çerçevesinde yazdığı Metres, bir dönemim özenti yaşamından ileri gelmektedir. Gürpınar, eserinde insanların yozlaşmasını, kendi değer yargılarından uzaklaşmalarını ve hatta burun kıvırmalarına eleştirilerde bulunur. Yazar, bütün bu bozuklukları romanından güzel biçimde anlatır.
Önemli Türk klasiklerinden sayılan Metres’i okumanızı öneririm. Romanı geçmişe biraz özlem, biraz da öfke duyarak okuyacaksınız.
FRANSIZ ALAFRANGASI
İstanbul’da 1878’de dünyaya gelen Gürpınar’ın ilk öyküsü Ceride-i Havadis Gazetesi’nde "İstanbul'da Bir Frenk" ile edebiyat yaşamına ilk adımını atmıştır.
Aynı sene içinde Ahmet Mithat Efendi’nin çıkarttığı Tercüman-ı Hakikat Gazetesi’nde kalem oynatan usta yazar, "Şık" romanını bu gazetede tefrika halinde yayımladı. Şık, yazarın aynı zamanda ilk romanı olma özelliğini taşımaktadır. Osmanlı’da o dönem Fransız alafrangasının moda olması eleştirileri de beraberinde getirmiştir.
Tanzimat Fermanı'nın yayınlanmasıyla beraber Osmanlı'da sosyal ve kültürel bağlamda değişikler başladı. Fransız alafrangası da bu dönemde başladı.
Devrin yazarları Fransız yazarlarından çeviriler yaparak, bunları okuyucularla buluşturuyorlardı. Hüseyin Rahmi de Fransız edebiyatçılardan çeviriler yaptı. Eserlerinde Avrupa edebiyat ve kültür sanatının izlerini bulmak mümkündür. Bu sadece Gürpınar için değil, çağdaşı olduğu diğer mütefekkirlerin yapıtları için geçerlidir.
Gürpınar, kitap yazmanın dışında, yazar Ahmet Rasim’le "Boşboğaz" ile "Güllabi"adlı mizah dergisini yayımladı. 1908 II. Meşrutiyet’in akabinde devlet memurluğunda istifa ederek, kendini yazarlığa verdi. Yazarlıktan başka meşguliyeti kalmayan Gürpınar, daha çok üretmeye başladı. 1924 yılında kaleme aldığı "Ben Deli Miyim" eseri çeşitli sebeplerle yasaklandı.
Hüseyin Rahmi
Yazarın "Alafranga"romanı da yasaklara takıldı. Kitap daha sonra "Şıpsevdi" adıyla yayımlandı. 1936-43 yılları arasında mebusluk yapan Gürpınar, toplumsal karmaşıklıkları, insanların benimsedikleri batıl inançlar ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa medeniyetiyle kurmak istediği entegrasyon sonucunda yaşadığı siyasal, sosyal ve ekonomik etkenleri eserlerinde bolca işlemiştir.
Edebiyat hayatı boyunca 41 roman yazan Gürpınar, 1944’te Heybeliada’da hayatını kaybetti.
Yazarın Heybeliada'daki evi müze olarak ziyeretçilere açıktır
Hüseyin Rahmi'nin Metres romanını saydığımız bütün bu argümanları göz önünde bulundurarak okumalıyız.
Yazar: Hüseyin Rahmi Gürpınar
Yayınevi: Dergâh Yayınları
Dili: Türkçe
Türü: Roman
İlk baskı yılı: 2017
Syf: 430
Kitabı satın almak için linki tıklayın:
D&R
Kitap sayfası için iletişim: [email protected]