Tüm dünyanın yakından takip ettiği ABD başkanlık seçiminde rekabet artarak devam ediyor. ABD'de 59. başkanlık seçimleri sürecinin nasıl işlediği merak ediliyor.
ABD'de 3 Kasım Salı günü başlayan başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi Donald Trump ile Demokrat Joe Biden, Beyaz Saray'ı kazanabilmek için kozlarını paylaşıyor.
ABD seçim sistemi dünya genelinden farklı işliyor. 2016'da Demokrat aday Clinton rakibinden daha fazla oy almasına rağmen başkan Cumhuriyetçilerin adayı Trump olmuştu.
Buna göre yarışı daha az oy alan aday nasıl kazanabiliyor merak konusu oldu.
ABD başkanlık seçimlerinin sonucu ülke çapında adayların aldığı oy oranına göre değil de kazanılan seçiciler kurulu üyesi sayısına göre belirlenir.
Seçiciler kurulu, başkanlık seçimlerinden hemen sonra toplanan bir kurultaydır. Bu kurultaya her başkan adayının kazandığı temsilciler katılırlar ve yapılan oylama sonucu ABD’nin başkanı belirlenir. ABD başkanlık seçimleri bu seçiciler kurulu üyelerinin belirlenmesi esası üzerine kurulmuş bir sistemdir.
Seçime katılan her ABD yurttaşının oyu aslında desteklediği adayı seçmek için değil, adayı temsil edecek olan seçiciler kurulu üyesini belirlemek için kullanılır.
Yani Amerikalı seçmen sandığa gittiğinde doğrudan yeni başkanı ve yardımcısını değil, bu ikiliyi seçecek olan seçiciler kurulu delegelerine oy veriyor. Dolayısıyla seçimin sonucunda, bir başkan adayının aldığı oy sayısı değil, kazandığı delege sayısı belirleyici oluyor.
ABD'de seçim kanunlarına göre bir seçmen, belirli durumlarda seçim sandığına gitmeden uzaktan posta yoluyla oy kullanabiliyor. Koronavirüs salgınına kadar ABD'de sadece birkaç eyaletteki seçmenler, sandığa gitmeden posta yoluyla oy kullanıyorlardı.
Ülkedeki birçok eyalet ise geçerli bir mazereti olan seçmenlere (yurt dışında bulunmak, hastalık, mecburi görev, askerlik gibi) önceden başvuruda bulunmak kaydıyla posta yoluyla oy kullanma seçeneğini sunuyor.
Az sayıdaki eyalet ise herhangi bir mazeret belirtmeden de sadece başvuru yapılması durumunda söz konusu seçmenlere postayla oy kullandırıyor.
Salgını zaten "geçerli bir mazeret" olarak kabul eden birçok eyalet, tüm seçmenlerinin herhangi bir başvuruda bulunmasalar bile sandık başına gitmeden posta yoluyla oy kullanabilmesinin önünü açtı.
ABD'de başkanlık seçimlerinde en fazla oyu alan aday değil en fazla delegeyi kazanan aday, başkanlık koltuğuna oturuyor.
"Delegeler Kurulu" (Electoral College) adı verilen sistemde, her eyalete farklı ağırlıklarla dağıtılmış toplam 538 delege bulunuyor. Bu sayının yarıdan 1 fazlasına, yani 270 delegeye ulaşan aday, başkan olmaya hak kazanıyor.
2016'daki son seçimleri kazanan Trump 304 delegeye ulaşmış ancak rakibi Hillary Clinton, Trump'tan yaklaşık 3 milyon daha fazla oy almıştı.
Seçimlerde birçok aday ve parti yer almasına rağmen genellik seçim yarışı Demokrat Parti ve Cumhuriyetçi Parti arasında geçiyor.
Demokrat Parti’nin adayı daha önce Barack Obama döneminde başkan yardımcılığı da yapmış olan Joe Biden.
Cumhuriyetçi Parti’nin adayı ise halen ABD Başkanı sıfatını taşıyan Donald Trump.
