Dünya çapında önde gelen ölüm nedeni olan kalp ve damar hastalıkları, küçük belirtilerin farkında olarak ve iyi yaşam tarzı alışkanlıkları geliştirerek önlenebiliyor. İşte bilinmesi gerekenler.
Ülkemizde erken yaşta ölüm nedenleri arasında ilk sırada pek çok kişinin düşündüğü gibi kanser değil kalp ve damar hastalıkları gelmektedir. Kalp hastalıkları, dünya çapında en büyük ölüm nedenidir.
Dünyanın daha gelişmiş ülkelerinin dahi sağlık ve eğitim bilincine rağmen, kalp damar hastalıklarından hasta ve ölüm sayısı ölçeğinde öncü olduğu ve bunun sağlıksız yaşam tarzlarının sonucu olduğu kanıtlanmıştır. Öncelikle yeme ve içmede aşırılık, sağlıksız yiyecek ve içecek tüketimi, zayıf fiziksel aktivite ve yüksek düzeyde stres kalp ve damar hastalıklarının başlıca nedenleridir.
Kardiyovasküler hastalıklar, diğer bir adıyla kalp ve damar hastalıkları dünya çapında önde gelen ölüm nedenidir ve 2030 yılına kadar bu hastalıklardan kaynaklanan ölüm oranının yüzde 30 oranında artması beklenmektedir.
Peki, insanları en çok hangi kalp ve damar hastalıkları etkiliyor ve hangi endişe verici işaretler bu tehlikeli rahatsızlıklara işaret ediyor?
İşte en yaygın 5 kalp ve damar hastalığı.
Dünya çapında her 4 erkekten 1'i ve 5 kadından 1'inin hipertansiyon yaşadığı tahmin ediliyor. 120/80 mm Hg'ye kadar tansiyonun normal olduğu ve 140 mm Hg üstünün hipertansiyon olduğu kabul ediliyor.
Yüksek tansiyon, kan damarlarına ve kalp kasına zarar verir, kalp yetmezliği, kalp krizi ve felç riskini büyük ölçüde artırır.
Özellikle başın arkasında sık görülen baş ağrıları, mide bulantısı, baş dönmesi, bazı durumlarda burun kanaması en öenmli belirtileri arasındadır.
Tansiyonunuzu düzenli olarak kontrol edin ve hipertansiyon konusunda şüpheniz varsa mutlaka bir uzmana başvurun.
Aterosklerozun (damar sertliği) neden olduğu kalbe giden damarların daralması veya tıkanması nedeniyle oluşan anjina pektoris, ayrıca oksijen eksikliğine bağlı anemi, aort darlığı, arterit, kalp ritim bozuklukları gibi durumlarda da ortaya çıkabilir. Anjina pektoris, göğüste şiddetli dayanılmaz ağrıyla kendini gösterir. Esas olarak daha yüksek efor sırasında ortaya çıkar ve duruma göre artar veya azalır.
Bu hastalığın önlenmesi hipertansiyon, doğru beslenme, egzersiz ve gerekirse ilaç tedavisi, demir yönünden zengin besinler tüketilerek kansızlığın önlenmesi, diyabetin kontrol altına alınması, yüksek kan yağlarının azaltılması ve doğru beslenme ile yapılır.
Tiroid kontrolü ayrıca anjina başlangıcından sorumlu olan bazı tiroid hastalıklarının erken teşhisini de sağlayabilir. Daha ileri atakların önlenmesi için önceden var olan hastalıkların tedavisi çok önemlidir.
Aritmi, kalbin çalışmasında en yaygın sorunlardan biri olan kalp ritminin bozulmasıdır. Nedenleri güçlü ve uzun süreli stres, aşırı efor, sindirim sistemi, omurga ve tiroid bezi hastalıklarıdır. Aritmi, kalp kasına zarar verebilir.
Aritmi, kalp hızı hızlı olduğunda taşikardi veya kalp hızı yavaş olduğunda bradikardi olarak gelişebilir ve en sık uyku sırasında ortaya çıkar. Normal taşikardi, fiziksel efor, artan heyecan, stres veya ateş nedeniyle oluşur.
Aritmilere neden olan hastalıklar kalp krizi, anjina pektoris, hipertiroidizm, hipotiroidizm, hipoadrenalin, hiperkalemi ve hipokalemidir. Aritmiye neden olan ilaçlar da vardır.
Aritmiler tipine göre tehlikeli veya tehlikesiz olabilir. Örneğin ekstrasistoller zararsız olabilir, çoğu zaman zihinsel veya nikotin ve kafein alımıyla tetiklenirler.
Ancak bazı aritmiler kalp yetmezliğinin gelişmesine yol açar, inme riskini önemli ölçüde artırır. Endişe verici belirtiler arasında güçlü kalp atışı, kalp atışında kesintiler, kalp yetmezliği, nefes darlığı ve baş dönmesi bulunur. Aritmi tipinin doğru teşhisi ve ilaç seçimi için mutlaka bir uzmana başvurun.
İnme, beyindeki sinir hücrelerinin ölümüne yol açan bir dolaşım bozulmasından kaynaklanır. İskemik inmede kan damarlarının sıkışması veya tıkanması nedeniyle kan akışı bozulur. Hemorajik inmede ise kan damarları yırtılır ve beyne kanar.
Beyindeki sinir hücrelerinin ölümü nedeniyle çeşitli sistemlerin, organların veya tüm organizmanın çalışması bozulur. Olası komplikasyonlar arasında bilinç bozukluğu, hafıza kaybı, felç, koma ve ölüm bulunur.
Endişe verici belirtiler yüzde, kollarda, bacaklarda uyuşukluk, yüzün bozulması (asimetri), bozulmuş yüz ifadeleri ve kafa karışıklığıdır. İnmeden şüpheleniyorsanız hemen acil yardım alın.
Miyokard enfarktüsü olarak da adlandırılan kalp krizi, iskemik kalp hastalıklarına aittir. Dokulara yetersiz kan akışı nedeniyle ortaya çıkarlar. Kalbe giden damarların bir kan pıhtısı ile tıkanması veya sağlıksız yaşam nedeniyle kan damarlarını kaplayan aterosklerotik plağın bir parçasının kopması sonucu olarak ortaya çıkar. Fiziksel aktivite eksikliği, artan tuz, yağ ve şeker alımı, omega 3 bakımından düşük bir diyet, sigara ve alkolizm gibi bağımlılıklar ve yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol kalp krizinin en yaygın nedenleridir.
Fiziksel aktivite vücuttaki iltihaplı süreçleri azaltır ve diğer kaslara ek olarak kalp kasının kendisini güçlendirir, tansiyonu düzenler ve azaltır ve tüm vücudu güçlendirir. Tuz tansiyonu yükseltir, dokularda fazla sıvı birikmesine neden olur ve kan damarlarını daraltarak tıkanma ve kalp krizi riski oluşturur. Fazla şeker vücutta yağ şeklinde depolanır ve yağ, damar duvarlarında birikir ve onları giderek daha dar ve geçilmez hale getirir.
Nikotinin yanı sıra 4.000'den fazla zararlı, toksik bileşik içeren sigara dumanı ve alkol gibi bağımlılıklar, vücuttaki hücreleri zehirleyen ve öldüren toksik bileşiklerin vücuda girmesine ek olarak tansiyonu yükseltir.
Sigarayı ve alkolü bırakın, beyaz unu ve ürünlerini, hayvansal yağları en aza indirin, omega 3 açısından zengin yağlı balık alımınızı artırın, şekerden uzak durun. Günlük yaşamda egzersizi, özellikle tempolu yürüyüş veya koşma gibi kardiyo egzersizlerini uygulayın.
Kalp üfürümlerine neden olur. Birkaç kalp üfürüm türü vardır. Aort darlığı, aort yetmezliği, mitral yetersizliği ve mitral darlığı. Kalp kapakçıklarında en fazla hasara neden olan romatizmal ateş, streptokok toksininden kaynaklanır ve diğer vakalar çoğunlukla doğuştandır.
Hasarlı kapakçıklar ameliyatla tedavi edilir ve ameliyattan sonra diyet ve yaşam tarzı tavsiyelerine uymak gerekir.