Günümüzde en çok tanımlanmaya çalışılan kavramlardan olan postmodernizm, özünde gerçeklik kavramını sorgulayan bir akım ve süreçtir. Türk edebiyatında belli başlı isimler bu akımda eser üretmiştir.
20. yüzyıl başlarında hızlanan iletişim, bilişim ve ulaşım teknolojilerindeki gelişmeler, insanların yaşam biçimini ve dünyayı algılama tarzını değiştirmiş, kopyaların, göstergelerin, simülasyonların önem kazandığı bu yüzyılda, önemi kalmamıştır.
Türk edebiyatında postmoderzmi ele aldığımızda özellikle Orhan Pamuk ve Murat Gülsoy öne çıkan isimler oluyor. Öte yandan Oğuz Atay, Ahmet Mithat Efendi'nin eserleri bu özelliktedir ama; postmodernizmi tam olarak bilmiyorlardı.
Çoğulculuk ve modernitenin karşısında bir tavır sergileyen postmodernizm, Batı toplumunun ötekileştirme yaklaşımına da kendi içinde bir eleştiri, insan, doğa, hayat, sanat, iktidar, öteki, evren ilişkilerini açıklamasına yönelik Batı'ya özgü bu olgu, hayata, insana, doğaya kısacası evrene çoklu bir bakış açısı olarak açıklanan bir kavramdır.
Postmodernizm, en genel anlamıyla geçmişten ve geçmişte geçerli ve egemen olan değerlerden köklü bir kopuşu ifade ederken, Batı’da 1950’lerden sonra ortaya çıkan ve yerleşik estetik ilkeleri köktenci bir biçimde değişime uğratan bir akım olmuştur.
Kendisini daha çok karşı çıktıkları ile tanımlayan bir akım olan postmodernizmde; postmodern düşünce, öncelikle felsefi bir hareket olarak ortaya çıkmış, mimaride bir yöntem olarak kullanılmış, tarih, politika ve ekonomide etkili olmuş edebi ve sanatsal örnekleri daha sonra verilmiştir.
Postmodern edebiyatta zaman kavramı ve algısı da farklı bir boyut kazanmıştır. Zaman, artık çizgisel olmak yerine görecelidir. Aslında, zaman kavramını sorgulama modernizmle başlayan bir süreçtir.
Modernleşmeyle birlikte insanın zamana hükmü kalmamış, zaman insanın efendisi olmuştur.
Modern romanların temalarından olan, insan ve zaman arasındaki uyuşmazlıktan kaynaklanan bunalım hali, postmodern romanın bu uyuşmazlık haliyle dalga geçtiği, ironik bir şekilde malzeme yaptığı bir alan haline dönüştürmüştür.
Orhan Pamuk Postmodernizmin temsilcisi olarak sayılıyor
Postmodern kuramın da edebiyatımızda bu üç hali vardır. Yani postmodern kuram edebiyat ve kültür dünyamızda üç şekilde göze çarpar.
Mesela Murat Gülsoy ve Orhan Pamuk gibi yazarlar, postmodern bilince sahip isimlerdir. Onların eserlerinde postmodernizm teknikleri bilinçli olarak yer alır.
Ergül Tosun
Kitap sayfası için iletişim: