Düzenli fiziksel aktivite yapılmadığında ortaya çıkan hareketsiz yaşam tarzına sedanter yaşam denmektedir. Peki, Sedanter yaşamın zararları nelerdir? Sedanter yaşamın çözümü var mı?
Genellikle günde en az bir saat fiziksel egzersiz yapmayan kişiler veya günde 10.000 adımdan daha az adım atanlar sedanter yaşam kategorisine girmektedir.
Sedanter yaşam tarzı yaşayan kişiler, halk dilinde sersem ya da tembel olarak bilinmektedir ve genellikle okuma, televizyon seyrederken oturma, video oyunları oynama ve bilgisayar kullanımı gibi faaliyetlerde bulunmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) raporlarına göre, dünyada yaşayan insanların %60 ile %85'i, yeterli fiziksel aktivite yapmayıp sedanter bir yaşam tarzı sürdürmektedir. Yine Dünya Sağlık Örgütü tarafından paylaşılan verilere göre; hareketsiz yaşam sürmek, ölüm nedenleri arasında dördüncü yer almaktadır.
Sedanter yaşam tarzı, teknolojideki ilerlemeler nedeniyle dünya genelinde özellikle son 50 yılda ciddi şekilde artmıştır. Teknolojide yaşanan ilerlemeler satesinde ulaşım, iş hayatı ve boş zaman aktivitelerinde önemli değişiklikler meydana gelmiştir.
1950’li yıllarda çalışanların %50’si fiziksel aktivite gerektiren işlerde çalışırken, günümüzde bu rakam %25’e kadar gerilemiş durumdadır.
Günümüzde çalışanların büyük bir kısmı, gün boyu masa başında oturarak çalışmaktadır. Bunun yanı sıra günümüz insanının boş zaman aktivitesi de televizyon izlemek, bilgisayar oyunları oynamak veya internette gezinmek gibi genelde oturarak yapılan aktivitelerden oluşmaktadır. Bu sebeple sedanter yaşam tarzı dünya genelinde gün geçtikçe artmaktadır.
Sedanter yaşam tarzı, sağlık üzerinde olumsuz etkilere yol açabilmektedir. Hareketsizliğin hakim olduğu sedanter yaşam biçimi, özellikle bedensel rahatsızlıklar, yüksek tansiyon ve şeker hastalıklarına neden olmaktadır. Bu yaşam tarzında oyun bağımlılığı da sık karşılaşılan bir problemdir. Sedanter yaşam tarzının sağlığa zararları şu şekildedir:
Depresyon riskinin yükselmesi: Avustralya‘da yapılan bir araştırmaya göre, günde 6 saatten fazla oturan kişilerde depresyon riski %90 oranında artmaktadır.
Egzersiz yaparken salgılanan endorfin gibi hormonlar nedeniyle fiziksel aktiviteler, insanların psikolojik durumunu olumlu yönde etkilemekte ve insanın kendini daha iyi hissetmesini sağlamaktadır. Sonuç olarak sedanter yaşam depresyon riskinin artmasına neden olmaktadır.
Kansere yakalanma riskinin artması: Yapılan araştırmalara göre, sedanter yaşam tarzı, kanser olma riskini de bir hayli artırmaktadır. Zamanının büyük bir kısmını oturarak geçiren insanlar, fiziksel aktivite yapan insanlara kıyasla bağırsak kanserine %24, akciğer kanserine ise %21 oranında daha fazla yakalanmaktadır. Sedanter yaşam tarzı, obeziteye de yol açabilmektedir.
Kan şekerinin yükselmesi ve şeker hastalığı riskinin artması: Sedanter yaşam tarzı, kilonuz normal olsa dahi kan şekerinizin yükselmesine neden olmaktadır.
Düzenli fiziksel aktivite yapmaya başlayan kişilerin kan şekeri değerlerinin normale döndüğünü gösteren araştırmalar bulunmaktadır.
Uyku bozukluklarının artması: Sedanter yaşam tarzını benimseyen kişilerde uyku problemlerine daha sık rastlanmaktadır. Düzenli egzersiz yapan kişiler, uykuya daha hızlı dalmaktadır.
Bel ve sırt ağrıları: Özellikle uzun süre masa başında hareketsiz oturmak, bel ve sırt ağrılarına neden olmaktadır. Fiziksel aktivite yapmak, bu ağrıların azalmasına yardımcı olurken kasları kuvvetlendirerek omurlara daha az yük binmesini sağlamaktadır.
Kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskinin artması: Yapılan araştırmalara göre, dünya genelinde bulunan koroner kalp hastalıklarının %6’sı sedanter yaşam nedeniyle ortaya çıkmaktadır.
Sedanter yaşam kolestrolün ve tansiyonun yükselmesine neden olduğu için kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskinin artırmaktadır.
Fiziksel aktivitenin düzensiz, az ve hiç olmadığı durumları ifade eden sedanter yaşam tarzı, insan sağlığı için oldukça zararlı bir durumdur.
Sağlık ve çevre konularında faaliyette bulunan bazı organizasyonlar, insanları motorlu taşıtlar yerine bisiklet kullanmak ve yürüyüş yapmak gibi aktif seyahate teşvik etmektedir.
Ayrıca bazı kuruluşlar çalışanlarını sürekli masa başında oturmak yerine arada bir yürümeye ve öğle yemeklerinden sonra çeşitli egzersizlere yönlendirmektedir.
Eğer günlük adım sayınız 10.000 adımdan az ise, sedanter yaşam sürüyorsunuz demektir. Sedanter yaşam tarzından kurtulmak için fiziksel aktivite yapmaya özen gösterin. İyi bir başlangıç olarak bir adımsayar alabilir ve günde ortalama kaç adım attığınıza bakabilirsiniz.