Vakanüvis, Barış ödülü sahibi Nikos Kazancakis’in eserlerinde yansıttığı Türklere ve Müslümanlara karşı önyargılı tutumunu ele aldı.
Kazancakis bile fanatikti
Vakanüvis
Yunanistan’ın paranoyalar eşliğindeki densizlikleri, devlet yöneticilerinden sade vatandaşa kadar neredeyse toplumsal bir cinnet halinde. Yunan 'devlet aklı' ya da akılsızlığına karşı sağduyulu sesler neredeyse yok hükmünde.
Bu sapma, elbette temelsiz değil. Zira, Yunanistan’daki pek çok düşünsel üretim, bu sağlıksız yapıyı besliyor.
Arş. Gör Başak Uysal’ın 'Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi'nin 'Kış 2012' sayısında kaleme aldığı, "Yunan Nesrinde Türklük, Müslümanlık ve Türk Kültürü Algısı: Kazancakis Örneği" başlıklı makale, 20’nci yüzyılın en ünlü yazarlarından birisi olan Nikos Kazancakis’in bile konu Müslümanlık, Türklük oldu mu kendisini nasıl da kaybettiğini ortaya koyuyor.
Nikos Kazancakis, 1883 yılında, o zamanlar Osmanlı İmparatorluğu’nun bir parçası olan Girit’te doğmuştu. 1897 yılında çıkan olaylar nedeniyle Kazancakis ailesi, Girit’ten Naksos’a göç edince Kazancakis de aldığı eğitimde Batı kültürüyle tanışmıştı.
Devamında Atina Üniversitesi’nde hukuk okuyan Kazancakis, ayrıca Henry Bergson’dan felsefe eğitimi almış, sonrasında da Buddha ve Nietzsche’nin öğretileriyle tanışmıştı.
1922 yılından itibaren birçok ülkeyi dolaşarak, edebiyatın çeşitli türlerinde eserler veren Kazancakis, bir ara politikaya atılmış; 1945 yılında Yunanistan’da bir sol partinin başkanı olmuş, Yunan hükûmetinde bakan olarak görev yapmış; sonrasında ise tekrar edebiyat dünyasına dönmüştü.
Kazancakis, 1956 Viyana Uluslararası Barış Ödülü’ne layık görülmüş, bir yıl sonra da Viyana'da ölmüştü.
Yirminci yüzyılın en önemli yazarlarından birisi olarak kabul edilen, eserleri dünya dillerine çevrilen yazarların başında gelen Nikos Kazancakis; "Zorba, Günaha Son Çağrı, Özgürlük ve Ölüm, El Greco’ya Mektuplar, İspanya: Yaşasın Ölüm, Yeniden Çarmıha Gerilen İsa, Allah’ın Fukarası, Kayalı Bahçe, Toda Raba ve Kardeş Kavgası" romanlarını yazmıştı.
Yunalıların dünyaca ünlü edebiyatçısı, Türkiye’de çok fazla hayranı olan, dünya klasiklerinden "Zorba"nın yazarı, üstüne üstlük "Uluslararası Barış Ödülü" sahibi NikosKazancakis, eserlerinde rijit bir fanatik gibi inanılmaz betimlemelerle Müslüman Türklere saldırmış birisiydi.
Kazancakis’in romanları, "imaj çalışmaları disiplini" çerçevesinde incelendiğinde, onun 'barışsevereliğinin' altının nasıl da boş olduğu ortaya çıkıyordu.
Türk -Yunan ilişkilerinin; tarihî, siyasi ve kültürel boyutu kadar, psikolojik / mental bir boyutu olduğu da bilim çevrelerinde kabul edilen bir yaklaşım.
Yunanlıların geçmiş zamanlardaki yenilgileri, zaman içerisinde adeta toplumsal bir travmaya yol açmıştı. Bu travma Kazancakis'te kendisini göstermişti.
'Özgürlük ve Ölüm' adlı romanında Kazancakis, şöyle bir diyalog yazmıştı:
"Bu yıl da arpa tarlalarımız canavarlaşacak Tanrı’ya şükür. 'Arpa' dedi.Kozma şaşkın."
Şalvarlı adam karşılık verdi:
"Osmanlı cesetleri iyi gübre olur. (...) Birden incecik, o cıyak cıyak sesiyle 821 başkaldırmasının o ünlü marşını söylemeye başlamıştı: "Ey benim ince keskin kılıcım, sen Osmanlı’yı kesersin."
Nikos Kazancakis, aynı romanda "Galiba ben de silaha sarılacağım yakında." diye karşılık verdi öğretmen gülerek. "Alfabe de iyi ya, ama çerez, meze, iştah açmak için; asıl kızartma Osmanlı." satırlarına yer vermişti.
Bir başka yerde de "Öfkeyle ihtiyara baktı, Osmanlı görmüş gibi oldu. ‘Kaptan Mihal! Vaftizinizin başı için söyle, ne alıp veremediğin var benimle? Bugün bakışların hoşuma gitmiyor; bana Osmanlıya bakar gibi bakıyorsun." diye yazmıştı.
Aynı romanın bir başka sayfasında ise şu satırlar yer alıyordu:
"Oda gübre ve bitki kokuyordu… Kaptan Mihal başı öne eğik, bu Türk havasını belli belirsiz bir tiksintiyle soluyordu. ‘Ne işim var burada benim?’ diye geçirdi aklından. ‘Türklük kokuyor.’ Sabah limandan trampet sesleri geldi, rıhtım kırmızı feslerle doldu, rıhtım ağırlaşmış, Türklük kokuyordu."
Kazancakis, “El Greco’ya Mektuplar”da da Müslüman Türkleri en ağır ifadelerle aşağılıyordu: "Zamanla büyüyüp aklım geliştikçe mücadele de genişliyor, Girit ve Yunanistan’dan taşıyor, bütün zaman ve mekâna yayılıyor, insanlık tarihine karışıyordu. Şimdi savaşan, Girit ve Türkiye değildi. İyi ve kötü, ışık ve karanlık, Tanrı ve şeytan. Aynı savaş daima devam edecekti. İyinin, ışığın ve Tanrı’nın arkasında Girit, kötülük, karanlık ve Şeytan’ın arkasında ise Türkiye var."
Romanlarında, Türklere yönelik aşağılamalarını, öfkesini, kinini gizlemeye hiç gerek görmeyen Nikos Kazancakis, bir romanında karaktere şunları söyletmişti:
"Kaptan Poliksingis kem küm ettikçe, eveleyip geveledikçe, yalvarıp yakardıkça, sandalyesini usulca çekip ‘kardaş mardaş’ diye yaltaklandıkça fesine yas bezi iliştirip karşısına çıktıkça, yağcılık ettikçe, ensesinden kavrayıp dükkândan dışarı atmak, ağır, hakaret dolu sözler söylemek, ‘Lan pis zampara, lan alçak rezil, Türk tohumu! Senin ne işin var burada Poliksingis Bey, senin mahallen Türk mahallesi, kapının boyası da yeşil’ demek geliyordu içinden."
Nikos Kazancakis, meşhur 'Zorba' ve 'Çarmıha Geriliş' romanlarında da Müslüman Türk topluma yönelik nefretini bolca sergilemişti.
Türklere çeşitli yabancı ve hatta kimi yerli kaynaklarda atfedilen 'barbarlık' sıfatından Kazancakis’in Türk kahramanları da bolca nasibini almıştı:
"Güzel hatırın için ulan, iyi belle bunu, dünyanın öbür ucunda doğdu, o yabanıl insanların içinde, kımızla beslendi, ayın on dördü gibi güzel oldu da Büyükkale’ye geldi. Haç çıkararak vahşi Anadolulu’yu izledi. (...) Şimdi, patron, düşünüyorum ki sen benim kaç tane Türk’ün kellesini kestiğimi ve kaç tanesinin kulağını salamura yaptığımı merak ediyorsundur. Bu Girit’te bir gelenektir."
