Latince "Mors" yani ölüm kelimesinden gelen mortalite kelimesi, genel popülasyon içinde belli bir hastalığa bağlı ölüm sayısı anlamına gelmektedir.
Bilimde hastalıkların sınıflandırılması ve ölçülmesi için farklı yöntemler bulunmaktadır. Sınıflandırma ve ölçme işlemlerinde hastalık, ölüm ve sağlık oranlarının ölçümü yapılmaktadır.
Hekimlerin sık sık kullandığı mortalite kelimesi, ölüm ve ölümlülük durumu olarak tanımlanmaktadır. Buna göre mortalite hızı hastalık nedeniyle ölüm gerçekleştiğinde bunun nüfusa bölünmesi ile hesaplanmaktadır.
Mortalite oranı diğer bir ismi ile kaba ölüm hızı, çoğunlukla senelik hesaplanmaktadır. Bu oran ise 1000 kişide ölüm sayısının hesaplanması olarak yapılmaktadır.
Ayrıca belli bir süre içerisinde hastalık nedeni ile ya da kendiliğinden gelişen ölüm oranlarının mevcut durumu tespit edilmekte ve sonrasında ölüm oranları mevcut durumdaki ortalamaya bölünmektedir. Sonuç ise 1000 ile çarpılması sayesinde elde edilmektedir. Bu oranlar, genellikle senelik bir şekilde hesaplanmaktadır.
Mortalite ölüm ölçütleri de çeşitlilik göstermektedir. Mortalite ölüm ölçütleri şu şekildedir:
Tıp dünyasında mortalite hızı ve mortalite oranı hesaplanırken belli başlı istatistikler göz önünde bulundurulmaktadır.
Mortalite durumunda kaba hızların ölçümlerinde genellikle bir yıl içerisinde bir bölgedeki ölüm sayıları, kaba ölüm hız olasılıklarının hesaplanması durumunda kullanılmaktadır. Ölüm olasılığı yaşın artması ile birlikte artmakta ve bu nedenle yaş gruplarına göre hesaplamalar yapılması gerekmektedir.
Özel ölüm hızlarında, nüfusun farklı gruplamalarındaki ölüm olasılığı hesaplanmaktadır. Bu durum yaşa, cinsiyete ve ırka göre değişkenlik göstermektedir.
Mortalite ve ölüm istatistikleri hesaplamalarında istatistik kaynakları şu şekildedir: