TRT 1'in sevilen dizisi Uyanış: Büyük Selçuklu, bu akşam sezon finali bölümüyle ekranlara geliyor. Melikşah'ın fetih hazırlığı yaptığı Kuvel Kalesi nerede, ne zaman fethedildi merak ediliyor.
TRT 1 ekranlarının reyting rekorları kıran ve başrollerinde Buğra Gülsoy, Hatice Şendil, Mehmet Özgür ve Gürkan Uygun gibi isimlerin yer aldığı Uyanış: Büyük Selçuklu dizisi, bu akşam sezon finali bölümüyle ekranlara geliyor.
Anadolu'nun kapılarını Türklere açan Selçuklu hükümdarı Sultan Alparslan'ın vefatının ardından tahta geçen Melikşah ve oğlu Sencer'in hikayesini konu alan dizinin sezon finalinde Kuvel Kalesi fethediliyor.
Dizinin sıkı takipçileri, Uyanış Büyük Selçuklu Kuvel Kalesi nerede? Kuvel Kalesi ne zaman fethedildi? sorularının yanıtını arıyor.
Peki, Uyanış: Büyük Selçuklu Kuvel Kalesi nerede, hangi ilde? İşte Kuvel Kalesi tarihi....
Bugün Türkiye sınırları içerisinde bulunan Yalnızçam Dağları'nın zirvesinde yer alan Kol veya Gürcü ifadesiyle Kuvel Kalesi, Kolköy Gürcü köylerindeki Orta Çağ kalesidir.
Kveli Kalesi veya Kuveli Kalesi olarak da bilinen kale, ilk olarak 10. yüzyılın başlarında Gürcü kaynaklarında ortaya çıktı ve 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu tarafından ele geçirilinceye kadar Samtshe eyaletinin ana yönetim merkeziydi.
Uyanış Büyük Selçuklu dizisinde adı sürekli anılan Kuvel Kalesi, bugün büyük ölçüde harap olmuş, günümüzde Gürcistan sınırına yakın olan Türkiye'nin kuzeydoğusundaki Ardahan ilinin Posof ilçesinde Kolköy köyünde yer almaktadır.
Bu kalenin Selçuklu'lar zamanında Batı seferinde engel olarak görüldüğü öne sürülmektedir.
İlk kez 10. yüzyılın başlarında Gürcüce yazılan haber metninde Stepane Mtbevari'nin Gürcü kaynaklarından Azerbaycan Emiri Yusuf Ibn Abi'l-Saj-Abu l'K'asim'in işgal ordusuna direniş yeri olarak Gobron'un tutkusu bahsedilir. Bu kaynağa göre, Kol Kalesi 28 günlük kuşatma sonrasında düştü ve ayrıcalıklı bir Hristiyan olan Gürcü komutanı Gobron, İslam'a geçmeyi reddettiği için öldürüldü.
Kol Kalesi, 920'li yıllara gelindiğinde, VII. Konstantinos Porfirogennetos'un De Ceremoniis adlı eserinde Cavaheti'deki bir Gürcü dükalığı olan ve kalenin adını taşıyan Kuvel (Κουελ)'in baş kalesi olarak geçmektedir.
Profesör Cyril Toumanoff'a göre, bu eserde Konstantinos, Bagrationi Hanedanı'ndan Gürcü Prensi II. David olması muhtemel olan "Kuvel arkonu"ndan bahsetmektedir.
Kuvel'in adı, Konstantinos tarafından başka bir yerde, Yunanca "Tyrokastron (Peynir Kalesi)" kelimesinin karşılığı olarak anılmaktadır ve daha sonraları David'in yayılmacı kuzeni Tao'lu II. Gurgen'in mülkiyetine geçmiştir. Gurgen daha sonra Klarceti'ye karşılık olarak Kuvel ve Acara'yı kayınpederi Ashot Kiskasi'ye vermiş, fakat daha sonra geri almıştır.
941'de Gurgen'in ölümünden sonra, kale, kuzenlerine miras kalmış ve sonuçta da 1008'de Bagrationi Hanedanı'nın diğer mülkleriyle birlikte Gürcistan Krallığı'ın ilk kralı olan III. Bagrat'ın mülkiyetine geçmiştir.
Stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca birçok askeri çatışmalar, savaşlar ve kuşatmalar gören Kol Kalesi, 1040'larda isyancı Gürcü Generali IV. Liparit'in eline geçmiş ancak Liparit 1059'da Gürcistan Kralı IV. Bagrat tarafından yenilgiye uğratılması üzerine geri alınmıştır.
1060'larda ise kalenin eristavisi (yönetici/dük) Cakeli hanedanından Murvan'a verilmiş, ancak 1065'te Gürcü seferleri sırasında Büyük Selçuklu Sultanı Alp Arslan'ın eline geçmiştir.
1080'de, muhtemelen Revvadi/Mamlan kökenli Emir Ahmed tarafından yönetilen Türkler, kalede mevzilenen Gürcistan Kralı II. Giorgi'yi mağlup etmişlerdir. 16. yüzyılda Kol Kalesi, güneybatı Gürcistan'ın çoğuyla birlikte Osmanlı yönetimine girmiş ve geçmişteki önemini yitirmiştir.