Son on yılda, arkeologlar tilkilerin binlerce yıl önce evcil hayvan olarak tutulmuş olabileceğine ya da en azından insan yerleşimlerinin etrafında dolaşmaya tolere edilebileceğine dair kanıtlar keşfettiler.
Tilkiler ve atalarımız arasındaki ilişki hakkında daha fazla bilgi edinmek için bir arkeolog ve bir zoologla en son bilimsel bulgular ve bunların insanlık tarihinde hayvan evcilleştirme anlayışımız için ne anlama geldiği hakkında konuştum.
Hem tilkilerin hem de insanların bulunduğu arkeolojik mezarlık alanlarının en son çalışması İspanya’da gerçekleşti. Alan, arpa ve bakliyat yetiştiren ve koyun ve sığır gibi hayvanlarla ilgilenen bir tarım topluluğuna aitti.
Çeşitli enstitü ve üniversitelerden araştırmacılar, mezar alanında toplanan kemikleri incelediler. Kemiklerde korunan kollajende bulunan ve bireylerin diyetleri hakkında fikir verebilecek izotopları incelediler. İnsan kemiklerinde, bir yetişkinin yaşamının son beş ila 10 yılındaki diyetini öğrenebiliriz. Genç yetişkin köpeklerde, diyet verileri altı aydan üç yıla kadar uzanır.
İlk önemli bulgu, araştırmacıların kaç tane tilki kemiği bulduğuydu. Aurora Grandal-d’AngladeA Coruña Üniversitesi’nde baş araştırmacı ve kıdemli öğretim görevlisi.
“Tilki zaten çarpıcı bir bulguydu çünkü Can Roqueta mezarlarında sadece evcil hayvanlar vardı” dedi. “Daha sonra, diğer sitelerden araştırmacılarla işbirliği yaparken, daha fazla vaka olduğunu gördüler ve bu, tilkilerin özel bir değeri olduğunu düşünmek için bir anahtardı.”
Sonuçlar, tilkilerin bazı insan ve köpeklere benzer bir diyete sahip olduğunu gösteriyor. Bu, t arasında önceden varsayıldığından daha yüksek bir etkileşim düzeyi önerir.4.000 yıl önce bu toplumlar ve tilkiler.
Dahası, ekip şaşırtıcı bir şey buldu: Dört tilkiden biri, en insan benzeri diyete (büyük miktarda bitkisel protein) sahip olanı kırık kemikleri iyileştirmişti. Kemiklerin iyileşme şekli, muhtemelen insanlar tarafından kırık kemiklerin hareketsizleştirilmesi ile uyumludur.
Grandal-d’Anglade, “Tilkinin pençesindeki iyileşmiş kırık, Can Roqueta’da çalışan ekibin kazı anından itibaren dikkatini çeken bir bulguydu” dedi. “İzotopik analizler için zooarkeologlarla işbirliği yapmaya geldiğimde, tilki için vahşi bir etoburdan biraz farklı bir izotopik imza öngörmüştük, ancak bunun beklenenden daha özel olduğu ortaya çıktı.”
Araştırmacılar, tilkilerin diyetleri ile insanların ve köpeklerinin diyetleri arasında benzerlikler bulmanın yanı sıra, yaralı tilki durumunda diyetinin önemli miktarda bitkisel protein içerdiğini buldular. Bu diyet, tahıl bakımından zengin, sahadaki genç köpeklerinkine benzer. Bu, tilkinin, en azından ölümünden bir süre önce, insanlar tarafından beslendiğini gösterebilir. Ancak izotop imzası bunu doğrulamak için yeterince spesifik değildir.
Yaklaşık 15.000 yıllık çok daha eski bir cenazeyi incelemesine rağmen, Almanya ve İsviçre’de benzer bir çalışma ayrıca insan yerleşimlerini çevreleyen tilkilerin ve vahşi tilkilerin diyetleri arasında farklılıklar buldu. Bununla birlikte, bu çalışmada, tilki diyeti hala insanlardan oldukça farklıydı ve tilkilerin insanlardan yiyecek artıklarını bir şekilde alacağı ortak bir ilişki olduğunu gösteriyordu.
Aynı zamanda, yaklaşık 13.000 yıl önce Levant’ta, dikkatli bir cenaze töreni yapıldı: bir tilki ile bir insanın gömülmesi. Her iki kemiğine de kırmızı aşı boyası uygulandı (gömme alanında bulunan diğer kemiklere tedavi uygulanmadı), bu da tilkinin diğer hayvanlardan farklı olarak bir tür önemi olduğunu gösteriyor. Üstelik defin daha sonra yeniden açılarak kemikler başka bir yere götürüldü, ancak insan ve tilki bu farklı mezarlar aracılığıyla bir arada tutuldu.
10 yıl önce yayınlanan bu çalışma, mezar yerinin kompozisyonunu analiz etti. Özellikle, bu eşsiz insan-tilki cenazesinin tarihi, bölgedeki evcil köpeklerin ortaya çıkışından önceye dayanmaktadır. Elbette, binlerce yıl önce var olan bir insan toplumunun toplumsal anlamlarını bulmak karmaşık bir iştir. Bununla birlikte, zamanın bir noktasında tilkilerin köpeklere benzer olarak görülebileceğini ve etrafta bulundurmanın bazı potansiyel yararları olabileceğini hayal etmek zor değil.
tarafından belirtildiği gibi siyah katRadford Üniversitesi’nde insan bölgelerinde ve çevresinde yaşayan tilkiler üzerinde çalışmış olan yardımcı bir biyoloji öğretmeni olan tilkiler çok uyumludur.
Black, “Fırsatçı omnivorlar olarak, tilkiler oldukça esnek bir diyete sahiptir ve güvenli olmayan çöp kutularından, kompost yığınlarından, evcil hayvan yemlerinden vb. “Ayrıca fareler ve sıçanlar gibi yüksek yoğunluklu av türlerinden de yararlanabilirler. Büyümek için geniş yaşlı orman alanlarına veya bozulmamış sulak alanlara ihtiyaç duyan bazı türlerin aksine, kızıl tilkiler çok çeşitli habitat türlerini kolayca kullanacak ve özellikle kenar habitatları ve birkaç farklı habitat türünün birbirine yakın olduğu alanları seviyor gibi görünüyor.
Geçmişte tilkiler ister insan yerleşimlerinin yakınında yaşasınlar, ister kasıtlı olarak etraflarında tutulsunlar (ya da izin verilmiş olsunlar), şehir tilkileri daha yakın zamanlarda benzerlerini bulabileceğimiz bir olgudur.
Kentsel alanlardaki tilki kayıtları hem 19. hem de 20. yüzyıllarda mevcuttur. Kentsel tilkilerin kayıtları hem yerli oldukları hem de tanıtıldıkları bölgelerde bulunur: örneğin 1940’larda Melbourne, 1960’larda Stockholm banliyösü ve 1970’lerin başında Brüksel.
Genellikle, bu şehir tilkileri pek hoş karşılanmadı. Black’in açıkladığı gibi, tilkilerin yanında yaşamak her zaman kolay değildir.
“İnsanlar için, faaliyetleri insan ideallerine müdahale ettiğinde kızıl tilkiler baş belası olabilir” dedi. “Çöp kutularını devirmek, bahçelere baskın yapmak, sundurmaların ve barakaların altına inmek ve bahçelerde dışkılamak normal kızıl tilki davranışıdır, ancak herkes böyle asi komşulara müsamaha göstermeye istekli değildir. İnsanlar ayrıca tilkinin insan ve evcil hayvan sağlığı ve güvenliği üzerindeki etkileri konusunda endişelere sahip olabilir. İnsanlara, köpeklere ve kedilere tilki saldırıları nadirdir, ancak tilkiler insanlara ve ilgilendikleri evcil hayvanlara bulaşabilecek kuduz ve diğer hastalıkları taşıyabilir.”
Ancak, evcilleştirilen ve evcil hayvan olarak tutulan tilkilerin kayıtları var. Finlandiya’da, şehir merkezlerinde veya çevresinde yaşayan birçok tilki kaydına sahip bir ülke, ayrıca bazı evcil şehir tilkilerinin yakalanıp evcil hayvan olarak tutulduğuna dair raporlar da var. Örneğin, 1921’de Turku şehir kışlasında bir tilki yakalandı ve evcil hayvan olarak tutuldu.
Bir tilkiyi evcil hayvan olarak beslemeye karar verdiğinde (ya da belki büyüdükten sonra kürkünü istediğinde) tarih boyunca benzer durumların nasıl olabileceğini hayal etmek zor değil. Ama ne yazık ki hala bilmediğimiz çok şey var.
Atalarımızın neden tilkileri köpekler gibi evcilleştirmedikleri sorusunu yanıtlamak için daha gidecek çok yolumuz var. Bununla birlikte, Grandal-d’Anglade, kritik kalıntıların bir kısmının daha önce gömülmemiş, yeni teknikler ve açık fikirli bir şekilde analiz edilmeyi beklemesinin mümkün olduğunu belirtti.
“Arkeolojik ortamlarda bulunmuş olabilecek tilki iskelet kalıntılarının, başka hipotezler dikkate alınmadan doğrudan av hayvanlarının kalıntıları olarak sınıflandırılması oldukça olasıdır. Tilkinin sadece vahşi bir hayvan olduğu fikri arkeologlar arasında yaygın ama bence bu önceden düşünülmüş bir fikir” dedi. “Defin yapılarında sadece evcil hayvanlar yer alıyorsa, bir tilkinin varlığı gömülü insanla yakın bir ilişkiye işaret edebilir…. Ancak arkeolojik bir bağlama yaklaşırken çeşitli kanıtlara dikkat etmek gerekiyor. Bu tilkilerin beslenmesini inceledik ve köpeklerinkine ve hatta çocuklarınkine benzer olduğunu gördük. Bu nedenle, bu tilkilerin tamamen vahşi hayvanlar olmadığı yönündeki önerimiz. Belki daha fazla siteyi bu açıdan incelersek benzer durumlar bulabiliriz. “
Maria Gatta bitkiler, hayvanlar ve insanlar arasındaki ilişkilere tutkuyla bağlı bir ekolojist ve bilim yazarıdır. Aynı zamanda video oyun şirketleri için biyoloji danışmanıdır. Onu Twitter’da takip edin: @M_Gatta