Son Uzay Çağı’ndan bu yana çok şey değişti. Sputnik, Vostok, Merkür ve Apollon günlerinin aksine, içinde bulunduğumuz çağ, sürekli hakimiyet ve üstünlük için yarışan iki süper güç tarafından tanımlanmıyor. Uzay ajanslarının ortak keşif ve bilim hedeflerini ilerletmek için bir araya gelmesiyle, uluslararası işbirliği her zamankinden daha fazla oyunun adı oldu.
Benzer şekilde, fırlatma hizmetlerinden ve ticari yüklerden uydu takımyıldızlarına ve mürettebatına kadar her şeyi sağlayan özel uzay sektörünün önemli bir katılımcı haline gelmesi de söz konusu.
Ancak bazı yönlerden eski alışkanlıklar zor ölür. Yüzyılın başından bu yana Çin, NASA’nın insanlı uzay programlarına doğrudan rakip olma noktasına kadar uzayda büyük bir güç olarak ortaya çıktı. Son birkaç yıldır Çin, X-37B Orbital Test Aracı (OTV) ile rekabet edebilmek için yeniden kullanılabilir bir otonom uzay uçağı geliştiriyor.
Shenlong (“ilahi ejderha”) olarak bilinen bu uzay uçağı, yakın zamanda yörüngede 276 gün geçirdikten sonra ikinci test uçuşunu tamamladı. Ayrıntılar yetersiz olsa da, Çin devlet medya şirketi Xinua, uçuşu Çin uzay programı için bir dönüm noktası ilan etti.
Çin’in yeniden kullanılabilir deneysel uzay uçağı Chongfu Shiyong Shiyan Hangtian Qi (CSSHQ), ilk gün ışığına çıktığından beri gizemini koruyor. Uzay uçağı, bir önceki test uçuşu (CSSHQ 1) sırasında 4 Eylül 2020’de havalandı ve yörüngede iki gün kısa bir süre kaldı. Çin uzay uçağı ikinci uçuşu (CSSHQ-2) için 4 Ağustos 2022’de Gobi Çölü’ndeki Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi’nden Long March-2F/T roketinin (CZ-2) üzerinde havalandı ve bildirildiğine göre Juiquan’a indi. 8 Mayıs Pazartesi günü yeniden.
Çin devlet haber ajansı Xinhua, uzay uçağının (Jiuquan’a bildirildiğine göre) inişinden kısa bir süre sonra bir açıklama yaptı. Uzay uçağının üreticisi China Aerospace Science and Technology Corp. (CASC), Çin sosyal medya platformu Weixin aracılığıyla Xinhua açıklamasını yeniden paylaştı:
“Ülkemiz tarafından Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi’nde başarıyla fırlatılan yeniden kullanılabilir test uzay aracı, 276 gün boyunca yörüngede uçtuktan sonra 8 Mayıs’ta planlanan iniş yerine başarıyla döndü. Bu testin tam başarısı, ülkemin yeniden kullanılabilirlik araştırmalarında önemli bir atılımı işaret ediyor.” gelecekte uzayın barışçıl kullanımına gidip gelmek için daha uygun ve ucuz bir yol sağlayacak olan uzay aracı teknolojisi.”
Görev, uzay aracı veya yörüngede hangi operasyonların yürütüldüğü hakkında hiçbir ayrıntı verilmedi. Ancak SpaceNews muhabiri Andrew Jones, test uçuşu boyunca CCSHQ’nın faaliyetlerini özetledi ve yakın tarihli bir makalede özetledi.
“Uzay aracı, uçuşu sırasında çok sayıda küçük ve çok daha büyük yörünge manevraları gerçekleştirdi ve son haftalarda inişe hazırlık olarak yapılan ayarlamalarla birlikte” diye yazdı. “İnişin Sincan’daki Lop Nur askeri üssüne yapılmış olması muhtemel. Uzay aracının yörüngesine ilişkin bilgiler, tesis üzerinde 0020 UTC civarında bir yörünge yolunun iniş fırsatı sağladığını gösteriyor.”
Jones’un Ağustos 2022’de yazdığı gibi, uzay aracı ayrıca uçuşunun 90. gününde küçük bir uyduyu yörüngeye yerleştirdi. Bu uydunun amacı ve niteliği bilinmezken, ABD Uzay Kuvvetleri’nin (USSF) elde ettiği takip verileri, küçük uydunun uzay uçağına çok yakın mesafede kaldığını ortaya çıkardı. Bu uçuş, Çin’in yeniden kullanılabilir uzay aracı teknolojisi araştırması için büyük bir adım olsa da, Nisan 2010’dan bu yana altı test uçuşu gerçekleştiren X-37B’nin başarılarıyla karşılaştırıldığında sönük kalıyor.
Son uçuşu sırasında (OTV-6), OTV uzayda dokuz yüzden fazla gün geçirdi ve hatta yörüngedeyken bir dizi bilimsel deney gerçekleştirdi. CCSHQ’nın faaliyetleri gibi, OTV’nin uçuşlarıyla ilgili ayrıntılar da yüksek derecede gizli kalmıştır. Bununla birlikte, çeşitli kaynaklar, hedeflerin askeri kullanım için yörünge keşif araçları geliştirmeyi ve yeniden kullanılabilir uzay aracı teknolojilerini, hipersonik motorları ve otonom yönlendirme sistemlerini test etmeyi içerdiğini doğruladı.
Yeniden kullanılabilirlikle ilgili olarak Çin, SpaceX’in Starship’ine benzer bir süper ağır fırlatma sistemi de dahil olmak üzere daha büyük bir programın parçası olarak uzay aracı geliştiriyor.
Konsept, Çin Fırlatma Aracı Teknolojisi Akademisi (CALT) tarafından Nisan 2021’de Nanjing’de düzenlenen altıncı yıllık Havacılık ve Uzay Endüstrisi Başarı Sergisi’nde (“Ulusal Uzay Günü”) sunuldu.
China Aerospace Science and Industry Corporation (CASIC) da Tengyun (“bulut sürücüsü”) olarak bilinen kendi yeniden kullanılabilir uzay uçağının peşinde. CASIC tarafından 2021 Zhuhai Hava Gösterisi sırasında yayınlanan bir videoya göre (yukarıda gösterilmiştir), bu araç, havadan fırlatma aracına (Virgin Galactic’e benzer) dayanan iki aşamalı bir fırlatma sisteminin parçası olacaktır.
Bu son gelişme, Çin’in son yıllarda kaydettiği ilerlemeyi gözler önüne seriyor. Uzay istasyonu teknolojisi, Ay’da (Chang’e programı) ve Mars’ta (Tianwen-1 yörünge aracı ve Zhurong gezgini) robotik keşif ve mürettebatlı uzay uçuşu açısından Çin, küresel bir güç merkezi olarak ortaya çıktı.
Bu on yılın ilerleyen zamanlarında Çin, NASA’nın Artemis Programı ile doğrudan rekabet halinde, Ay’a ilk taykonotları göndermeyi ve Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu’nu (ILRS) kurmayı planlıyor. 2033’te, tam da NASA’nın aynısını yapmayı umduğu sırada, ilk insanlı görevleri Mars’a göndermeyi umuyorlar.