İngiliz gazetesi The Guardian’a sızdırılan ve bir gazeteci konsorsiyumuyla paylaşılan bir yığın Uber Dosyaları, dünya çapında manşetlere çıkıyor.
Uber Dosyaları, Uber’in küresel bir nakliye şirketi olma yolundaki her türlü suistimali belgeliyor. Hemen hatırlatalım, sadece arabalı insanları binicilerle paylaşmaları için bir araya getiren bir teknoloji şirketinden bahsediyoruz.
CBC News’in aktardığı haberlere göre Uber dosyaları “83.000 e-posta, iMessage ve Uber’in en üst düzey yöneticileri arasındaki Whatsapp alışverişlerinin yanı sıra notlar, sunumlar ve faturalar dahil 124.000 kayıt içerdiği söyleniyor.
2013’ten 2017’ye kadar uzanan kayıtlar, söylendiğine göre Uber’in Kanada da dahil olmak üzere dünyanın birçok şehrinde taksi düzenlemelerini göz ardı ederek agresif bir şekilde genişlediği ve yasa dışı faaliyet gösterdiği bir döneme ışık tutuyor.
Uber dosyaları, aktarılan bilgilere göre şirket için eski bir üst düzey lobici olan Mark MacGann tarafından sızdırılmış.
CBC’nin aktardığı haberlere göre; Uber dosyaları şirketi destekleyen sözde bağımsız yazarlarla nasıl “çalışıldığı” ve yasaları çiğnemesine rağmen şirketi tanıtmak için politikacılarla lobi yaptığı konusunda şehir bazında bir derleme yayınlanmış durumda.
4 Ekim 2014’te, Başbakan Stephen Harper’ın kabinesindeki federal dışişleri bakanı John Baird, Twitter ve Facebook’ta Ottawa’da bir taksi için 75 dakika beklemekten şikayet etmiş. Başkentte yasadışı olarak faaliyet göstermeye başlayan Uber’e izin vermesi için şehre halka açık çağrıda bulunmuş.
Birkaç gün sonra, Uber’in politika ekibi, sızdırılan bir iç nota göre “Kanada dışişleri bakanını kamuya açık bir destekçi olarak güvence altına aldığını” iddia ediyor.
Toronto Şehri, taksi ve limuzin düzenlemelerini ihlal ettiği iddiasıyla Uber’e karşı ihtiyati tedbir kararı almaya karar verdi.
Uber dosyaları içerisinde yer alan belgelere göre, aynı gün, seçilmiş belediye başkanı John Tory, kentin kararını eleştiren bir basın açıklaması yayınlamış ve şunları söylemiş: “Uber, zamanı gelmiş ve burada kalacak bir teknolojidir.”
Sızan bir dahili not, Uber’in politika ekibinin Tory’den “son derece olumlu yanıt almak için çalıştığını” öne sürüyor.
UberX Aralık 2014’te piyasaya çıktığında, politika ve iletişim personeline gönderilen dahili bir notta şunlar yer alıyormuş: “Politika, popüler üç dönemlik belediye başkanı Bill Smith’i Rider Zero olarak güvence altına aldı, Edmonton Journal’da tanınmış Edmonton işadamı tarafından olumlu bir köşe yazısı.
Chris LaBossiere ve mevcut belediye başkanının arkadaşı, Uber’i destekleyen Edmonton belediye meclisi üyesi Michael Walters’ın olumlu tweet’leri ve belediye başkanının personel başkan yardımcısı ile bir araya geldiği (bugüne kadarki ikinci resmi toplantı) belediye başkanının “orada” olduğunun doğrulandığı yer. sürüş paylaşımına saygı.”
Uber’in o zamanki küresel iletişim başkanı Nairi Hourdajian, 2014’ten bir dahili e-postada, “bazen sorunlarımız oluyor çünkü, şey, sadece yasa dışıyız” yazmış.
Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu, Uber dosyaları konusunda öğrendiklerini şu şekilde özetliyor: Bulgular, yasadışı lobicilik, işçi korumalarını yok etmek için çalışma, vergiden kaçınma ve şiddeti benimsemeyi içeriyor. Uber dosyaları üzerindeki araştırmamız, bir zamanlar Silikon Vadisi girişiminin politikacılarla, soruşturmaları bırakmak ve işçi haklarına ilişkin politikaları değiştirmek de dahil olmak üzere, iyilik istemek için açıklanmayan toplantılar yaptığını buldu; şirketin Rus oligarklarını Kremlin’e giden kanallar olarak kullandığını; taksi şoförleri ve genişlemesine karşı çıkan yasa koyucularla uluslararası güç mücadelelerine girerken sürücülerine yönelik şiddetin halkla ilişkiler yararlarını tartıştığını…
Uber, mesajını yaymak için, bir danışma firmasının yardımıyla 1.850’den fazla “paydaş”ın, eski kamu görevlilerinin, düşünce kuruluşlarının ve vatandaş gruplarının listelerini derleyerek, 29 ülkede ve Avrupa Birliği kurumlarını etkilemeyi amaçladı.
Uber ayrıca, Başkan Barack Obama’nın birçok eski yardımcısı da dahil olmak üzere eski kamu görevlilerinin bir taburunu işe aldı. Kamu görevlilerine soruşturmaları bırakmaları, işçi haklarıyla ilgili politikaları değiştirmeleri, yeni taksi yasaları hazırlamaları ve sürücüler üzerindeki geçmiş kontrollerini gevşetmeleri için çağrıda bulundular.
Şirket yöneticileri, dönemin ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden ve dönemin İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu da dahil olmak üzere en az 6 dünya lideri, bir başkan yardımcısı ve üç başbakan yardımcısı ile özel toplantılar yaptı.
Toplamda, yeni kayıtlar, Uber yöneticileri ve kamu görevlileri arasında 2014’ten 2016’ya kadar 100’den fazla toplantıyı ortaya koyuyor; bunların 12’si Avrupa Komisyonu temsilcileriyle kamuya açıklanmamış.
The Guardian’ın Haberlerinden:
Uber, Avrupa ve ABD’deki yüksek profilli akademisyenlere şirketin lobi kampanyasının bir parçası olarak kullanılabilecek raporlar üretmeleri için yüz binlerce dolar ödedi.
Uber tarafından üst düzey akademisyenlerle imzalanan ilk anlaşmalardan biri 2015 yılında ABD’deki Princeton Üniversitesi’nden Prof Alan Krueger ile oldu. Krueger, Barack Obama’nın baş ekonomi danışmanıydı… Uber’i desteklemek için geniş çapta alıntılanan bir çalışma için kendisine yaklaşık 100.000 dolar ödendi.
Fransa’da Uber, Toulouse Ekonomi Okulu’ndan Prof Augustin Landier’e 100.000 € danışmanlık ücreti ödedi:
Landier, Uber’in politika ve iletişim ekibine gönderdiği e-postalarda “Uber’in olumlu ekonomik rolünü kanıtlamak için doğrudan halkla ilişkiler için eyleme geçirilebilir” olarak tanımladığı bir rapor hazırlamayı kabul etti.
Uber yöneticileri, fiyatın yüksek olmasına rağmen, özellikle raporun “potansiyel olarak olumsuz bir ışık altında sunulmamasını sağlamak için” mesajları üzerinde çalıştıkları takdirde buna değdiğini belirttiler…
Bir Uber politika ekibi üyesi, o sırada “ Uber’in Avrupa’da yarattığı yeni çalışma türünün sayısal olarak doğrulanması, özellikle Landier’in ünlü bir ekonomisti tarafından yapıldığında bize çok yardımcı olacağını” yazmıştı.
Danışmanlık ücreti karşılığında Landier, Uber verilerini kullanarak ayrı bir ücretsiz çalışma yapmak istedi. Uber dosyaları sızıntısı, Uber yöneticilerinin “yazım kontrolünü kaybedeceğimiz” anlamına geleceğinden endişe duyduklarını gösteriyor. Ancak kıdemli bir çalışan şu sonuca varıyor: “Burada düşük risk görüyoruz çünkü Landier ile çalışmayı çerçevelemek için çalışabiliriz ve onunla hangi verileri paylaşacağımıza da biz karar veririz.”
Uber açıkça ilk günden yasallık hakkında hiçbir şey yapmadı diyebiliriz. Toplu taşımayı engellemeye çalışmak da dahil olmak üzere, ulaşımın “bozulması”nın önemli bir bileşeniydi. Öte yandan, bir dakikalığına geri çekilip Uber’in durumunun ne kadar saçma olduğunu düşünebilir miyiz? Bütün bunlardan bir şey öğrendik mi?
Uber, 2014 Haziran ayında Türkiye’de 10 şoförle UberBLACK hizmetini başlattı. Emniyet Genel Müdürlüğü, Aralık 2016’da tüm illere gönderdiği talimatla Uber’e korsan taşımacılık suçundan ceza kesilmesini istedi. İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Eylül 2017’de Uber’e dava açtı.
Uber, Eylül 2018’de e-fatura sistemine geçti.Uber, Türkiye’de 2 bini taksi olmak üzere 8 binden fazla aktif sürücü ve 4 milyon kullanıcıya ulaştı. Uber, İstanbul’daki XL faaliyetlerini 31 Mayıs 2019 itibarıyla durdurdu.
Uber’e kayıtlı taksi sürücüsü 4 bini geçti. Uber, talebin artmasıyla ticari taksilerden Haziran 2019 itibarıyla %5 komisyon almaya başladı. 16 Ekim 2019 tarihinde İstanbul 10. Asliye Ticaret Mahkemesi, haksız rekabet oluştuğu gerekçesiyle Uber faaliyetlerinin durdurulmasına, mobil uygulamasına ve internet sitesine erişimin engellenmesine karar verdi.
24 Aralık 2020 tarihinde, mahkeme, Uber uygulamasına erişim engeli kararını kaldırdı. 18 Ocak 2021 tarihinde İstanbul Taksiciler Esnaf Odası, Uber’in erişim engelini kaldıran mahkeme kararının iptali için Yargıtay’a başvurdu.
Türkiye’de haksız rekabete yol açtığı gerekçesiyle 2019’da Uber’in faaliyetleri durdurulmuştu. UberXL hizmetini sonlandıran Uber, bugün itibarıyla İstanbul’da minibüsler ile hizmet sunacağını duyurdu.
Şirket, Şubat 2022 tarihinde sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) siyah taksi adı verilen minibüsleri ile hizmet veriyor.