Dünyadaki yüzlerce ülkeden bazılarını kendi ülkemiz kadar yakından tanıyoruz ancak bazılarının adını bilsek bile tam olarak nerede, hangi kıtada olduğunu bile bilmiyoruz. Pek çok kişi için Papua Yeni Gine de bunlardan bir tanesi. Dünyanın en büyük üçüncü ada ülkesi olan Papua Yeni Gine, Büyük Okyanus’taki adaların oluşturduğu Okyanusya kıtasındadır ve on binlerce yıldır burası insanlara ev sahipliği yapmaktadır.
Elbette pek çok ada ülkesi gibi Papua Yeni Gine de uzun yıllar bir sömürge devleti olarak ayakta kaldı. Siyasal sistemi bugün bile tam oturmamış olan bu ülkenin kültürü ve özellikle doğa güzellikleri kendine hayran bırakıyor. Hatta ekosisteminde yalnızca orada yaşayabilen bazı canlılar bile var. Gelin Papua Yeni Gine hakkında az bilinen ve duyunca ağzınızı açık bırakacak ilginç detaylara yakından bakalım.
Papua Yeni Gine, bilinen en çok dilin konuşulduğu ülkedir. Son paylaşılan devlet istatistiklerine göre ülkede tam 851 dil konuşuluyor. Ülkede en çok konuşulan dil Almanca ve İngilizce birleştirilerek oluşturulmuş yerel bir dil olan Tok Pisin dilidir. Papua Yeni Gine’de aynı kabile içinde bile farklı diller konuşulduğu görülmüştür. Tüm bu dillerin yanı sıra yalnızca ada ülkesi insanlarına özgü olarak kullanılan bir işaret dili var.
Gezegenimizin toplam kara alanının yalnızca yüzde 1’lik bir bölümünü oluşturan Papua Yeni Gine, inanılır gibi değil ama küresel biyoçeşitliliğin tam yüzde 5’ine ev sahipliği yapıyor. Adada 20 binden fazla bitki, 800’den fazla mercan türü ve 650’den fazla balık türü bulunuyor. Okyanus altındaki biyoçeşitlilik o kadar zengin ki Papua Yeni Gine dünyanın en popüler tüplü dalış noktalarından bir tanesi.
Dünyada küçücük bir kara alanı kapladığı için yine şaşırabilirsiniz ama Papua Yeni Gine, dünyanın en büyük üçüncü yağmur ormanlarına ev sahipliği yapıyor. Amazon yağmur ormanları ve Kongo yağmur ormanlarından sonra üçüncü sırada gelen Papua Yeni Gine yağmur ormanları tam 288 bin metrekarelik bir alan kaplıyor. Bu geniş alan, kara biyoçeşitliliğini zenginleştiriyor.
Zehirli kuşların var olduğuna mı yoksa bunlardan bir tanesinin Papua Yeni Gine’de olduğuna mı şaşıracağınız bir bilgi daha. Kukuletalı Pitohui olarak adlandırılan bir kuş türü, dünyada az sayıdaki zehir kuş türünden bir tanesi. Üstelik bu kuş türü yalnızca Papua Yeni Gine adasına özgü bir türdür. Zehri sayesinde parazitleri öldürdüğü için ada ekosisteminde hayati bir öneme sahip.
Mezopotamya ve Anadolu topraklarında bulunan 10 bin yıllık medeniyetler bile başımızı döndürürken bu ada ülkesinde hayatın 50 bin yıl önce başlaması eminiz herkes için hayret vericidir. Üstelik adaya ilk yerleşen bu insanlar Afrika’dan değil, Asya’dan göçmüşlerdir. Bu da etnik çeşitliliği oluşturmaktadır.
Papua Yeni Gine kabileleri incelendiği zaman etnik olarak Çin, Avrupa, Avustralya, Filipinler, Mikronezya gibi bölgelerdeki insanlarla bağları olduğu ortaya çıkmıştır. Bu bağ adaya yalnızca genetik değil, kültürel zenginlik de kazandırıyor. Kesin olarak bilinmiyor ancak Papua Yeni Gine ada ülkesinde binden fazla farklı kültürel grup olduğu tahmin ediliyor. Yani aynı kabile içinde bile farklı kültürel özellikler görmek mümkün.
Papua Yeni Gine’nin gelir kaynakları arasında turizm öne çıkıyor ancak adanın ana gelir kaynağı bakır ve altındır. İnanılır gibi değil ama ülkenin Ok Tedi bölgesindeki bir nehir kenarına gittiğinizde bile altın bulmanız mümkün. Maalesef bu zenginlikler yüzünde ada uzun yıllar sömürge devleti olarak hayatına devam etmiştir.
Papua Yeni Gine adası ilk kez 1884 yılında bir sömürge ülkesi haline geldi. Almanların, Avustralyalıların, İngilizlerin ve hatta Japonların bile bir dönem işgal ettiği Papua Yeni Gine adası, 1975 yılında bağımsızlığını kazandı ve İngiliz Milletler Topluluğu’nun bir üyesi oldu. Ülke bugün anayasal monarşi ile Birleşik Krallık’a bağlı olarak yönetilmektedir.
Papua Yeni Gine’nin nasıl böyle genetik ve kültürel zenginliğe sahip olduğunu gösteren diğer bir durum, önceden bir parçası olduğu tarih öncesi alt kıtadır. Sahul isimli bu tarih öncesi alt kıta, günümüzden yaklaşık 10 bin yıl önce, evet üzerinde insanlar varken, deniz seviyelerinin yükselmesi nedeniyle Papua Yeni Gine ve Avustralya olarak ayrıldı. Bu ayrılma sonrası Avustralya kendi başına bir kıta halinde izole olarak dış etkiden bağımsız bir medeniyet haline gelmiştir.
Pek çok ada bölgesi gibi Papua Yeni Gine de hala aktif volkanlara sahip bir alan. Üstelik bu volkanların patlamaları bir hayli yıkıcı olabiliyor. Papua Yeni Gine’de bulunan Ulawun Dağı 2019 yılında, Kadovar Dağı 2018 yılında, Tavurvur Dağı ise 2014 yılında son patlamalarını yaşamışlardır. Yani Papua Yeni Gine adası hala aktif bir volkan bölgesidir.
Bilim insanlarına göre yüzde 99’unun soyunun tükendiği düşünülen ağaç kangurusunun son örnekleri Papua Yeni Gine’de bulunuyor. İlk kez 1990 yılında bölgede görülen bu tür Torricelli Dağları’nda yaşıyor. Ağaçlarda yaşamak üzere evrimleşmiş ilginç bir keseli türü olan ağaç kangurularının maalesef yakın zamanda tamamen soyunun tükeneceği tahmin ediliyor.
Maalesef pek çok eski sömürge ülkesi gibi Papua Yeni Gine ülkesinde de siyasi istikrar bir türlü sağlanamadı. Bu nedenle ülkedeki suç oranı dünyanın en yüksek seviyelerinden birine sahip. Papua Yeni Gine hükümeti turistleri Port Moresby, Lae ve Goroka çevresine gitmemeleri için uyarıyor. Böyle bir seyahat yapmadan önce yerel bir rehberle anlaşmanız tavsiye ediliyor.
Dünyanın en büyük ada ülkelerinden bir tanesi olan Papua Yeni Gine hakkında pek çoğunu ilk duyduğunuz ilginç bilgilerden bahsederek bu sıra dışı kültür hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Papua Yeni Gine hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.