Uyku… Kimisinin her gece hiç zorlanmadan daldığı, kimisinin düzene koymak için binbir türlü çare aradığı bu doğal süreç, ömrümüzün tam üçte birini tüketiyor. Başını yastığa koyduğu gibi uyuyup etrafındaki çoğu kişiyi şaşırtanlardan mısınız? Yoksa gün içinde olup bitenleri kafasında tekrar yaşayıp “keşke şunu şunu deseydim…” diye hayıflananlardan mı? Bilim insanları, ideal uykuya dalma süresinin 10-15 dakika olduğunu söylüyor. Eğer uykuya dalma süreciniz çok uzuyorsa yardım almakta fayda olabilir.
Kasıtlı olarak uykuyu erteleyen tek memeli türü olan insanların uyuma alışkanlıkları kültürden kültüre farklılık gösteriyor. Biz de bu haberimizde dünyanın dört bir yanından en ilginç uyku alışkanlıklarını bir araya getirdik.
Çin’de yaşayan çoğu insan, sırtları için daha sağlıklı olduğu gerekçesiyle sert bir döşekte uyumayı tercih ediyor. Sert döşek sayesinde uyku süresince sırtın bazı yerleri daha aşağıda kalmadığı için sırt daha dengeli halde kalıyor. Eğer normalde yumuşak ya da orta yumuşaklıkta yatakları tercih ediyor ve uykunuzdan pek memnun kalmıyorsanız Çinlilerin yöntemini denemekte fayda olabilir. Çünkü yapılan araştırmalara göre, Asyalıların çoğu bir hafta içinde en azından birkaç gece çok iyi uyuduğunu belirtiyor.
Bali’de yaşayan bazı insanlar, korktukları durumlarda bir tür meditasyon yaparak anında derin uyku aşamasına geçmenin bir yolunu bulmuşlar. Bu durumun stresli durumlardan uyuyarak kurtulmayı sağladığını söylüyorlar.
Bu korku durumlarında uykuya dalma olayı, hayvan davranışlarını inceleyen etologların ‘korku bradikardisi’ dediği şeye benziyor. Hayvanlar bir tehdit sezdiğinde beyinleri kalp atışlarını azaltıyor. Böylece hayvanın tehdit olarak algıladığı diğer canlı tarafından tespit edilme ihtimali azalıyor. İnsanlarda bu tür bradikardi, tehlike sezilen durumlarda bayılma şeklinde kendini gösterebiliyor.
ABD nüfusunun yüzde 71’i evcil hayvanlarıyla uyuyor. Bu konuda net bir çizgi çekenler olsa da bilim insanları evcil hayvanlarıyla uyuyan kişilerin çoğunun daha iyi bir uyku çektiğini ortaya koydu.
Japonya’da partide/ofiste/kamuya açık alanlarda uyuma kültürü var. Çalıştığınız yerdeki masada uykuya dalmanın çok ayıplandığı Batı kültürünün aksine Japonlar, bu şekilde uykuya dalmayı çok çalıştığı için yorulup uyuma olarak değerlendiriyor. ‘İnemuri’ adı verilen bu olay, patronlar tarafından bile takdir edilebilen bir şey. İnanabiliyor musunuz?
Japonya’dan ilginç bir uyku alışkanlığı daha. Oldukça ince bir hasır olan tatami matının üzerinde uyumak Japonya’da oldukça yaygın. Japonlar bu şekilde uyumanın kalça; omuz ve omurganın doğal şekilde durmasına izin verdiği için kasları gevşettiğine inanıyor.
Bunu muhtemelen duymuşsunuzdur. İspanya’da öğle yemeğinin ardından yapılan 20-30 dakikalık şekerlemelere siesta deniyor. Başlangıcı 20. yüzyılın ortalarına kadar uzanan bu gelenek, özellikle günün en sıcak saatlerinde güneşe maruz kalmaktan kaçınan tarım işçileri için ortaya çıkmış. Şehirleşmeyle birlikte popülerliğini biraz yitirmiş olsa da İspanya dendiğinde akla ilk gelen şeylerden biris, hala siesta.
İskandinav ülkelerinde aileler (kışın bile) bebekleri uyumaları için dışarı bırakıyor. Temiz havanın sağlığa faydası sebebiyle yapılan bu ilginç uygulamanın bağışıklığı güçlendirerek hastalıklarla savaşmaya yardımcı olacağı düşünülüyor. Norveç merkezli araştırmalar, bu geleneğin çocuğun uyku süresini ve kalitesini artırdığına işaret ediyor.
Birleşik Krallık’ta nüfusun yüzde 30’u kadarı daha iyi bir uyku çekmek için çıplak uyuyor. İngilizler bu şekilde vücut ısısı düştüğü için daha derin uyuduklarını ve yaşlanma karşıtı bir etki oluştuğunu düşünüyor.
Antik çağlardan beri insanları börtü böcekten koruduğu için tercih edilen hamaklar, günümüzde de pek çok Güney ve Orta Amerika ülkesinde tercih ediliyor. Ancak hamakta uyumanın daha iyi uyumayı sağladığına dair bilimsel bir kanıt bulunmuyor.
Avustralya’da topluca uyumak Avustralya yerlisi Aborijin toplulukları arasında oldukça popüler. Yataklar/döşekler yan yan diziliyor. Topluluğun en güçlü kuvvetli olanları en dış tarafa, korunması gereken çocuk ya da yaşlılar orta tarafa yatarak bu şekilde uyunuyor.
Bu seferki biraz batıl inançlarla ilgili bir alışkanlık. Worry bebekleri, temeli Maya mitolojisine dayanan küçük, el yapımı oyuncaklar. Genelde tel ya da ağaç parçasından yapılan oyuncağın iskeletinin üzerine Maya kültürünü yansıtan renkli ipler sarılıyor.
Guetemalalılar, günlük streslerini ya da endişelerini bu Worry bebeğine anlatıp uykuya dalmadan önce bebeği yastıklarının altına koyuyor. Böylece sıkıntılarını attıklarına, daha iyi bir uyku çekip sabaha güzel bir başlangıç yapacaklarına inanıyorlar.
Bilim İnsanlarına Göre Uyku İhtiyacınızı Kahveyle Gidermeye Çalışmamalısınız
Türk kültüründeki çocukları erken yatırma alışkanlığının aksine Arjantinli ebeveynler çocuklarının geç saate kadar ayakta olmasına bir şey demiyor. Genelde akşam yemeği vakti 9’lara sarktığı için çocukların 10’dan sonralara kadar uyumaması bu kültürde garip karşılanmıyor.
Çeşit çeşit şekli olan uyku, kültürden kültüre farklılık gösterse de günümüzde uykuya dalma ya da kaliteli uyuma konularından muzdarip çok fazla insan var. Salgın sürecinde evlere kapanıp fazla hareket edemediğiniz ve dolayısıyla yorulmadığınız için uykuya dalmakta ya da iyi uyumakta zorlanıyor olabilirsiniz. Ya da akıllı telefon/bilgisayar gibi ekranların yaydığı mavi ışık uyku kalitenizi etkiliyor olabilir.
