İ­s­t­a­n­b­u­l­­u­n­ ­F­e­t­h­i­­n­i­n­ ­Y­e­n­i­ ­Ç­a­ğ­­ı­n­ ­B­a­ş­l­a­n­g­ı­c­ı­ ­O­l­m­a­s­ı­ ­T­ü­m­ ­D­ü­n­y­a­ ­İ­ç­i­n­ ­G­e­ç­e­r­l­i­ ­m­i­?­

İlkokuldan itibaren hep aynı bilgi öğretiliyor: Orta Çağ’ın İstanbul’un Fethi'yle bitip, Yeni Çağ’ın İstanbul’un Fethi ile başlaması. Evet, gerçekten de çağ geçişleri bu şekilde fakat herkes için aynı olay geçerli mi?

Örneğin bir Avrupa okulunda da “Yeni Çağ hangi olayla başladı?” dendiğinde cevap “İstanbul’un Fethi” mi yoksa onlar için başka olaylar mı geçerli? İşin aslına astarına bir bakalım.

Yeni Çağ ya da Erken Modern Çağ/Dönem, Orta Çağ’ın sonuyla Yakın Çağ ve Sanayi Devrimi arasındaki dönemi kapsar. 15. yüzyılın ikinci yarısından 18. yüzyılın ikinci yarısına kadar geçen, hemen hemen üç asırlık dönemi içine alır.

Erken Modern Çağ’ın en önemli özellikleri, küreselleşme sürecinin karakterinin yayılması, yeni ekonomiler ve kurumlardı. Dünyanın farklı bölgelerindeki erken dönem modern eğilimler, politik ve ekonomik olarak Orta Çağ örgütlenme tarzlarından uzaklaşmayı temsil ediyordu.

Avrupa’da feodalite gerilemişti ve Hristiyanlar, Haçlı Seferleri'nin ve Roma Katolik Kilisesi altındaki dinsel birliğin büyük ölçüde sonunu görmüştü.

Yeni Çağ’ın sonuna doğru; Amerikan Devrimi'ni, 1789 Fransız Devrimi'ni ve Napolyon Savaşları'nı sona erdiren İkinci Paris Antlaşması vardı. 1815 Viyana Kongresi, yeni milliyetçilik kavramlarının yükselişi ve askerî güçlerin yeniden örgütlenmesiyle birlikte, bu siyasi kargaşa ve savaş döneminin sonunu işaret etti.

Erken Modern Çağ’ın başlangıç tarihi; tek bir olaya değil, farklı tarih olaylarına dayanıyor. Bizde olduğu gibi kimine göre Yeni Çağ, 1453 yılında Doğu Roma İmparatorluğu’nun Fatih Sultan Mehmet liderliğindeki Osmanlı İmparatorluğu tarafından Doğu Roma Başkenti Konstantinopolis (İstanbul) şehrinin fethi ile başladı.

Avrupa’da ise Rönesans’ın başlaması ya da Coğrafi Keşifler, Yeni Çağ’ın başlangıç noktaları olarak kabul görebiliyor. Kısacası Erken Modern Dönem’in başlangıcı yalnızca İstanbul’un Fethi değil, başka olaylara da dayandırılabiliyor.

Birkaç örnek verecek olursak; Fransa'da Yeni Çağ'ın başlangıcı, Charles VIII'in İtalya Seferi'ne başlamasıyla ilişkilendiriliyor. Bu sefer, İtalya'da Rönesans'ın zirvesinde olan şehir devletleri arasındaki politik ve kültürel etkileşimi artırdı ve Fransız sanat ve kültürü üzerinde İtalyan etkisi artarak Rönesans'ın Fransa'ya yayılmasına neden oldu.

İngiltere'de ise Yeni Çağ'ın başlangıcı genel olarak Tudor Hanedanı'nın tahta çıkması, iç savaşın sona ermesi ve Rönesans etkilerinin görülmeye başlanması gibi faktörlerle ilişkilendiriliyor. İtalya'da da karşımıza yine Rönesans çıkıyor.

Son bir örnek daha verelim, Çin'de Yeni Çağ çoğunlukla geleneksel imparatorluk düzeninin zayıflaması ve modernleşme döneminin başlamasına denk geliyor.