Birinci Dünya Savaşı sonrası Osmanlı İmparatorluğu’nun işgal süreci hızlanmış ve elimizde kalan son topraklar olan Anadolu da düşmanlar tarafından işgal edilmiştir. Bunun üzerine Mustafa Kemal’in başlattığı Kurtuluş Savaşı sonrası yapılan kongreler neticesinde bu mücadelenin siyasi yapısını tüm dünyaya duyurmak adına, Misak-ı Milli kararları adı verilen altı maddelik bir bildiri yayımlanmıştır.
Kurtuluş Savaşı’nın siyasi bir manifestosu olarak kabul edildiği için pek çok kişi Misak-ı Milli kararlarını Millet Meclisi’nin duyurduğunu düşünür ancak bu bildiri, Mustafa Kemal Paşa’nın yönlendirmesi ile son Osmanlı meclisi olan Meclis-i Mebusan tarafından yayımlanmıştır. Bu kararlar, sonraki yıllarda Türkiye Cumhuriyeti’nin dış politikasını da belirlemiştir. Gelin Misak-ı Milli kararları nelerdir yakından bakalım ve maddeler halinde Misak-ı Milli kararlarını görelim.
Milli Misak olarak da anılan Ulusal Yemin anlamına gelen Misak-ı Milli, 28 Ocak 1920 tarihinde son Osmanlı meclisi Meclis-i Mebusan tarafından yayımlanmış olan altı maddelik bir bildiridir. Ahd-i Millî Beyannâmesi adıyla yayımlanan ve daha sonra Misak-ı Milli olarak anılan bu bildiri, Kurtuluş Savaşı’nın siyasi yapısını ortaya koyan bir metin olarak tüm dünyaya duyurulmuştur.
Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919 yılında Samsun’a çıkarak Kurtuluş Savaşı’nı resmen başlattıktan sonra 22 Temmuz - 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum Kongresi ve 4 - 11 Eylül 1919 tarihleri arasında da Sivas Kongresi yapılmıştır. Sivas Kongresi’nde alınan kararlar sonrası Osmanlı hükümeti değişmiş ve yerine Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin önerdiği adaylardan oluşan bir hükümet gelmiştir.
Son Osmanlı meclisi Meclis-i Mebusan’ın yeni üyeleri 1920 yılının Ocak ayında ikişerli üçerli gruplar halinde gizlice Ankara’ya gelerek Mustafa Kemal Paşa ve meclis kurulmadan önce milli mücadelenin yürütme organı olan Heyet-i Temsiliye üyeleriyle görüşmüşlerdir. Bu görüşmede onlara Misak-ı Milli kararları sunulmuştur. Trabzon mebusu Hüsrev Sami Bey, imzalı metni yine gizlice İstanbul’a götürmüştür.
Misak-ı Milli kararları 28 Ocak 1920 tarihinde kabul edilerek yayımlanmış olsa bile aslında bu kararların alınması Sivas Kongresi sırasında gerçekleşmiştir. En azından temelleri burada atılmıştır. Sonrasında Mustafa Kemal Paşa ile birlikte Heyet-i Temsiliye üyeleri tarafından üzerinde son çalışmalar yapılmış ve bu haliyle Meclis-i Mebusan üyelerine sunulmuştur.
Meclis-i Mebusan, 12 Ocak 1920 tarihinde Misak-ı Milli üzerinde çalışmalara başlamıştır. Ankara’dan sekiz madde olarak alınan metin, bu görüşmeler sonucunda altı maddeye düşürülmüştür ve 28 Ocak 1920 tarihinde yapılan kapalı bir meclis oturumunda kabul edilmiştir. Ahd-ı Millî Beyannamesi adıyla kabul edilen bu metin, 12 Şubat 1920 tarihinde tüm dünya parlamentoları ve basın ile paylaşılmıştır.
Misak-ı Milli kararlarının alınmasının ardından kısa bir sonra son Osmanlı meclisi Meclis-i Mebusan 11 Nisan 1920 tarihinde resmen kapatılmıştır. Sonrasında hepimizin bildiği gibi 23 Nisan 1920 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmıştır. Bu açıdan baktığımız zaman Misak-ı Milli kararlarını alarak Meclis-i Mebusan kendi sonunu hazırlamış ve Türkler için yeni bir dönemin kapılarını aralamıştır.
Misak-ı Milli, Ankara’da sekiz madde olarak hazırlanmış ancak İstanbul’da altı madde olarak kabul edilerek bu şekilde yayımlanmıştır. Orijinal metinde bulunan savaş suçlularının cezalandırılmasına ilişkin madde, son metinde çıkarılmıştır. Orijinal metinde iki ayrı madde olarak bahsedilen mütareke sınırları ve Müslüman halkın bölünmezliği, son metinde tek madde olarak geçmektedir. Orijinal metinde Milletler Cemiyeti’nin önemini vurgulayan bir başka madde de son metinde yer almamaktadır.
Meclis-i Mebusan zabıtlarında Misak-ı Milli kararları hakkında herhangi bir kayıt olmaması şüpheli bir durum olarak görülmüş ve bu kararları tüm meclisin değil, yalnızca Felah-ı Vatan grubunun onayladığı düşüncesini doğurmuştur. Misak-ı Milli kararlarında bir imza listesi olmadığı için dönemin Birleşik Krallık Büyükelçisi Sir Horace Rumbold, bu kararların geçerliliğinden kuşku duyduğunu söylemiştir.
Son Osmanlı meclisi tarafından yayımlanan, Kurtuluş Savaşı’nın siyasi bildirisi olarak kabul edilen ve sonraki yıllarda Türkiye Cumhuriyeti’nin dış politikasının temellerini belirleyen Misak-ı Milli kararları nelerdir sorusunu yanıtlayarak bu önemli metin hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Konu hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.