Dünya tarihinde pek çok farklı devlet kuruldu ve kurulanların pek çoğu da yıkılarak bugüne farklı ülkeler olarak geldiler. Bunlardan bir tanesi de Yugoslavya’dır. Balkanlar zaten tarih boyunca her zaman karmaşık siyasi yapısı ile anılan bir bölge olmuştur. Bu karmaşa 20. yüzyılda da devam etmiş ve Yugoslavya olarak adlandırılan bölgenin aynı yüzyılda tam üç kere siyasi yapı değişmiştir.
Bugün Yugoslavya diye bir ülke yok çünkü son yaşanan iç savaş, batılı devletlerin de etkisiyle bölgedeki milletleri kışkırtarak daha küçük devletler kurulmasına neden olmuştur. Son yüzyıldaki karışıklığı ile anıyor olsak bile aslında bölgenin tarihi, insanlık tarihi kadar eskidir. Gelin eski Yugoslavya bölgesinin tarihi hakkında pek çoğunu ilk kez duyacağınız sıra dışı bilgilere yakından bakalım.
Yugoslavya bölgesindeki ilk yerleşimciler, bir Hun kavmi olan İliryalılardır. Bu grup, milattan önce 4. yüzyılda Tuna Nehri’ni geçmiş ve Trakya’ya yerleşmiştir. Bugünkü İşkodra bölgesi, Büyük İskender’in babası tarafından ele geçirilmiştir. Sonraki dönemde Dalmaçyalıların İlirya kralı Gentius’a isyanı sonrası bölge Roma’nın kontrolüne geçmiştir.
Roma İmparatorluğu döneminde Yugoslavya ilk bölünmesini yaşamıştır. İmparator I. Theodosius 395 yılında ölünce bölgeyi iki oğluna bırakmıştır. Bölgede Hristiyanlığın yayılması ise ilginç bir hikaye. Çünkü Hristiyanlığın ikinci kurucusu olarak kabul edilen Aziz Pavlus takipçileri ile birlikte bölgeye gelip bizzat kendisi misyonerlik faaliyetleri yürütmüştür. O dönemde Hristiyan nüfusun en yoğun olduğu bölge burası olmuştur.
Tarsus'ta Doğup Dinler Tarihini Şekillendiren Önemli Figür Aziz Pavlus ve Ardında Bıraktığı Gizemler
Yugoslavya bölgesine 5. ve 6. yüzyıllarda pek çok farklı Slav grubu gelmiştir. Daha sonra kurulacak Yugoslavya devletinin halkı aslında bu dönemde bölgeye yerleşmiştir. Birkaç yüzyıl süren Slav hakimiyeti sonrası 11. ve 12. yüzyıllarda bölgeye farklı Türk boyları olan Peçenek, Kuman ve Uzlar gelmiştir. 15. yüzyıla kadar varlığını aktif bir şekilde sürdüren bu Türk boyları, Avrupa ile ticaret yapmıştır. Yani Yugoslavya bölgesinin kurucuları arasında Türkler de vardır.
Osmanlı ilk kez 1389 I. Kosova Muharebesi ile Yugoslavya topraklarına adım atmıştır. 17. yüzyıla kadar yani Osmanlı’nın en güçlü olduğu zamanlar boyunca Yugoslavya bölgesi ve çevresi tarihinin en sakin zamanlarını geçirmiştir. Fransız İhtilali ile birlikte ortaya çıkan milliyetçi düşünceleri batılı devletlerin kışkırtması nedeniyle maalesef bölge 18. yüzyılda kaynamaya başlamıştır ve hepimiz biliyoruz ki bu kaynama bugün bile devam etmektedir.
Bölgeye tarihi bir bakış açısıyla baktığımız için Yugoslavya diyoruz ancak 1929 yılına kadar bu bölge Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı ve benzeri isimlerle anılıyordu. Bölgedeki farklı devletlerin birleşmesiyle 3 Ekim 1929 tarihinde Yugoslavya Krallığı kuruldu. Birinci Dünya Savaşı boyunca pek çok önemli olayda kilit rol oynayan Yugoslavya Krallığı’nın da ömrü pek uzun olmadı.
İkinci Dünya Savaşı’nın başlaması pek çok ülke gibi Yugoslavya Krallığı’nı da karıştırdı. Josip Broz Tito, 1942 yılında Yugoslavya Antifaşist Ulusal Kurtuluş Konseyi’ni topladı ve hem Nazilere karşı mücadele etti hem de bölgede birbirleriyle çatışan farklı milletleri tek çatı altında topladı. Sosyalist Demokratik Federal Yugoslavya 1943 yılında kuruldu ve bölgede uzun bir huzur dönemi başladı.
Ülkenin adı 1946 yılında Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti, son olarak da 1963 yılında Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti olarak değiştirildi. Tito’nun 1980 yılında hayatını kaybetmesi sonrası maalesef Yugoslavya dağıldı. Dağılması sonrası yaşananlar ise dünya yakın tarihinin en kanlı olayları olmuştur.
Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti dağılınca Sırbistan ve Karadağ, Yugoslavya’yı devam ettirme kararı aldılar. Ancak bu duruma karşı çıkan, bağımsız olmak isteyen eski Yugoslavya devletleri vardı. Belgrad merkezli kurulan Sırpların yönetimindeki devlete, Kosova bölgesindeki birlikler karşı çıkıyorlardı.
Kosova’da kurulan Kosova Kurtuluş Ordusu bağımsızlık istiyordu ancak Sırp yönetimi bu duruma izin vermiyordu. 1998 - 1999 yılları arasında Kosova Savaşı yaşandı. Modern dünyada, tüm medeniyetin gözü önünde, Avrupa’nın ortasında maalesef bu kısa gibi görünen süre boyunca akıl almaz olaylar yaşandı. Kosova ancak 2008 yılında bağımsızlığını ilan etti.
Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin dağılması sonrası bölgede pek çok iç savaş yaşandı. Bu savaşlar sırasında da yeni devletler kuruldu ve bir kısmı sonra dağıldı. Yugoslavya’dan ayrılan ülkelerden bazıları şunlardır:
Bir dönem dünyanın en büyük sosyalist ülkelerinden bir tanesi olan eski Yugoslavya tarihi hakkında bazılarını ilk kez duyduğunuz sıra dışı bilgilerden bahsettik. Yugoslavya’nın en huzurlu zamanlarının birbirlerini ayrıştırmadan tek kimlik altında yaşadıkları dönem olması, hepimize ders olması gereken tarihi bir gerçek.