Dört mevsimin bir arada yaşandığı güzelim ülkemizin iklim koşulları sayesinde her türlü sebzenin en bereketlisini yetiştirme şansımız var. Fakat bu sebzeler yetmemiş olacak ki son yıllarda brokoli diye bir sebzeden bahsetmeye başladık. ABD’nin bile 20. yüzyılda İtalyan göçmenler sayesinde tanıdığı brokoli, 1980’li yıllardan beri ülkemizde organik olarak yetiştiriliyor.
‘İyi de nereden çıktı brokoli yetiştirmek?’ derseniz yanıt bu sebzenin bileşenlerinde gizli. Brokolinin doğal olarak sahip olduğu vitamin, mineral gibi bileşenlerin insan sağlığına oldukça büyük yararları var. Kansere karşı desteklemekten tutun kalp sağlığını geliştirmeye kadar sayısız faydası olan brokoli, aynı zamanda sindirim sorunları için de gerçek bir süper kahraman gibi davranıyor.
Bir porsiyon yani 91 gram çiğ brokoli içerisinde 6 gram karbonhidrat, 26 gram protein ve 0.3 gram yağ bulunur. Bir porsiyon brokoli yediğiniz zaman günlük almanız gerekenin yüzde 135’i kadar C vitamini, yüzde 11’i kadar A vitamini, yüzde 116’sı kadar K vitamini, yüzde 14’ü kadar B9 vitamini yani folat, yüzde 6’sı kadar fosfor ve yüzde 3’ü kadar selenyum almış olursunuz. Çiğ olarak ya da buharda pişmiş olarak tükettiğiniz zaman bu besin değerlerinde düşme olmaz.
Vücudumuzdaki serbest radikaller hücre hasarına neden olur. Bunları önleyecek en etkili madde ise antioksidanlardır. Brokolinin içeriğinde sülforafan adlı bir madde vardır. Bu madde sindirim sırasında güçlü bir antioksidana dönüşür. Zengin bir antioksidan kaynağı olan sülforafan aynı zamanda kan şekerini dengede tutar, kolesterol seviyelerini dengeler ve kronik hastalık gelişimini engelleyici rol üstlenir. Brokolinin içindeki farklı bir antioksidan kaynağı olan lutein ve zeaksantin, aynı zamanda gözlerdeki hücre hasarını önler.
Pek çok farklı nedene bağlı olarak vücudumuzda oluşan enflamasyon yani iltihap üzerinde etkili olan biyoaktif bileşiklerden brokolide bol bol bulunur. Brokoli içeriğinde bulunan birden fazla maddenin iltihap üzerinde birlikte çalıştıkları gözlemlendi. Bu maddelerden bir tanesi olan kaempferol üzerinde yapılan çalışmalarda son derece güçlü bir anti-inflamatuar kapasiteye sahip olduğu görüldü. Özellikle sigara içen kişilerde oluşan zorlu iltihaplar üzerinde oldukça etkili.
Elbette üzerinde daha çok çalışma yapılması gerekiyor ama kanser hastalıkları nedeniyle oluşan hücre hasarını önleyen biyoaktif bileşenler bakımından brokoli son derece zengindir. Bu bileşenlerin özellikle göğüs, prostat, mide, kolorektal, böbrek ve mesane kanserleri üzerinde etkili olduğu düşünülüyor. Brokolinin de içinde olduğu turpgiller familyasına ait tüm sebzelerde benzer bileşikler bulunuyor.
Pankreasın yeterli miktarda insülin salgılayamaması durumu olan diyabet, özellikle de tip 2 diyabet, kişide yüksek bir insülin direnci yaratır. Brokoli içeriğinde bulunan zengin antioksidanlar ve lifli yapısı insülin direncini düşürmede etkili bir rol sahibidir. Yapılan bir araştırmada her gün brokoli yiyen bir grup tip 2 diyabet hastasının insülin direncinde gözle görülür bir azalma oldu. Farklı bir çalışmada ise hasarlı pankreas hücrelerinde iyileştirici etkisi olduğu görüldü ama kesin konuşmak için daha fazla araştırma gerekiyor.
LDL kolesterolün yüksek, HDL kolesterolün düşük, trigliseritin yüksek olması kalp sağlığını olumsuz etkileyen risk faktörleridir. Brokoli içeriğinde bulunan bileşikler işte tam da bu değerleri olması gereken noktaya getirme konusunda önemli bir rol oynar. İçeriğinde bulunan antioksidanlar ani kalp krizi riskini azaltır. Yapılan hayvan deneylerinde kalp durması ile ortaya çıkan hücre ölümlerine karşı koruyucu bir etkisi olduğu da görülmüştür.
Sindirim sorunları tek başına rahatsız edici bir durum olduğu gibi pek çok farklı rahatsızlığa da neden olabilir. Sindirim sistemi sorunları genel olarak belirli bakteri topluluklarının yetersiz olması nedeniyle oluşur. Brokolinin yoğun lifli yapısı ve antioksidan açısından zengin içeriği işte tam da bu gerekli olan bakterilerin oluşmasını ve korunmasını sağlar. Brokoli, bağırsaklardaki iltihaplar üzerinde iyileştirici etki sunduğu kadar kolay dışkılamaya da yardımcı olur.
Özellikle yaşlanma ile birlikte sağlıklı beyin ve sinir dokusu fonksiyonlarımızda hasar oluştuğu için zihinsel gerileme durumu ortaya çıkar. 960 yaşlı kişi üzerinde yapılan bir çalışmada günde bir porsiyon brokoli yemenin zihinsel gerilemeyi engelleyici etki yaptığı görüldü. Brokoli içeriğinde bulunan sulforaphane adlı bir biyoaktif bileşik, beyne giden oksijenin azaldığı durumda oluşan sorunları engelleme potansiyeline sahiptir. Kaempferol adlı farklı bir bileşik ise beyin hasarını ve sinir iltihaplarını azaltıcı etki gösteriyor.
Herhangi bir sağlık sorununuz olmasa bile ileride oluşacak hastalıklardan korunmak için bağışıklık sisteminizi her zaman güçlü tutmalısınız. Güçlü bağışıklık sisteminin anahtarı ise C vitaminidir. Günlük alınması gereken C vitamini miktarı ortalama 100 - 200 mg olarak önerilir. Günde bir porsiyon çiğ ya da buharda pişmiş brokoli yediğiniz zaman gereken miktarı almış olursunuz.
Ağız ve diş hastalıklarının bir numaralı düşmanı C vitamini ve kalsiyumdur. Brokoli bu iki bileşen açısından da son derece zengindir. İçeriğinde bulunan kaempferol maddesi bu hastalıkların önlenmesinde etkin rol oynar. Sülforafan maddesi ise ağız kanseri riskini azaltır. Kesin olmamakla birlikte çiğ brokoli tüketmek diş plaklarını önlüyor ve dişleri beyazlatıyor ama bu durumu destekleyici bir bilimsel veri henüz yok.
Pek çok farklı nedenle ortaya çıkan ve pek çok farklı rahatsızlığa da neden olabilen kemik ve eklem rahatsızlıklarının giderilmesinde etkin rol oynayan K vitamini, A vitamini, C vitamini, kalsiyum, fosfor ve çinko brokolide bol bol bulunur. Özellikle eklem iltihaplarının iyileşmesi konusunda bu bileşikler son derece önemlidir.
Küçük ağaçlara benzeyen ve içeriği beklediğimizden daha da zengin olan brokolinin bilinen faydalarından bazılarını listeledik. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tüm sağlık konularında olduğu gibi brokoli tüketimi hakkında da en doğru ve size özel bilgiyi uzman bir hekimden almanız gerektiğini unutmayın.