Akıllı telefonlar, arama motorları ve sosyal medya: İnternet, günümüzün küreselleşen dünyasında iletişim, bilgi ve eğlence için en hayati araçlardan biri haline geldi. Teknolojik gelişmeler, modern yaşamın dijitalleşmesini hızlandırmaya devam ediyor ancak bu dijital evrene yalnızca birkaç oyuncu hükmediyor: Google, Amazon, Facebook, Apple ve Microsoft.
Bahsi geçen bu şirketleri gündeme getiren şeyse Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi'nden yapılan bir açıklama oldu. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç'un "Türkiye'nin verisi, Türkiye'de kalacak" diyerek yaptığı "Dünya GAFAM'dan (Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsof) büyüktür" açıklaması, beraberinde bazı tartışmaları getirdi.
Google, Amazon, Facebook, Apple ve Microsoft, dünyanın en etkili küresel teknoloji şirketleri arasında başı çekiyor. Sektördeki hâkim gücünü kullanarak rekabeti önlediği iddialarıyla pek çok defa dava edilen şirketler, marka değeri açısından da devasa bir gücü ellerinde bulunduruyor.
Birkaç örnek üzerinden gidecek olursak e-ticaret devi Amazon, 2020 yılı itibarıyla piyasa değerini 1 trilyon doların üzerine taşıyan şirketlerden biri oldu. Dijital hakimiyetini Silikon Vadisi sınırlarının ötesine hızla genişleten Apple ise 2019 yılında 260 milyar ABD dolarını aşan akıl almaz bir gelir açıkladı. Apple'ın işletim sistemi pazarında ABD'deki en önemli rakibi Microsoft ise 2020'de şirket tarihinin en başarılı yılını geçirdi.
Benzer şekilde Google ve Facebook, sürekli artan kullanıcı sayısı ve reklam yoluyla elde edilen gelirler sayesinde arama ve sosyal ağ alanlarında liderlik etmeye devam ediyor. Dünya genelinde en çok ziyaret edilen iki web sitesine sahip olan bu şirketler, gelirlerini katlamaya ve internet üzerindeki etkilerini her geçen gün genişletiyor.
GAFAM'da yer alan 5 şirket, Amerikan piyasalarının da temelini oluşturuyor. 500 büyük Amerikan şirketinin listelendiği S&P 500 endeksinde ilk 5 sırada yer alan şirketlerin birleşik piyasa değeri 7,5 trilyon doları aşıyor. Şirketlerin güncel piyasa değerleri ise şu şekilde:
Teknoloji endüstrisinin güç merkezini oluşturan bu şirketlerin büyümesi ve rakipsiz pazar hakimiyeti hem kullanıcılar hem de genel anlamda internet mimarisi üzerinde önemli sonuçları var. Bir örnek vermek gerekirse genelde 4-5 oyuncunun hüküm sürdüğü bir ortamda şekillenen bu tür oligopol piyasalarda rekabetin azaldığı ve sonuç olarak ürün çeşitliliğinin giderek düştüğü gözlemlenir.
Bu 5 şirket üzerinde yoğunlaşan inanılmaz güç, daha önce birçok defa antitöst eylemlere de yol açmıştı. Yalnızca 2017'den 2019'a kadar AB Komisyonu, rekabete aykırı davranışlar nedeniyle Google'a 8 milyar doların üzerinde para cezası verdi. Diğer şirketler de benzer nedenlerle milyarlarca dolarlık cezalarla karşı karşıya kaldı.
Cumhurbaşkanlığı'ndan Teknoloji Devleri Hakkında Açıklama: Dünya GAFAM'dan Büyüktür
Peki, siz GAFAM olarak kısaltılan bu 5 şirketin teknoloji sektöründeki hakimiyeti hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizce şirketlerin bu denli büyümesi rekabeti öldürüyor mu? Fikirlerinizi yorumlar kısmından bizimle paylaşabilirsiniz.