Akşam saatlerinde evinize doğru yürüyorsunuz… Karşıdan karşıya geçerken aniden birisi kolunuzdan tutup “Karşıya geçmek bedava, ancak bunun için evinin adresini öğrenmem, telefondaki mesajlarını okumam, galerindeki tüm fotoğraflarına bakmam gerekiyor” diyor. Karşınızdaki insanın niyeti belli ki iyi değil. Tepkiniz ne olurdu?
Facebook, Instagram, WhatsApp, Google uygulamaları… Tüm bunlar, aslında sizi yolun ortasında durduran o insandan farksız. Bedava bir şey için karşılığında sizin hakkınızda bilgi talep ediyorlar. Çoğumuz bu talepleri uygulamaları yüklerken karşımıza çıkan “Kabul Et” butonuyla onaylıyoruz. Birisi yolda çevirip istese vermeyeceğimiz tüm sırlarımızı, bedava uygulamalar kullanmak için dünyanın en büyük şirketlerine veriyoruz. Bu şirketler de aldıkları bilgilerle bize özel, hedefli reklamlar gösteriyorlar. Şimdi tüm bu bildiklerinizi aklınızda tutup sadece bir kelimeye odaklanın: TikTok.
TikTok’un ülkemizde 30 milyon, tüm dünyada ise 2 milyar kullanıcısı var. Sahibi ise merkezi Çin’de yer alan Bytedance isimli bir şirket. Uygulamanın amacı, diğer sosyal medya uygulamalarından farklı olarak toplumun tabanına inmek, psikolojik olarak “bir fenomen olmalarını” sağlamak, bunu da “bedava yaparak” kullanıcı sayısını artırmak. Görünüşe göre TikTok bu amaca ulaştı, ancak karşılığında bizden aldıkları, tarihin en büyük gizlilik ihlaline neden oldu.
Ülkemiz, nüfus yoğunluğu bakımından dünyada en çok TikTok kullanıcısının bulunduğu ülke. Sayı bakımından ise Hindistan ile ABD’nin hemen ardında, üçüncü sıradayız. Son rakamlara göre Türkiye’de 28,6 milyon TikTok kullanıcısı var, bu rakam hızla artmaya devam ediyor. Tüm bu kullanıcılardan elde edilen veriler, binlerce reklam şirketine satılıyor. TikTok, verileri sattıktan sonra mesuliyet kabul etmiyor. Yani söz konusu bilgileri Tiktok’tan satın alan şirketler istediklerini yapabiliyorlar.
Şirketler dışında TikTok’un verilerini sattığı en önemli müşterisi ise Çin hükümeti. Eğer TikTok kendi elindeki bilgileri silerse, Çin hükümetindeki bilgiler silinmiyor. Yani bir başka deyişle Çin, TikTok sayesinde Türkiye’de yaklaşık 30 milyon, dünyada ise yaklaşık 2 milyar insan hakkında her şeyi biliyor. Üstelik bu 2 milyar insanın sadece 400 milyonu Çin vatandaşı. Yani 1,6 milyar insan hakkında her türlü bilgi önce TikTok’a, ardından Çin hükümetine geçiyor.
Uygulamaları kullanmaya başlamadan önce bize gösterilen onay metnini genelde okumaz, hızlıca kabul ederiz. Bu üşengeçliğin bedeli ağır. Ancak iddialara göre TikTok, tüm bu yaptıklarını özenle gizlemeye çalışıyor. Her yeni güncellemede yeni güvenlik kodları ekleyerek veri ihlalini gizliyor. Hatta her güncellemede algoritma değişikliğine gidiyor.
Kullanıcılar tüm bu işlemleri engelleyebiliyor, ancak bunu yapsalar bile bu sefer TikTok’un çoğu özelliği kullanım dışı kalıyor. Uygulamayı açtığınızda sizden tekrar izin isteniyor. Kullanmak istiyorsanız o izni veriyor, özelliği kullanabiliyorsunuz.
Tüm bu veri skandallarını ortaya çıkaran Reddit benzetmesi gerçekten tüyler ürpertici. Üstelik Android’e Root ya da iOS’a Jailbreak atsanız bile TikTok’u engellemek mümkün değil. Uygulama her platformda bu verileri toplama hedefiyle çalışıyor. Tabii kullanıcılar bu sırada sonsuz akışa sahip 15 saniyelik milyonlarca videoda kayboluyor, birer fenomen olma yarışına giriyorlar.
Yukarıdaki videoda, iOS 14 yüklü bir iPhone'dan çekilmiş ekran görüntüleri yer alıyor. Kullanıcı başka bir uygulamada klavye ile yazı yazıyor, yazılan metinler TikTok tarafından kopyalanıyor. Bu sırada iOS 14 TikTok'un veri topladığı konusunda üstten uyarı bildirimleri gönderiyor.
Apple'ın son Dünya Geliştiriciler Konferansı'nda tanıttığı iPhone işletim sistemi iOS 14, veri ihlallerini engellemek adına bazı özellikler içeriyordu. Bir uygulamadan veri alındığında bildirimle kullanıcıya uyarı gönderen iOS 14, beta sürümünde TikTok'un nerelerden veri topladığını ortaya çıkarmıştı.
TikTok’un nüfus yoğunluğu açısından en çok kullanıcıya sahip pazarı Türkiye. Sayı açısından ise zirvede Hindistan var. Aylardır TikTok’un yasaklanması konusunda adımlar atmaya çalışan Hindistan’da 29 Haziran itibariyle TikTok dahil 59 uygulama yasaklandı. Üstelik TikTok gibi Çin merkezli WeChat uygulaması da yasaklananlar arasında yer aldı.
Konu hakkında bilişim uzmanı Avukat Çağatay Üsküdar’a ulaştık. Üsküdar, eğer söz konusu iddialar doğru ise TikTok’un ülkemizdeki Kişisel Verileri Koruma Kanunu’na uymayan, hukuksal sınırları aşan bir veri ihlali yaptığını doğruladı. Eğer Reddit’te ortaya çıkan TikTok’un henüz üzerine herhangi bir açıklama yapmadığı bu ciddi iddialar doğruysa ülkemizde de bir yasak uygulanması yakın.
Yasağın ötesinde, Türkiye’deki her bir kullanıcı, TikTok’un kendisinden aldığı bilgileri belgeleyebilirse dava açabilir. Bu konular üzerine önümüzdeki günlerde farklı dosya haberlerini sizlerle paylaşacağız. Takipte kalın.