Evrimsel süreçte insanlığın gelişimi son derece karmaşık bir hal aldı. Öyle ki bu karmaşayı çözmek için de psikoloji bilimi ortaya çıktı. Belki yüzlerce yıldır yapılan çalışmalar sonucunda insanlığın çocukluk, ergenlik ve yetişkinlik dönemlerini anlamlandırma adına olgunlaştığınızı gösteren bazı yaygın belirtiler öne çıktı. Söz konusu belirtiler, kişinin toplumsal hayatta nasıl bir bireya olarak var olabileceğini gösteriyor.
Olgunlaştığınızı gösteren belirtiler konusu Psychology Today internet sitesinde, insan psikolojisi üzerine onlarca kitap yazmış Dr. Tim Elmore’un kaleme aldığı bir makale ile net şekilde ortaya koyuluyor. Yazar, yıllar içinde yaptığı çalışmalarda edindiği gözlemler sonucu artık bir çocuk değil yetişkin olduğunuzu, olgunlaştığınızı gösteren belirtiler fark etti. Bu belirtiler duygusal, entelektüel ve ruhsal altyapıların gelişmesinden oluşuyor.
Uzun vadeli sorumlulukları yerine getirmek, belki de bir insanın gerçekten olgunlaştığını gösteren en önemli belirtiler arasında. UC Davis Uyku Araştırma Laboratuvarı'nda görevli Nörolog Ian Campbell'e göre ergenlik dönemindeki gençler duygudurum dalgalanmaları yaşarlar, işbirliği yapmazlar ve inatla sorumsuz davranışlarda bulunurlar.
Sorumlulukları yerine getirmek, hazzı ertelemek, artık istemese bile üzerine aldığı sorumluluğu yalnızca doğru olan bu olduğu için üstlenmeye devam etmek; kişinin beyninin tam anlamıyla olgunlaştığını gösteriyor. Söz konusu kişi artık toplumda bir birey olarak var olabilir, diğer insanların güvenebileceği ilişkiler kurabilir.
UC Berkley Üniversitesinde Çocuk Gelişimi Profesörü olan Alison Gopnik, 11 - 14 yaş arası çocuklarda beyindeki açık düşünme ve iyi karar alma hücrelerinin bazı bağlantılarını kaybettiğini ifade ediyor ve bu nedenle; etkisiz ve zayıf beyin bağlantıları dış etkiler sonucu bir bahçıvanın çalıları budaması gibi kolayca şekillendirilebilir, diyor.
Hatta Gopnik, bu bağlantıların 20 yaşına kadar tam olarak iyileşmediğini de ekliyor. Gerçekten yetişkin, olgun olan ve beynindeki bu bağlantılardaki hasarlar iyileşmiş olan bir birey övgü ya da eleştiri ile bir çalı gibi budanmaz. Aldığı övgü ve eleştirileri ulu bir çınar gibi kabul eder ve kendini besleyerek daha da güçlenir.
Sosyolog Tony Campolo verdiği bir konferans sırasında günümüz gençliği için; bu nesil kötü çocuklardan oluşmuyor, bu nesil çok şeyi, neredeyse her şeyi bilen çocuklardan oluşuyor, demiştir. Ancak genç bir beyin bu kadar bilgiyi, bu kadar erken yaşta öğrenerek kibirlenebilir, şımarabilir, belki aynı bilgiye sahip olmayan kişileri kendinden aşağıda görebilir.
İşte gerçek bir yetişkin olduğunuzu gösteren belirtiler arasında en önemlilerinden biri olan alçakgönüllü olmak burada devreye giriyor. Pek çok inanç sisteminde de belirtildiği üzere insan tevazu sahibi olmalıdır, kibrini bir kenara bırakmalıdır. Elbette, fazla tevazu şeytandan gelir. Alçakgönüllülük yapayım derken yapılan işin başarısını sahiplenmeyi gözden kaçırmayın.
Harvard Beyin Görüntüleme Merkezi'nde görevli sinirbilimci Deborah Yurgelun-Todd; beynin ön loblarının ileri düzey akıl yürütme ve önemli karar verme sürecinden sorumlu olduğunu ancak ön lobların 20’li yaşların başına kadar tam olarak gelişmediğini, bu dönemde beynin çocuk bölümünün ortadan kalktığını ancak yetişkin bölümün oluşmadığını, ifade ediyor.
Genç bir insanın beyni karar verme konusunda geri planda kalınca devreye duygular giriyor ve alınan kararlar duygusal temelli oluyor. Yetişkin, gerçekten olgunlaşmış bir bireyde artık beynin ön lobları gelişimini tamamlıyor ve alınan kararlar beynin de yardımıyla mantıksal bir çerçeveye oturuyor. Kısaca, bir yetişkin karar alırken kalbini değil aklını dinlemeye başlıyor.
Genç bir beynin karar verme yetileri geri planda kaldığı ve dış etkilere açık bir durumda olduğu için yaşadığı olayları anlamdırma çalışmaları karmaşık bir hal alıyor. Bu nedenle, aslında sahip olduğu için mutlu olması, inanç sistemlerine göre şükretmesi gereken, kısaca minnettar olması gereken noktaları gözden kaçırıyor.
Karar verme, akıl yürütme konusunda beyninde gerekli bağlantıları sağlamış yetişkin bir birey; çevresinde yaşanan olayları, ona verilenleri ya da elde ettiklerini daha doğru bir şekilde analiz edebilir. Böylece minnettar olması gereken şeylerin farkına varır. Böyle bir farkındalığa sahip olan birey, elindeki maddi ve manevi değerlere minnettar olmak için onları kaybetmeyi beklemeyecektir.
Psychology Today internet sitesinde yer alan makalenin yazarı Dr. Tim Elmore’a göre; olgun insanın gündemi yalnızca kendisinden oluşmaz, çevresindeki diğer insanlardan da oluşur. Yani olgun insan bir sabah uyandığı zaman aklında yalnızca kendisi ve kendisi ile ilgili olaylar değil, çevresindeki insanlar hatta içinde yaşadığı toplum da olur.
Bu durum elbette sonsuz bir fedakarlık olarak anlaşılmamalıdır. İş yerinde bir karar alırken diğer çalışanları da düşünmek, otobüste diğer yolcuların da olduğunun farkına varmak, sokakta yürürken karşıdan gelen insanları önemsemek, musluğu açtığınız zaman doğaya değer vermek gibi noktalar, kişinin bencil olmaktan sıyrıldığı gösterir.
Önemli kararlar vermemize yardımcı olan ön lobların 20’li yaşlara kadar tam olarak gelişmediğini belirten Harvard Beyin Görüntüleme Merkezi'nde görevli sinirbilimci Deborah Yurgelun-Todd, 20’li yaşlardan sonra her kararımızın son derece doğru olduğu ve dilediğimiz kararı tek başımıza alabileceğimiz konusunda herhangi bir şey söylemiyor.
Tek başımıza aldığımız kararlar o güne kadar yaşadığımız tecrübeler çerçevesinde şekilleniyor. Peki, bizden belki onlarca yıl daha fazla yaşamış ve çok daha geniş tecrübelere sahip insanlara kulak kabartarak kendi tecrübelerimizden belki onlarca kat fazla bilgiye sahip bir alandan faydalanamaz mıyız? Gerçekten olgunlaşmış bir insan konumu ne olursa olsun alacağı bir karar öncesi konu ile ilgili daha detaylı bilgiye insanlara danışmaktan çekinmez.
Sizin için psikolojik olarak olgunlaştığınızı gösteren belirtileri listeledik ve uzmanların konu ile ilgili yaptığı açıklamalardan bazı anekdotlar paylaştık. İnsanlığın karmaşık beyin yapısı belki bir gün tam olarak çözülebilir. Ancak olgun bir birey olmanın ilk adımının çevreye ve topluma duyarlı bir insan olmaktan geçtiğini bugünden söylemek yanlış olmaz.