TCG Anadolu’dan TCG Yavuz’a, TCG Bayraktar’dan TCG Fatih’e kadar Türk Deniz Kuvvetleri’nde 200’e yakın savaş gemisi bulunmaktadır. Bu savaş gemileri arasında her birinin farklı farklı görevleri ve işlevleri olsa da hepsinde bulunan ortak özellikler de mevcut.
Bugün, tüm Türk savaş gemilerindeki bayrak direğinin tepesinde neden Kur’an-ı Kerim bulunduğunu, bu geleneğin nereden ve nasıl geldiğini sizlerle paylaşacağız.
Günümüzde de devam eden gelenek, Kaptan-ı Derya unvanıyla Osmanlı İmparatorluğu’ndaki ilk kaptan paşa olarak bilinen; Hızır Paşa olarak da tanınan Barbaros Hayreddin Paşa tarafından 16. yüzyılda başlatıldı. Bazı kaynaklar bu geleneğin Piri Reis ile başlamış olabileceğinden bahsetse de genel kanı Barbaros Hayreddin Paşa'nın başlattığı yönündedir.
Hayreddin Paşa, son derece muhafazakâr ve inancına bağlı bir insandı. İnancına olan bağlılığı ve verdiği üstün hizmetlerden ötürü, Hızır Reis olan adı, Yavuz Sultan Selim tarafından “dinin hayırlısı” anlamına gelen “Hayreddin” olarak değiştirildi.
Savaş gemilerindeki bayrak direğine Kur’an-ı Kerim koyulmasının net bir gerekçesi şu ana kadar açıklanmadı fakat bu konuda çeşitli teoriler mevcut. Bu teoriler arasında öne çıkan görüşlerden biri, gemideki askerleri inanç yönünden diri tutabilmektir. Uzun süreli seferlerde, özellikle de olumsuz bir gelişmede umutsuzluğa kapılan askerlerin “gemi sancağındaki Kur’an-ı Kerim ile beraber inançları sayesinde” diri tutulduğu; askerlere, “niçin savaştıklarını”, zor zamanlarda kime sığınacaklarını hatırlatması için bu yöntemin kullanıldığı düşünülmektedir.
Türk Denizcilik ve Global Stratejiler Merkezi Başkanı Müstafi Tümamiral Doç. Dr. Cihat Yaycı ise konuyla alakalı olarak, "Savaş gemilerinde ilk önce Kur'an-ı Kerim yerleştirilir, bir tehlike atlatıldığı zaman ilk önce Kur'an-ı Kerim kontrol edilir ve Kur'an-ı Kerim'in gemiyi koruduğuna inanılır" açıklamasını yapmıştır.
Bazı kaynaklar ise, bayrak direğindeki Kur’an-ı Kerim’in “rehberimiz budur” demek için kullanıldığından bahsetmektedir.
Her ne kadar 16. yüzyıldan beridir sürdürdüğümüz bir gelenek olsa da bayrak direğine Kur’an-ı Kerim koymak bizlere özgü bir gelenek değil. Pek çok devlet, benimsediği ya da kabul ettiği inanca ait kutsal kitap ya da objeleri savaş gemilerindeki en yüksek ya da en özel yerlere yerleştirmektedir.
Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 /