Y­ı­l­d­ı­z­ ­m­e­t­a­l­ ­k­i­r­l­i­l­i­ğ­i­ ­b­u­l­m­a­c­a­s­ı­n­ı­ ­ç­ö­z­m­e­

Beyaz cüceler olarak bilinen ölü yıldızlar, Güneş’e benzeyen bir kütleye sahip olmakla birlikte boyutları da Dünya’ya benzer. Yıldızların %97’si beyaz cüce olduğundan galaksimizde yaygındırlar. Yıldızlar yaşamlarının sonuna yaklaşırken çekirdekleri yoğun bir beyaz cüce topuna dönüşerek galaksimizi ruhani bir mezarlığa benzetiyor.

Yaygınlıklarına rağmen, bu yıldız kalıntılarının kimyasal yapısı gökbilimciler için yıllardır bir bilmece olmuştur. Bu kompakt nesnelerin çoğunun yüzeyinde silikon, magnezyum ve kalsiyum gibi ağır metal elementlerin varlığı, yıldız davranışına ilişkin beklentilerimize meydan okuyan kafa karıştırıcı bir keşiftir.

JILA yüksek lisans öğrencisi Tatsuya Akiba, “Bu ağır metaller beyaz cücenin yüzeyinde mevcutsa, beyaz cücenin bu ağır metallerin çok hızlı bir şekilde çekirdeğe doğru batmasını sağlayacak kadar yoğun olduğunu biliyoruz” diye açıklıyor. “Yani, beyaz cüce aktif olarak bir şeyler yemediği sürece, beyaz cücenin yüzeyinde herhangi bir metal görmemelisiniz.”

Beyaz cüceler, kuyruklu yıldızlar veya asteroitler (gezegencikler olarak bilinir) gibi yakınlardaki çeşitli nesneleri tüketebilirken, bu sürecin incelikleri henüz tam olarak keşfedilmeyi bekliyor. Ancak bu davranış, beyaz cücenin metal bileşiminin gizemini çözmenin anahtarını taşıyabilir ve potansiyel olarak beyaz cüce dinamikleri hakkında heyecan verici açıklamalara yol açabilir.

Bir raporda bildirilen sonuçlarda yeni kağıt içinde Astrofizik Günlük Mektupları, Akiba, JILA Üyesi ve Colorado Boulder Üniversitesi Astrofizik ve Gezegen Bilimleri profesörü Ann-Marie Madigan ve lisans öğrencisi Selah McIntyre ile birlikte, bu yıldız zombilerinin yakındaki gezegen canlılarını yemesinin bir nedenini bulduklarına inanıyorlar. Araştırmacılar, bilgisayar simülasyonları kullanarak, beyaz cücenin oluşumu sırasında asimetrik kütle kaybının neden olduğu, hareketini ve çevresindeki herhangi bir malzemenin dinamiğini değiştiren (gözlenen) bir “doğum tekmesi” aldığını simüle ettiler.

Test çalışmalarının %80’inde araştırmacılar, vuruştan sonra beyaz cücenin 30 ila 240 AU aralığındaki (güneş-Neptün mesafesi ve ötesine karşılık gelen) kuyruklu yıldızların ve asteroitlerin yörüngelerinin uzadığını ve hizalandığını gözlemlediler. . Dahası, daha sonra yenen gezegenlerin yaklaşık %40’ı ters yönde dönen (geriye dönük) yörüngelerden geliyor.

Araştırmacılar ayrıca beyaz cücenin 100 milyon yıl sonraki dinamiklerini incelemek için simülasyonlarını genişletti. Beyaz cücenin yakındaki gezegenciklerin hâlâ uzun yörüngelere sahip olduğunu ve daha önce hiç görülmemiş bir sonuç olarak tutarlı bir birim olarak hareket ettiğini buldular.

Madigan, “Bu, teorimize özgü olduğunu düşündüğüm bir şey: birikim olaylarının neden bu kadar uzun süreli olduğunu açıklayabiliriz” diyor. “Diğer mekanizmalar orijinal bir birikim olayını açıklayabilirken, tekmeyle ilgili simülasyonlarımız bunun neden yüz milyonlarca yıl sonra hala gerçekleştiğini gösteriyor.”

Bu sonuçlar, beyaz cücenin yolundaki daha küçük nesneleri sürekli olarak tüketmesi nedeniyle ağır metallerin neden bir beyaz cücenin yüzeyinde bulunduğunu açıklamaktadır.

Her şey yerçekimi ile ilgili

Madigan’ın JILA’daki araştırma grubu kütleçekim dinamikleri üzerine yoğunlaştığından, beyaz cüceleri çevreleyen yerçekimine bakmak, çalışmanın doğal bir odağı gibi görünüyordu.

Akiba, “Simülasyonlar farklı astrofiziksel nesnelerin dinamiklerini anlamamıza yardımcı oluyor” diyor. “Dolayısıyla, bu simülasyonda, önemli ölçüde daha büyük olan beyaz cücenin etrafına bir grup asteroit ve kuyruklu yıldız atıyoruz ve simülasyonun nasıl geliştiğini ve beyaz cücenin bu asteroitler ve kuyruklu yıldızlardan hangisini yediğini görüyoruz.”

Araştırmacılar, beyaz cücelerin daha büyük gezegenlerle nasıl etkileşime girdiğini inceleyerek gelecekteki projelerde simülasyonlarını daha büyük ölçeklere taşımayı umuyorlar.

Akiba’nın detaylandırdığı gibi, “Diğer çalışmalar, küçük cisimler olan asteroitlerin ve kuyruklu yıldızların, beyaz cücenin yüzeyindeki metal kirliliğinin tek kaynağı olmayabileceğini öne sürüyor. Dolayısıyla beyaz cüceler, gezegen gibi daha büyük bir şeyi yiyebilir.”

Güneş sisteminin oluşumu hakkında daha fazlasını keşfetmek

Bu yeni bulgular, güneş sistemlerinin milyonlarca yıl içinde nasıl değiştiğini anlamada önemli olan beyaz cücelerin oluşumu hakkında daha fazla bilgi veriyor. Ayrıca güneş sistemimizin kökenlerine ve gelecekteki evrimine ışık tutarak ilgili kimya hakkında daha fazla bilgi sağlamaya yardımcı oluyorlar.

Madigan, “Evrendeki gezegenlerin büyük çoğunluğu bir beyaz cücenin yörüngesinde kalacak” diyor. “Kendi güneş sistemimiz de dahil olmak üzere bu sistemlerin %50’si kendi yıldızları tarafından yenilmiş olabilir. Artık bunun neden olacağını açıklayacak bir mekanizmamız var.”

McIntyre, “Gezegen parçaları bize güneş bölgemizde yaşadığımız yerin ötesindeki diğer güneş sistemleri ve gezegen bileşimleri hakkında fikir verebilir” diye ekliyor. “Beyaz cüceler sadece geçmişe bakan bir mercek değil. Onlar aynı zamanda geleceğe de bakan bir mercek.”