Kendi mahsulünüzü yetiştirebilmek için ille de kocaman bir bahçeye ihtiyacınız yok. Balkonunuzda, terasta, evinizin önündeki küçük alanda sebze yetiştirebilirsiniz. Fakat bu renkli maceraya atılmadan önce bazı püf noktalarını bilmek gerekiyor. Hangi sebzeler küçük saksılar için uygun olur, fide seçiminde nelere dikkat etmek gerekir, toprağın hazırlanmasında temel adımlar nelerdir, sebzeleri zararlılardan nasıl koruruz? Ata tohumu üreticisi, girişimci Emine Eksilmez Terzi (@atatohum_hanesi53) ile bitki bakım uzmanları Aslı Hızar Derici (@kedilibitkili) ve Naz Irmak Saf’tan (@bitkilievim) ipuçları aldık.
Diri yapraklı olanları seçin
◊ Zamanlama önemli:
Domates, patlıcan, biber gibi yaz dönemi sebzelerinin fidelerini toprağa ekmeden önce don tehlikesi geçene kadar, yani mayıs ortasına kadar beklemek gerekiyor. Brokoli, lahana, karnabahar, kereviz gibi kış sebzelerini tohumdan yetiştirmeye martta başlayabilirsiniz. Fideleri nisan-haziran arasında toprakla buluşturabilirsiniz. Haziranda dikerseniz yaz sonunda hasat edebilirsiniz.
◊ Fide alırken dikkat edin:
Seralardan fide alırken diri yapraklı olanları seçin. Yaprak altlarında ve dal bitim noktalarında bit var mı diye kontrol edin. Sebze, meyve, çiçek tüm fidelerde çiçeği açanlar yerine tomurcuk olanları tercih edin. Bir diğer husus da fidenin boyutu. 5 cm’den küçük fideleri değil, en az 10 cm olanları alın.
◊ Saksı ve toprak:
Eğer saksıya dikim yapacaksanız fideye uygun büyüklük ve derinlikte saksılar tercih etmelisiniz. Ayrıca saksının tabanı birden fazla hava deliğine sahip olmalı. Bahçeye dikim yapacaksanız toprağı güzelce gübreyle destekleyin. Tırmıkla dikim alanını düzleştirin ve malayla toprakta delik açın. Sonra fideyi deliğin içine yerleştirin. Toprakla kökü sabitleyin ve bitkinin can suyunu verin. Saksıda da bahçede de toprak çok sert dokuda olmamalı. (Naz Irmak Saf)
Doğru seçimler yapın
◊ Yetiştirmek istediğiniz sebzeyi belirleyin:
Oturak cins fasulye yerine sırık fasulyeyi öneririm. Çünkü boyuna giden sırık fasulye daha az yer kaplar ve yer fasulyesinden beş kat daha fazla ürün verir. Çok küçük bahçelere kabak ekilmesini önermem çünkü bütün bahçeyi büyük yapraklarıyla sarar. Yanına ekilen sebzeleri de olumsuz etkiler. Dar alanlarda dereotu, marul, maydanoz, pazı, roka gibi yeşilliklerden de verim alabilirsiniz.
◊ Solucan gübresi ekleyin:
Domates ve biber için 15 litrelik, patlıcan ve salatalık için 20 litrelik saksılar kullanın. Marul, maydanoz, dereotu gibi bodur yeşillikler için 5 litrelik uzun saksılar tercih edebilirsiniz. İçine üçte bir oranında solucan gübresi ekleyip kalan kısma verimli bahçe toprağı koyabilirsiniz. (Emine Eksilmez Terzi)
Zararlılardan koruyun
◊ Ekim yaptığınız yere kül dökerek bitkinizi zararlılardan koruyabilirsiniz. Böylelikle kökler zarar görmeyecek ve verim artacaktır. Kimyasal kullanmak istemeyenler için en iyi yöntemlerden biri bu.
◊ Gülleci bulamacı adında doğal bir karışım var. Zirai ilaç bayilerinden alıp belli aralıklarla bitkilerinize püskürtebilirsiniz. Bu yöntem hastalıkları minimuma indirir.
(Naz Irmak Saf)
Üç kız kardeş yöntemini deneyin
◊ Bezelye ve sarımsak; fasulye, mısır ve kabak beraber yetişebilir. Fasulye toprağı azotla zenginleştirirken kabak ve mısırın büyümesini destekler. Kabak büyük yapraklarıyla hem ot çıkmasını engeller hem de toprağın nemini korur. Fasulyeyse mısır saplarına sarılarak sırık ihtiyacını karşılar. Buna üç kız kardeş yöntemi denir. Unutmayın, fasulye hızlı büyüdüğü için mısırdan 15 gün sonra ekilmesi gerekir. (Emine Eksilmez Terzi)
◊ Domatesin yanına en uygun türler fasulye, salatalık, marul, fesleğen ve soğandır. Domatesle lahana da birlikte gelişebilir. Çünkü domates lahanaya zarar veren zararlıları uzaklaştırır. Fakat bazı sebzeler yan yana dikilmemeli. Örneğin biber ve domates. Çünkü biri suyu çok sever, diğeri az su ister. Patlıcan ve domates de yan yana olmamalı. Aynı aileye ait olan bu iki sebzeden biri yaprakların solgunlaşması hastalığına (vertisilyum) yakalanırsa diğerine de bulaşabilir. (Naz Irmak Saf)
Sebzeler ve çiçekler bir arada yetişebilir.
Alandan tasarruf etmek için...
◊ Ufak bir bahçeniz varsa sebzeleri ve çiçekleri bir arada yetiştirebilirsiniz. Sebzeleri belirli bir alana dikip etrafını kare veya dikdörtgen beton saksılarla çevirebilirsiniz. Renkli bahçe çiçeklerini de bu saksılara ekip görsel açıdan hoş bir bahçe oluşturabilirsiniz. Sebzeleri ve çiçekleri aynı yerde yetiştirmek için ahşap duvar stantlarından da faydalanabilirsiniz.
◊ Balkonunuzdaki duvarı geniş bir telle kaplayarak sarmaşık bitkileri dikebilirsiniz. Renkli saksılarla süslenmiş sebzelerinizi bu tel çerçevesine asarak hem yerden tasarruf edebilir hem de estetik bir görünüm elde edebilirsiniz.
(Aslı Hızar Derici)