ABD’nin Kaliforniya eyaletinde 2014 yılında Elliot Rodger (22) altı kişinin yaşamına son verdi. Rodger’ın saldırıdan önce çektiği videoda ‘bakir olduğunu ve bugüne kadar hiçbir kadını öpmediğini’ söylediği ortaya çıktı. Ardında bıraktığı 141 sayfalık manifestoda da ‘tüm kadınlara savaş açtığı’nı belirtiyordu.
2018’de Scott Paul Beierle (40) Florida’da bir yoga salonunu hedef seçti ve altı kadını yaraladı. O da bir dizi YouTube videosunda kadın düşmanı olduğunu itiraf ediyordu.
Bu yıl 13 Nisan’daysa Sidney’de bir alışveriş merkezine giren Joel Cauchi (40) beşi kadın, altı kişiyi bıçaklayarak öldürdü. Olaydan sonra kameralara konuşan babası “Size göre o bir canavar. Bana göreyse sadece hasta bir çocuk. Hep kız arkadaşı olmasını istedi ama
hiç sosyal becerisi yoktu. Bu da onu deli ediyordu” dedi.
2014’ten bu yana Amerika ve Kanada’da çoğu kadın, 45 kişi ‘incel’ (insel diye okunuyor) saldırılarında öldürüldü. Son yıllarda daha sık karşımıza çıkan incel kelimesi hak ettiklerini düşündükleri halde cinsel ya da romantik anlamda eş bulamayan ve bu durumdan kadınları, feminizmi ve toplumu sorumlu tutan çevrimiçi erkek topluluklarını tanımlamak için kullanılıyor.
Terörle Mücadele Küresel İnternet Forumu’nun (GIFCT) aşırı ideolojiler arasında sınıflandırdığı bu topluluklar daha çok Kuzey Amerikalı genç erkeklerin dahil olduğu bir altkültür olarak ortaya çıktı ama sosyal medya platformlarının sayısının artmasıyla küresel çapta yaygınlık kazandı.
İngiltere’deki Exeter Üniversitesi’nin geçen yıl yaptığı araştırma bu altkültürün internette nasıl hızla yayıldığına ilişkin çarpıcı ayrıntılar içeriyor. Araştırmaya göre incel topluluklarının açtığı forumlar ve sayfalar kapatılsa da yenilerinin gelmesi uzun sürmüyor. Dr. Lewys Brace ve Prof. Stephane Baele ile Dublin Şehir Üniversitesi’nden Prof. Debbie Ging’in yürüttüğü araştırmada 2014-2022 arasında başlıca incel sayfalarındaki milyonlarca gönderi, kullanılan dil üzerinden analiz edildi. Profesör Baele “Zaman içinde çevrimiçi incel tartışmasının daha büyük bir hacme ulaştığına ve insanları aşağılayan ve şiddeti tasvir eden kelimelerin arttığına dair kanıtlar bulduk” dedi.
Türkiye’de de incel topluluklarının sosyal medya platformlarında aktif oldukları biliniyor. Kimi forum sayfalarında şu tip duyurulara rastlanıyor: “Çirkin misiniz? Yaşınız 20’lere, 30’lara geldiği halde hâlâ bir kızla doğru düzgün ilişki kuramadınız mı? Sizden hoşlanan tek bir kız bile olmadı mı? O zaman yeriniz burası.”
“Toplum tarafından size uygulanan büyük baskıyı görmenizin vakti geldi. Fiziksel olarak çekici olmamanız sizin seçiminiz değildi ama bunun bedelini hayatınızın her adımında ödüyorsunuz. Bu kadınların yarattığı bir kast sistemidir.”
Peki, incel bir altkültürken nasıl anaakım haline geldi? Konuyla ilgili toplumsal cinsiyet ve feminizm konularındaki çalışmalarıyla tanınan siyasetbilimci Prof. Dr. Alev Özkazanç ile konuştuk.
◊ Incel altkültürü sizce neden giderek daha etkin oldu?
2015 sonrasında, otoriter popülist sağ dediğimiz siyasi gelişmenin parçası olarak güçlenen bir altkültür bu. Cinsiyetçi, kadın düşmanı, homofobik nefret söylemleriyle etno-milliyetçilik, ırkçılık, göçmen karşıtlığı, otoriterlik, dincilik, militarizm gibi söylemsel öğeler birbirine eklemlenerek anaakım haline geldi. Kısaca, incel altkültürünün bu kadar hızla yayılmasının nedeni, bir yandan otoriter sağ popülizmi doğuran ve pekiştiren ekonomik, toplumsal, kültürel ve siyasal dinamikler.
◊ Tam olarak nedir bunlar?
Son 50 yılda toplumları dönüştüren küresel neoliberalizmin sonuçları: Sosyal güvencesizlik, geleceğe dair kaygılar, toplumsal izolasyon ve bireycileşme, rekabetçilik, nefret kültürü, kasıtlı yaratılan cehalet... Incel kültürünün gelişmesinde etkili olan bu temel dinamikler, aynı zamanda toplumsal cinsiyet rollerinin ve ataerkil aile yapılarının gerilemesiyle bütünleşti. Kadın hareketinin kazanımları ve popüler etkileri de erkekler arasında tepki doğurdu ve erkek mağduriyeti söylemlerinin güçlenmesine neden oldu. Incel oluşumu giderek ağırlaşan bir erkeklik krizinin semptomlarını ifade etmektedir.
◊ Bunun tehlikeleri nedir?
Çok ağır bir nefret söylemi bu. Başta kadın düşmanlığı olmak üzere genelleşmiş bir insan nefretini besliyor, şiddet içeren eylemlere de zemin hazırlıyor. Nitekim 2014’ten bu yana Amerika ve Kanada’da beş terör eyleminde toplam 45 kişi -çoğu kadın- incel eylemlerinde öldürüldü. Her zaman teröre yol açmasa da toplumdaki nefret ve kadın düşmanlığını körükleyerek çok daha başka şekillerde kadın haklarını tehdit ediyor. En büyük zararlarından biri de genç erkeklerde görülüyor. Bu nefret kültürü, çok sayıda genç erkeği insandışı varoluşlara sürüklüyor. Öyle ki bunun bir yerinde ciddi intihara teşvik dinamiği de işliyor.
◊ Sosyal medyanın bu yükselişte payı var mı?
Rolü çok merkezi ve kritik. Tamamen bir internet kültürü olarak başladı ve öyle yayılıyor. Reddit ve 4chan gibi yerlerden discord, Twitter ve ekşi sözlük gibi platformlara yayıldı.
◊ Ekonomik krizler ve işsizlik nedeniyle kadına yönelik ayrımcılık arttı mı?
Küresel neoliberalizm sosyal ve ekonomik güvencesizliği çok arttırdı. 2008 krizinden sonra erkeklerin bir kısmı öfkelerini kadınlara ya da azınlıklara yönelttiler. Kadınların işgücüne katılımları, eşitlik ve özgürlük talepleri ya da nafaka istemleri, erkeklerin ‘kazanılmış haklarına’ karşı bir tehdit olarak algılanıyor.
◊ Incel altkültürünün ülkemizdeki yansımaları neler sizce?
Son birkaç yıldır ülkemizde hızlı bir gelişme gösteriyor. Genç erkekler kadınlara cinsel-duygusal anlamda ulaşmakta zorlandıklarını dile getiriyorlar. Kadın düşmanı görüşlerle aşırı sağcı, ırkçı, militarist ve bazen dinci görüşler arasındaki etkileşimlerse tedirgin edici.
‘SİYAH HAPI ALDIM’
◊ Incel ‘involuntary celibate’ (istemsiz bekâr) sözcüklerinin ilk hecelerinden türetilen bir tanım.
◊ Incel toplulukları ‘The Matrix’ filmine gönderme yaparak takipçilerinin ‘siyah hap’ı aldıklarını söylüyor. Böylece kadınlar tarafından hiçbir zaman çekici bulunmayacakları gerçeğini kabul ediyorlar.
Incel terminolojisinden bazı kelimeler:
¬ Stacy: Çekici ama ‘boş’ kadın.
¬ Becky: Ortalama çekiciliğe sahip kadın.
¬ Feminazi: Feminist ve Nazi kelimelerinden türetilmiş. Radikal feministleri aşağılamak için kullanılıyor.
¬ Femoid veya FHO: Kadınlara verilen ad. İnsan benzeri organizma...