MICHIGAN Üniversitesi Havacılık ve Uzay Mühendisliği Bölümü’nden Dr. Gökçin Çınar, gelecekte sürdürülebilirlik ve çevre açısından büyük fayda sağlayacak olan hibrit elektrikli uçaklar üzerine çalışıyor. Çınar, ODTÜ Havacılık ve Uzay Mühendisliği’nden mezun olduktan sonra Amerikan Georgia Tech’te doktorasını tamamladı. 2022’de hibrit elektrik sistemlerinin uçaklara uygulanabilmesi çalışmasıyla NASA tarafından fon alma hakkı kazandı ve yine hibrit elektrik uçak tasarımıyla ilgili araştırması NASA’dan ‘en iyi makale ödülü’nü aldı.
NASA İSTEDİ O YAPTI
Bu başarısı NASA’nın resmi sosyal medya hesabından paylaşılan Çınar, bu kez ekibiyle birlikte yüksek teknoloji uçakların kolayca tasarlanabileceği Future Aircraft Sizing Tool (FAST-Gelecek Uçakların Boyutlandırma Aracı) isimli bir yazılım hazırladı. NASA’nın isteği ve desteğiyle hazırlanan, geleceğin havacılık teknolojisine rehber olacak bu yapay zekâ destekli yazılım aynı zamanda bünyesindeki verilerle öğrenciler için de etkili bir kaynak olacak. FAST, NASA’nın üzerinde çalıştığı ve 10 yıl içinde üretilip kullanıma sunulması beklenen hibrit elektrikli uçakların tasarımına ve mühendisliğine de katkı sağlayacak. Çınar, süreci şöyle anlattı:
“NASA, 2.5 yıl önce hesaplamalı uçak tasarımı yapabilen, kullanımı herkese açık olan, öğrenim aşamasının kolay olacağı hem uzmanların hem de hayatında hiç hesaplamalı tasarım yapmamış kişilerin kullanabileceği, çok hızlı ve çok az girdiye ihtiyaç duyan bir yazılım yapmamızı istedi. Bu yazılım sadece mevcut uçakları tasarlamıyor. Geleceğin teknolojileri dediğimiz elektrikle ya da hidrojenle çalışan uçakları da tasarlayabilecek bir yazılım. Kısa zamanda fazlaca uçak tasarımı ve hesaplaması yapabiliyor, önemli bir kolaylık sağlıyor.
YAPAY ZEKÂLI YAZILIM
Hesaplamalı uçak tasarımı ‘Bir uçaktan neler isteriz?’ sorusuna yanıt arar. ‘Menzili ne kadar olsun, ne kadar yolcu taşıyabilsin, hangi motoru ve enerjiyi kullansın?’ gibi soruları cevapladığınızda uçağın tasarımını tanımlamaya başlarsınız. Geliştirdiğimiz FAST uzmanlara hız kazandırırken, uzman olmayanlar ve öğrenciler için tüm geleneksel yöntemlerden fazlasını sunuyor. En güzel özelliklerinden biri tarih boyunca uçan 200’den fazla uçağın ve motorlarının özelliklerinin bulunduğu zengin veri tabanı. Yazılım kendi içerisinde ‘Madem gerekli bilgileri senden alamıyorum o zaman veri tabanına bakarım’ diyor. Makine öğrenmesiyle kullanıcının giremediği parametreleri dolduruyor. Böylece hiç bilmeyen biri de kullanabiliyor. Uzman biri kullanırsa uçak çok daha özelleşmiş, detaylı oluyor.”
10 YIL SONRA GÖKYÜZÜNDE
Elektrikli uçak çalışmalarının son sürat devam ettiğini kaydeden Çınar, şu bilgileri verdi: “Biz şu anda hesaplamalı simülasyonların modellemelerini yaparak yardımcı olmaya devam ediyoruz. Yepyeni tasarım uçakları da 2035 yılı gibi göreceğimizi tahmin ediyorum.
PİLLİ SUSAN
NASA, 2021’de geliştirdiği hibrit elektrikli uçak konsept tasarımı Susan’ın mühendislik hesaplamalarının toparlanması, modellenmesi için de beni ve ekibimi görevlendirdi. ‘Susan’da jet yakıtı tüketen bir motor, kanatların altında da 16 elektrik motoru var. Kuyruktaki jet motoru, elektrik motorlara jeneratör yardımıyla güç gönderiyor. Aynı zamanda içinde bir de pil var. Hem jet moturunun jeneratörle oluşturduğu elektrik hem de pilden çıkan elektrik uçağın uçmasını sağlıyor. NASA bize, ‘Biz bu uçağın analizlerini yapıyoruz siz de FAST’te modelleyin’ dedi. FAST’e entegre ederek uçağı şekillendireceğiz ve performansını hesaplayacağız.”
MODELLEME YAPACAK
Dr. Gökçin Çınar, geliştirdiği yapay zekâ destekli FAST ile Susan’ın mühendislik hesaplarının toparlanması ve modellenmesini de ekibiyle yapacak.