Tasarımcı Thomas Heatherwick İnşaat sektörünün krizde olduğunu düşünüyor. “O kadar alıştık ki sıkıcı binalar“diyor Londra'nın yeniden canlandırılmasının arkasındaki adam Rota yöneticisi otobüs, Google'ın Körfez Manzaralıve New York'un Küçük Ada. “Yeni binalar tekrar tekrar fazla düz, fazla sade, fazla düz, fazla parlak, fazla monoton, fazla anonim, fazla ciddi. Ne oldu?” Bu özellikler çoğu zaman kendi başlarına estetik açıdan uygun olsa da, Heatherwick, onları son derece sıkıcı hale getiren şeyin, modern binaların ve kentsel alanların estetiğindeki amansız birleşiminin olduğunu belirtiyor.
Bu can sıkıntısının sadece bir sıkıntı olmadığını, aslında zararlı olabileceğini de ekliyor. Heatherwick son kitabında “Sıkıcı olmak hiç yoktan kötüdür” diye yazıyor: İnsancıllaştır. “Sıkıcı bir psikolojik yoksunluk durumudur. Nasıl ki vücut gıdadan yoksun kaldığında acı çekiyorsa, beyin de duyusal bilgilerden yoksun kaldığında acı çekmeye başlar. Can sıkıntısı zihnin açlığıdır.”
Bu sadece bir fikir meselesi değil. Heatherwick, örneğin Waterloo Üniversitesi'nde yapılı çevrenin nörolojik ve psikolojik etkilerini inceleyen bilişsel sinir bilimci Colin Ellard'ın araştırmasından alıntı yapıyor. onun içinde deneylerEllard, yüksek binalarla çevrelendiğinde insanların ruh hallerinin önemli ölçüde etkilendiğini gösterdi. Bir deneyde, duygusal uyarılmanın bir ölçüsü olan cilt iletkenlik tepkisini izleyen giyilebilir sensörlerden veri topladı. Heatherwick, insanlar sıkıcı bir binanın yanından geçerken, “bedenleri kelimenin tam anlamıyla savaş ya da kaç moduna giriyor” diyor. Zihinlerinin bağlanabileceği hiçbir şey yok.”
Heatherwick, beynin karmaşıklığı ve büyülenmeyi arzuladığını öne sürüyor. “Bir ormana baktığınızda doğanın karmaşıklığının ve ritimlerinin dikkatimizi geri getirmesinin bir nedeni var” diyor. “Binalarda buna ihtiyacımız var. Daha az, daha fazla değil. Bu, 1980'lerde geliştirilen psikolog Rachel ve Stephen Kaplan'ın araştırmasıyla destekleniyor. Dikkat Restorasyonu Teorisidoğal ortamlarda vakit geçirirken insanların konsantrasyonunun arttığını öne sürdü.
Heatherwick, “Çevremizdeki binaların toplum açısından besin değerine dikkat etmiyoruz” diyor. Örneğin, mimarların artık binanın dışarıdan nasıl göründüğünü göz ardı ederken, binanın iç mekanlarına öncelik vermeyi tercih ettiklerine inanıyor. Bu bir hata. “Binalar toplum yaşamının arka planıdır” diyor. “Bu binanın önünden, içine girecek olanlardan bin kat daha fazla insan geçecek. O binanın dışı onları etkileyecek ve nasıl hissettiklerine katkıda bulunacaktır.” Sonuçta kentsel alanlarımızı insanileştirmek için mimarların bu mekanlarda yaşayan insanları düşünmesi gerekiyor. Heatherwick, birkaç yıl önce inşaat sektöründeki elit kişilerin halkın görüşünün önemli olup olmadığı konusundaki tartışmasını hatırlıyor. “Bütün gece tartıştık ve sonra onlar da yapmadıkları yönünde oy kullandılar. İnanılmazdı.”
Bu tür kısa vadeli düşünme, Heatherwick'in “inşaat sektörünün kirli sırrı” olarak adlandırdığı şeye yol açıyor: Felaket yaratan çevresel etkiler. Mesela şunu düşünün, ABD'de, Her yıl 1 milyar metrekare bina yıkılıyor. “Burası Washington DC'nin yarısı yıkıldı, daha sonra aynı türden sıkıcı binalarla yeniden inşa edildi” diyor. İngiltere'de, Yılda 50.000 bina yıkılıyorTicari bir binanın ortalama yaşı 40 civarındadır. “Ticari bir bina olsaydım 14 yıl önce öldürülürdüm” diyor. “Londra şehrinde, küresel standartlara göre o kadar da büyük olmayan bir kule inşa etmek, 92.000 ton karbon emisyonuna denk geliyor.” Bunun sonucunda tahminler, inşaat sektörünün artık atmosfere havacılığa kıyasla beş kat daha fazla sera gazı saldığını gösteriyor.
“Sadece 40 yıldır burada olan binalarımız olamaz. Bin yıllık düşünmeye ihtiyacımız var” diyor. “İnşaat dünyası size biçimin işlevi takip ettiğini, azın çok olduğunu, süslemenin suç olduğunu öğretiyor. Çok güçlü ve ders çalışırken beyninize giriyor ve beyninizi yıkıyor.” Ancak Heatherwick bize duygunun bir işlev olduğunu ve inşaat dünyasında kutlanması gereken bir işlev olduğunu hatırlatıyor.
Bu makale Temmuz/Ağustos 2024 sayısında yayınlanmıştır. WIRED İngiltere dergisi.
Kaynak bağlantısı