Çin'de yapılan ve sonuçları geçtiğimiz cuma günü bilim dergisi JAMA Network Open'da yayımlanan bir araştırma, Tip 2 diyabetli hastalar için çok umut verici sonuçlar ortaya koydu.
Araştırma kapsamında, aralıklı orucun Tip 2 diyabetli hastaların kilo vermesine yardımcı olduğu, tansiyonlarını düşürüp kan şekeri düzeylerini iyileştirdiği görüldü. En önemlisi de özellikle diyabet tanısını yeni almış hastalarda, aralıklı oruçla elde edilen metabolik faydaların ilaç tedavisinden bile daha etkili olmasıydı.
Araştırma kapsamında yakın zamanda Tip 2 diyabet teşhisi almış 330'dan fazla aşırı kilolu ve obez yetişkinin verileri incelendi. Uzmanlar kaleme aldıkları makalede özellikle şu üç bulgunun altını çizdi:
-- 16 haftalık süreçte, aralıklı oruç uygulayan hastalar metformin ya da empagliflozin etken maddeli diyabet ilaçlarını kullananlara kıyasla hem daha fazla kilo verdi hem de kan şekeri düzeylerinde daha fazla iyileşme kaydedildi.
-- Araştırma özellikle 5:2 diyeti olarak bilinen aralıklı oruç modeline odaklandı. 5:2 kapsamında insanlar haftanın 5 günü normal beslenip 2 gün oruç tutuyor. Oruç günlerinde gıda tüketimi 500-600 kalori ile sınırlanıyor.
-- 16 haftanın sonunda aralıklı oruç yapan gruptakiler ortalama 9,5 kilo verirken metformin türü diyabet ilacı kullananlar ortalama 5,5 kilo kaybetti. Empagliflozin türü diyabet ilacı kullananların kaybı ise 5,8 kilo civarında kaldı.
İLK DEFA BU ÖLÇEKTE BİR ARAŞTIRMA YAPILDI
Daha önce de aralıklı orucun Tip 2 diyabet hastalarına faydalı olup olamayacağını değerlendiren araştırmalar yapılmıştı. Ancak bu çalışmaların çoğu küçük çaplıydı ve aralıklı oruçla ilaç kullanımını doğrudan kıyaslamıyordu. Dolayısıyla bu çalışmayı bir ilk olarak görmek mümkün.
Alabama Üniversitesi'nde beslenme bilimleri alanında dersler veren Dr. Courtney Peterson, parçası olmadığı araştırmanın sonuçlarını "heyecan verici" olarak nitelendirdi ve ekledi:
"Çoğu zaman ilaçların yaşam tarzı yaklaşımlarından daha etkili olduğunu varsayıyoruz. Ancak burada görüyoruz ki yaşam tarzı yaklaşımı insanların kan şekeri düzeylerini düşürmekte ilaçlardan daha etkili. Bu çok güçlü bir ifade."
KAN ŞEKERİ DÜZEYLERİ DİYABET SINIRININ ALTINA İNDİ
Yeni araştırmanın yazarları, Tip 2 diyabet tanılı hastaları üç gruba ayırdı. İlk iki gruptaki hastalara metformin ya da empagliflozin türü diyabet ilaçlarından biri reçete edildi. Üçüncü gruptaki hastalara ise 5:2 diyetini nasıl sürdürecekleri konusunda eğitim verildi. Bu gruptaki kadınlar oruç tuttukları günlerde 500 kalori alırken erkekler de 600 kalorinin üzerine çıkmadı. Bu sayılar normal zamanda aldıkları kalori miktarının yaklaşık dörtte biriydi.
Oruç günlerinde katılımcılar genel olarak kahvaltıda bir yumurta, öğle yemeğinde iki porsiyon meyve ya da sebze, akşam yemeğinde de hafif bir salata tüketti. Her yemeğe bir de sağlıklı yağlar, protein, vitaminler, mineraller ve diğer besin öğeleri açısından zengin düşük kalorili takviye edici bir içecek eşlik etti. Diğer günlerde ise katılımcılar normal birer kahvaltı ve öğle yemeği yiyip, hafif akşam yemeğinin yanında düşük kalorili besleyici içecekten tüketti.
Oruç grubundaki katılımcılarda kilo kaybının yanı sıra kan şekeri düzeylerinde uzun vadeli bir ölçüm kriteri olan HbA1c'de yüzde 1,9'luk bir düşüş gözlendi. Bu oran diyabet ilacı alan hastalara kıyasla çok daha yüksekti.
Aralıklı oruç grubundaki hastaların yaklaşık yüzde 80'inin HbA1c düzeyi diyabet için belirleyici sınır olan yüzde 6,5'in altına indi. Bu oran metformin alanlarda yüzde 60, empagliflozin alanlarda ise yüzde 55 düzeyindeydi.
Araştırmanın yapıldığı Çin, dünyada Tip 2 diyabetli hasta sayısının en yüksek olduğu ülke. 1,4 milyar nüfuslu Çin'in yarısı aşırı kilolu veya obez. Ülkedeki Tip 2 diyabetli hastaların sayısı ise 141 milyon.
ETKİLER 2 AY SONRA DA DEVAM ETTİ
Çalışma sona erdikten 8 hafta sonra araştırmacılar katılımcılarla takip görüşmeleri gerçekleştirdi. Bu aşamada aralıklı oruç grubundakilerin kan şekeri düzeyinin diyabet sınırının altında kalmaya devam ettiği görüldü. Bu bağlamda araştırmacılar diyetin HBA1c düzeylerini önemli ölçüde ve sürdürülebilir olarak iyileştirdiği" sonucuna vardı.
Araştırmacılar ayrıca aralıklı oruç grubundakilerin bel çevresi ölçümü, tansiyon seviyesi ve kanda dolaşan bir tür yağ olan trigliserit gibi kriterlerde de ilaç kullananlara kıyasla daha iyi sonuçlar kaydedildiğini açıkladı.
Öte yandan makalede, Tip 2 diyabet hastalarında takviyeli 5:2 diyetinin uzun vadeli etkisini ölçmek için daha fazla araştırma yapılması gerektiği vurgulandı. Ancak araştırmacıların bulguları, diyabetin erken aşamalarındaki kişiler için aralıklı orucun hayat tarzı değişikliğine iyi bir başlangıç olabileceğini gösteriyor.
UZUN VADELİ ETKİLERİ İÇİN DAHA FAZLA ARAŞTIRMA GEREK
Peterson araştırmanın geniş kapsamlı, titiz ve zekice tasarlanmış olduğuna çünkü aynı anda hem aralıklı orucun hem de düşük kalorili takviyelerin etkisini ölçtüğüne dikkat çekti.
Geçmişte yapılan başka araştırmalarda da yemek yerine tüketilen düşük kalorili smoothie, çorba ve atıştırmalıkları içeren diyetlerin insanların kilo vermesine ve kan şekeri düzeylerini düşürmesine yardım ettiği görülmüştü. Birçok başka araştırmada da 5:2 diyetinin kan şekeri düzeyini iyileştirmeye faydalı olduğu ortaya konmuştu.
Peterson, 5:2 diyetinin dezavantajlarından birinin ilk aylarda etkileyici sonuçlar getirmekle birlikte 6 ay ila 1 yıldan sonra etkisini kaybetmesi olduğunu belirtti ve ekledi: "Kısa vadede avantajlı görünüyor ancak 1 yıl ve daha uzun sürede standart bir düşük kalorili diyetten daha iyi sonuç vermiyor."
Daha uzun vadeli araştırmalara ihtiyaç olduğuna da dikkat çeken Peterson, "Ancak şu an için yakın zamanda Tip 2 diyabet tanısı almış hastalar doktorlarıyla görüşüp içecek takviyeleriyle desteklenmiş 5:2 diyetini uygulama seçeneğini değerlendirebilirler" dedi.
Öte yandan araştırmadaki katılımcıların oruç sürecinde çok fazla yan etki yaşamadığını da hatırlatan Peterson, "Bununla birlikte yüzde 6'lık bir kesim düşük kan şekeri semptomları bildirmiş. Bu durum tehlikeli olabilir. O nedenle bunu uygulamak isteyen kişiler mutlaka doktorlarıyla birlikte hareket etmeli. Kendi kendilerine bir şey denememeli" dedi.
The Washington Post'un "Intermittent fasting over two days can help people with Type 2 diabetes" başlıklı haberinden derlenmiştir.