Y­e­r­ç­e­k­i­m­i­ ­d­a­l­g­a­s­ı­ ­h­a­f­ı­z­a­s­ı­ ­a­r­a­c­ı­l­ı­ğ­ı­y­l­a­ ­t­e­m­e­l­ ­u­z­a­y­-­z­a­m­a­n­ ­s­i­m­e­t­r­i­l­e­r­i­n­i­ ­a­r­a­ş­t­ı­r­m­a­ ­o­l­a­s­ı­l­ı­ğ­ı­n­ı­ ­a­r­a­ş­t­ı­r­m­a­k­

Genel görelilik kuramının öngördüğü gibi, kütle çekim dalgalarının geçişi nesnelerin göreceli konumlarında ölçülebilir bir değişim bırakabilir. Kütle çekim dalgası hafızası olarak bilinen bu fiziksel olgu, hem kütle çekim dalgalarını hem de uzay-zamanı incelemek için potansiyel olarak kullanılabilir.

Gran Sasso Bilim Enstitüsü (GSSI) ve Uluslararası İleri Araştırmalar Okulu’ndaki (SISSA) araştırmacılar yakın zamanda, belirli dönüşümlerden sonra aynı kalan uzay-zamanın temel özellikleri olan uzay-zaman simetrilerini ölçmek için kütleçekim dalgası belleğini kullanma olasılığını araştıran bir çalışma yürüttüler. Makaleleri, yayınlanan içinde Fiziksel İnceleme Mektuplarıbu simetrilerin yer değiştirme ve spin hafızasının gözlemlenmesi yoluyla araştırılabileceğini öne sürmektedir.

Makalenin ortak yazarı Boris Goncharov, Phys.org’a “Uzun bir süre kütle çekim dalgası hafızası fenomeni ve ilişkili düşük enerji fiziğinin kuantum mekaniğiyle bağlantısı hakkında meraklıydım,” dedi. “Weinberg’in yumuşak graviton teoremini ilk olarak Avustralya’daki Monash Üniversitesi’nde Prof. Paul Lasky’den, kütle çekim dalgası hafızasını tartışırken duydum. Sonra yumuşak teoremi kütle çekim dalgası hafızası ve kütle çekim dalgası kaynaklarından gelen sonsuzdaki uzay-zaman simetrileriyle ilişkilendiren sözde “Kızılötesi Üçgen”i öğrendim.”

Weinberg’in yumuşak graviton teoremi ve ‘kızılötesi üçgen’ aynı fiziksel fenomeni özetleyen matematiksel formülasyonlardır: kütle çekim dalgası hafızası. Goncharov ve meslektaşları yakın zamandaki çalışmalarının bir parçası olarak kütle çekim dalgası hafızasından yararlanarak uzay-zaman simetrilerini araştırma olasılığını araştırmaya koyuldular.

Goncharov, “Bu olgu, yüz yıllık, batmaz ve mikroskobik dünyayla bağdaşmayan Einstein’ın kütle çekim teorisi olan Genel Görelilik’i, uzay-zamanın asimptotik kenarındaki bir kuantum alan teorisi olarak tanımlamaya yönelik devam eden girişimde rol oynuyor” dedi.

“Fizikte birleştirmeye yönelik bu yaklaşım bana önemli ve ümit verici görünüyor; bunu çok heyecan verici buluyorum. Özel projemiz, yayının ortak yazarlarından Prof. Laura Donnay ile bu alandaki yeni gelişmeleri tartışırken ortaya çıktı.”

Araştırmacılar bu alandaki önceki literatürü incelediklerinde, giderek artan sayıda uzak uzay-zaman simetrisinin tartışıldığını, ancak bu simetrilerden hangilerinin ve karşılık gelen bellek terimlerinin doğada var olduğunun net olmadığını buldular. Birkaç fizikçi kütleçekim dalgası belleğini tespit etme olasılığını araştırmış olsa da, Goncharov ve meslektaşları ölçümlerini kullanarak hangi fiziğin kısıtlanabileceğinden emin değildi.

“Bu uzay-zaman simetrilerini test edebileceğimiz fikri çalışmamızın merkezindeydi,” diye açıkladı Goncharov. “Bir diğer husus da, Prof. Jan Harms ve benim, kütle çekim dalgası hafızasının gözlemsel olasılıklarını araştırmanın önemli olduğu Einstein Teleskobu işbirliğinin üyeleri olmamızdır. Einstein Teleskobu, 2030’larda planlanan yeni nesil Avrupa yer tabanlı kütle çekim dalgası dedektörüdür.”

Araştırmacılar şimdiye kadar uzay-zaman simetrilerini kütleçekimsel dalga hafıza etkilerinin gözlemlenmesi yoluyla ölçmek için geleneksel bir yaklaşım sunmamışlardı. Goncharov ve meslektaşlarının yakın zamanda yayınladığı makale, literatürdeki bu belirgin boşluğu doldurmayı amaçlıyordu.

“(a) çeşitli kütle çekim dalgası hafıza terimlerini ne zaman ve hangi araçlarla tespit edebileceğimizi tahmin etmeye, (b) kütle çekim dalgası hafıza etkilerini analitik olarak veya sayısal görelilik kullanarak nasıl hesaplayacağımıza ve (c) farklı uzay-zaman simetrisi modellerinin kütle çekim dalgası hafıza terimlerini nasıl ürettiğine odaklanan çok sayıda önemli çalışma vardı,” dedi Goncharov. “Ancak, gözlemlenen hafıza etkilerine dayalı uzay-zaman simetrilerinin tartışılması literatürde bir boşluk gibi görünüyordu.”

Bu araştırmacıların son çalışmaları bir ilke kanıtı olarak görülebilir. Makalelerinde, uzay-zaman simetrilerini araştırmak için kullanılabilecek yeni gözlemsel testler sunarken, aynı zamanda gelecekte ele alınabilecek önerilen yaklaşımlarının potansiyel sınırlamalarını da ana hatlarıyla belirtiyorlar.

Genel olarak, çalışmaları Genel Görelilik teorisinin test havuzunun genişletilebileceğini öne sürüyor. Ayrıca, çeşitli kütleçekim dalgası dedektörleri tarafından toplanan veriler kullanılarak gerçekleştirilebilecek bazı yararlı hesaplamalar sağlıyor.

Goncharov ve meslektaşları, makalelerinin araştırma toplulukları içinde uzay-zaman simetrileri ve kütle çekim dalgası hafızası gibi konular hakkında daha fazla tartışmayı başlatmasını umuyor. Bu tartışmalar potansiyel olarak çeşitli fizik teorilerinin birleştirilmesine giden yolu açabilir.

“Şu anda, Sharon Tomson (şu anki enstitüm olan Almanya, Hannover’deki AEI’de yeni bir doktora öğrencisi) ve Dr. Rutger van Haasteren ile birlikte, Pulsar Zamanlama Dizileri (PTA’lar) ile kütleçekim dalgası hafızası arayışına başlıyorum.”

PTA’lar, Dünya’daki radyo teleskoplarını kullanarak pulsarlardan (yani hızla dönen nötron yıldızlarından) kaynaklanan oldukça kararlı ve düzenli sinyalleri toplayan astronomik gözlem araçlarıdır. Bu nötron yıldızları, Samanyolu’nda kütle çekim dalgalarının yayılmasından kaynaklanan radyo darbelerinin gecikmelerini ve ilerlemelerini algılayacak kadar hassas oldukları için oldukça hassas saatler gibi davranırlar.

“PTA’lar galaktik ölçekli dedektörlerdir ve şu anda yakın evrendeki yavaşça içe doğru çekilen süper kütleli ikili kara deliklerin ortak uğultusunu yavaş yavaş alıyor gibi görünüyor. Sinyal, birkaç yıldan on yıllara kadar olan zaman ölçeklerinde en belirgin olan darbe varış sürelerinde yavaş değişimler üretiyor,” diye ekledi Goncharov.

“Yakın bir galakside süper kütleli ikili kara deliklerin göze çarpan bir birleşmesi, PTA’lar tarafından tespit edilebilen hafızalı bir kütle çekim dalgası patlamasına neden olabilir. Bu tür patlamalar çok nadir olsa da, varlıklarına sınırlar koyarak verilerden bazı yararlı bilgiler çıkarmayı umuyoruz.”

© 2024 Bilim X Ağı