Herkes sattığı malın, verdiği hizmetin bedelini kendisi belirlemekte özgür. Tabii ki bir şartla. Vatandaşı doğru bilgilendirmek yani aldatmamak koşuluyla... Bakın dün ajanslara düşen bir haber gösterdi ki tüketiciler olarak bizden bilgi saklayan, bizi aldatan özetle dürüst olmayan binlerce işletme var. Önce gelin haberdeki verilere kısaca bir göz atalım.
- Ticaret il müdürlükleri 2 Ocak 2024’ten itibaren yiyecek ve içecek hizmeti veren işletmelere yoğun denetimler yapmış.
- 114 bin 567 firmanın denetimi sonucunda 21 bin 659’unda aykırılığa rastlanmış.
- Kurallara uymayan işletmelere 47 milyon 43 bin 348 lira idari para cezası uygulanmış.
FİYATLARINI SAKLAMIŞLAR
Türkiye’de işini dürüstçe yapan binlerce işletme var. Onlar bu yazının konusu değil. Ancak denetlenen 114 bin firmadan 21 bininde kusur olmasını da hafife alamayız. Bakanlık açıklamasını inceleyenler net bir şekilde görecek ki ceza alan işletmelerin büyük bir bölümü tarife ve fiyat listelerini saklamış. İş yerlerinin giriş kapısının önüne ve hizmet sunulan masaların üstüne koymamış. Yani biz tüketicilerden bir şekilde fiyatlarını saklamış. Restoran kafe veya benzerlerini şöyle bir gezin.. Çok farklı gözlemleriniz olacak. Çoğu menüde yer alan yiyecek ve içecekleri fiyatları da gözükecek şekilde kapı önüne koyuyor. Bazılarında hiç liste yok. Bazıları masa üstündeki menüyü bir masanın üstünde dışarıya bırakıyor. Kiminin menüsü yıpranmış vaziyette, kiminde fiyatlar okunmuyor vs. Kapının önündeki manzaralar bu şekilde. Masalarda ise daha değişik uygulamalar var. Bazı menülerde porsiyon gramaj vs çok açık bir şekilde yazılmış. Neye ne fiyat ödeyeceğinizi çok iyi öğrenebiliyorsunuz. Bazılarında ise herşey karanlık.
TABAKTA KAÇ KALAMAR VAR
Kalamarlar, karides vs’nin fiyatı var ama gramajları yok. Bir restoranda kalamar yiyorsunuz bakıyorsunuz tabakta 15 adet var, diğerinde 8 adet. 1 porsiyon köfte bir yerde 200 gr bir yerde 150 gr. Meze tabaklarının büyüklüğü ile ilgili maalesef bir standart yok. Salatanın, meyvenin ne kadar geleceğini bilmenizin de imkânı yok. Balık başta olmak üzere bazı ürünlerin fiyatları ise boş bırakılıyor. Anlıyorum fiyatlarda sürekli değişiklik var ama teknoloji çağında çok rahat çözümler geliştirilebilir. Özetle bir restorana girdiğimizde sipariş vermeden önce neyin kaça satıldığını bilmek hakkımız. İşletme sahibi bunu beyan etmek zorunda. Baktınız kapı önünde fiyat listesi yok. Masadaki menülerde fiyatlar saklanmış o restoran, kafe vs’den uzak durun. Türkiye’de işini doğru yapan, tüketiciyi aldatmayan binlerce işletme var. Onları tercih edin.
FARK EDERSEN ‘PARDON’
Geçtiğimiz yılın kasım ayında bu köşede Alanya’da bir restoranın bir vatandaşı aldatma girişimine yer vermiştim. Vatandaş adisyon fişini incelediğinde yemediği yemeklerin içmediği içeceklerin parasının tahsil edilmeye çalışıldığını anlamıştı. İncelemeler göstermişti ki özellikle turizm bölgelerinde adisyona ilaveleri alışkanlık haline getiren işletmeler vardı. Fark edersen, ‘pardon’ diyorlardı. Fark etmezsen ‘geçmiş olsun.’
ADİSYON LÜTFEN
Tekrar önemle hatırlatmak isterim. Tüm işletmeler hesap istediğinizde size adisyon fişini göstermek zorunda. Adisyon fişini incelemek sizin sorumluluğunuzda. Ayıp değil. Yanınızda kim olursa olsun adisyon fişini inceleyin. Yediğiniz içtiğinizle tutuyor mu tutmuyor mu kontrol edin. Kuver hizmet bedeli, bahşiş vs ne varsa bilin. Hesabı daha sonra ödeyin.
Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca bilanço ve işletme hesabı esasına göre defter tutan ve alkollü içki servisi yapan gece kulüpleri, diskotekler, barlar, pavyonlar, gazinolar, meyhaneler, lokantalar, kafeteryalar ve pastane gibi işletmeler adisyon kullanmak mecburiyetinde.
Alkollü içki servisi yapılmamakla birlikte Kurumlar Vergisi Kanunu’na tabi olan her türlü kurumlar tarafından çalıştırılan veya Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca bilanço usulüne göre defter tutulan lokanta, kafeterya, pastane, gazino gibi işletmeler de adisyon kullanmak zorunda.
TİCARET BAKANLIĞI NE DİYOR?
- Temel amacı perakende olarak satışa sunulan mal ve hizmetlerin etiket, tarife ve fiyat listelerinin şekli, içeriği, kullanılması ile indirimli satışlara ilişkin usul ve esasları düzenlemek olan yönetmelik, tüketicilerin ekonomik çıkarlarının korunması, doğru ve eksiksiz olarak bilgilendirilmesi açısından önem arz etmektedir.
- İşletmelerin tarife ve fiyat listelerinin sürekli değişikliğe uğraması nedeniyle tüketiciler nezdinde oluşan mağduriyetlerin önüne geçilebilmesi ve piyasalarda istikrarın sağlanması amaçlarıyla lokanta, restoran, kafe, pastane ve benzeri yiyecek ve içecek hizmeti sunulan işletmelerde, tarife ve fiyat listelerinin ‘iş yerinin giriş kapısının önüne ve hizmet sunulan masaların üstüne’ tüketiciler tarafından kolaylıkla görülebilir ve okunabilir şekilde yer verilmesi zorunluluğuna ilişkin Fiyat Etiketi Yönetmeliği’nde değişiklik yapılmış olup, söz konusu değişiklik 1 Ocak 2024’te yürürlüğe girmiştir.