Mercer ve Marsh’ın sağlık ve yan haklarda bütünsel çözümler üreten markası Mercer Marsh Benefits (MMB), “2024 Mavi Yaka Yan Haklar Trendleri Raporu”nun sonuçlarını açıkladı. 200’ün üzerinde firmanın katılımıyla tamamlanan raporda, Türkiye’deki çeşitli sektörlerden mavi yaka çalışanlara sunulan yan hakların, işverenler açısından çalışan bağlılığını ve memnuniyetini nasıl etkilediği kapsamlı bir şekilde ele alındı. Raporun sonuçlarına göre; mavi yakalı erkek çalışan oranı yüzde 79 iken, kadın oranı yüzde 21. Mavi yaka çalışan yaş ortalaması 36.3, mavi yaka çalışanların kıdem yılı ortalaması ise 7.2 yıl olarak verilere yansıyor. Kadın çalışan sayısının en çok olduğu sektörler; bankacılık ve finansal hizmetler, perakende ve bilgi teknolojileri öne çıkıyor.
Araştırmanın sonuçlarına göre; mavi yaka çalışanların yüzde 28,60’ı lise mezunu. Meslek Yüksek Okulu mezunlarının oranı yüzde 11,10 iken üniversite mezunlarının oranı ise yüzde 8,90 olarak göze çarpıyor. En çok üniversite mezunu mavi yakalının çalıştığı sektörlerin başında teknoloji sektörü gelirken, onu ilaç ve sağlık, enerji ile kimya sektörleri takip ediyor.
Raporun sonuçlarına göre; 2023 yılında şirketler ortalama 233 mavi yaka çalışanı işe aldı. Perakende sektörü bin 98 ve lojistik sektörü ise 813 kişiyle mavi yakalıya en fazla istihdam sağlayan sektörler oldu.
Mavi yaka çalışanların işten ayrılma nedenleri baz ücret, yan haklar, bölgesel dinamikler (tarımsal bölgede olunması) gibi çeşitli nedenlerden kaynaklanıyor. 2023 yılında mavi yaka çalışanlarının yüzde 59,33’ü baz ücret sebebiyle, yüzde 17,22’si yan haklar sebebiyle işten ayrıldı. İşten ayrılma oranlarını sendikalı ve sendikasız şirketler kırılımında incelendiğinde ise sendikalı şirketlerde bu oranların düştüğü görülüyor.
Yan hakta eşitsizlik var!
Araştırmaya göre; mavi yaka çalışana Organizasyon İçi Kademe Sistemi ile pozisyon değerlendirmesi yapan şirketlerin oranı yüzde 51. 2023 yılında kişi başına ortalama 26,9 saat eğitim sağlandı. Verilen eğitimlerde üretim, bakım, depo, tedarik zinciri, kalite ve Ar-Ge’ye yönelik eğitimler ön plana çıktı. En çok eğitim veren sektörlerin başında otomotiv, lojistik ve üretim sektörler yer aldı.
Şirketlerin yüzde 69,49’u beyaz yaka ve mavi yaka çalışanların yan haklarında farklılıklar olduğunu söylüyor. Şirketlerin yüzde 63,3’ünün mavi yaka çalışanları için esnek yan haklar uygulamaları bulunmuyor. Mavi yaka çalışanları için sağlanan yan haklar uygulamaları arasında ulaşım yardımı, kreş yardımı ve ısınma / yakacak yardımı ön plana çıkıyor.
Yüzde 67 özel sağlık sigortası yapmayı düşünmüyor
Şirketlerin yüzde 66,7’si mavi yaka çalışanlar için özel sağlık sigortası yapmayı düşünmüyor. Özel sağlık sigortalarında yüzde 53,8’i çalışan, eş ve çocukları kapsarken yüzde 43,6’sı yalnızca çalışanı kapsıyor.
Mercer Marsh Benefits Türkiye Ülke Lideri Fuat Ünal raporun sonuçlarını şu sözlerle değerlendirdi: “2024 Mavi Yaka Yan Haklar Trendleri Raporu’muzun sonuçları üretim süreçlerindeki çalışanlara yatırım yapmanın önemini bir kez daha vurguluyor. Kişi başına verilen ortalama 27 saatlik eğitimlerle şirketlerin, işgücünü geliştirmenin (upskill) ve beceri geliştirmenin değerinin farkına vardığını görüyoruz. Yine her iki şirketten birinin mavi yakalı çalışanlar için pozisyon değerlendirme uygulamalarına sahip olduğunu görmek cesaret verici, bu da kariyer gelişimi ve ilerleme fırsatlarına odaklanıldığını gösteriyor. Ancak beyaz yakalı ve mavi yakalı çalışanlar arasındaki yan hak uygulaması arasındaki farklar, hala iyileştirme yapılması gereken noktalar olduğunu bizlere gösteriyor. Şirketlerin yan haklar uygulamalarında daha bütünsel bir bakış açısıyla, eşitliği ve adaleti sağlaması çok önemli. Artık pek çok şirketin aradaki farkı kapatmak için farklı uygulamalar geliştirmeye ve tüm çalışanlara daha adil yan haklar sağlamaya çalıştığını görüyoruz. Daha kapsamlı ve adil yan hakların çalışanların refahını ve iş memnuniyetini artıracaktır.”
EYT’lilerin emekliliği hiç de hayallerdeki gibi değil