Lipaz değeri; normal kabul edilen aralığın altında ya da üstünde tespit edildiğinde; bu durum sağlık açısından bir problem anlamına gelebilir. Peki lipaz nedir ve olması gereken değeri kaçtır?
Rutin yapılması gereken kan testlerinin değerleri normal kabul edilen aralıkta olması gerekir. Normal kabul edilen değerin altında ya da üstünde çıkan değerler bazı rahatsızlıkların göstergesi olabilir. Bu rahatsızlıklardan birisi de Lipaz’dır. Lipaz enzimi nedir ve nerede üretilir gibi merak edilen soruların cevabı bu yazıda sizlerle!
Besinlerden alınan yağlar vücutta yapı taşlarına ayrılır. Yapı taşlarına kadar ayrılan yağlar bu şekilde vücutta kullanılabilir hale gelir. Bu parçalama işleminden sorumlu olan enzim ise lipazdır. Pankreas tarafından üretilen lipaz enzimi; vücuda giren yağları gliserole ve yağ asitlerine dönüştürerek emilebilir hale getirir. Normal şartlarda kandaki bu enzimin değeri belirli bir aralıkta olması gerekir. Kişinin kanındaki enzim seviyesinin normal kabul edilen aralık içerisinde olup olmadığını tespit etmek için ise lipaz testi yapılır. Test sonucunda bu enzimin değeri normal aralığın altında ya da üzerinde çıkabilir ve bazı hastalıklara sebep olabilir. Bu hastalıkların erkenden tespit edilip tedavi edilebilmesi için düzenli aralıklarla lipaz enzim değerinin kontrol edilmesi gerekir.
Enzimlerin kandaki değerini araştıran lipaz testi genellikle pankreas hastalığının teşhisi için yapılır. Kandaki enzim değerinin düşüklüğü ya da yüksekliği sadece pankreas hastalığının değil başka hastalıkların da göstergesi olabilir. Bu yüzden düzenli aralıklarla kandaki enzim değerlerinin ölçülmesi oldukça önemlidir. Peki, Lipaz enzimi normal şartlarda kanda ne kadar bulunması gerekir?
Sağlıklı insanlarda lipaz seviyesi 10 - 140 U/L aralığında ölçülür. Ancak bazı durumlarda kandaki bu seviye daha düşük ya da daha yüksek çıkabilir. Bu sonuçlar bazı hastalıkların göstergesi olabilir. Lipaz seviyesinin normal aralığın altında çıkması kişinin pankreas organının işlevini gerektiği düzeyde gerçekleştiremediği anlamına gelir. Bunun yanı sıra kronik bir hastalık olan kistik fibrozis sahibi olan kişilerin de kandaki lipaz enzimi normal kabul edilen aralığın altındadır. Peki kişinin enzim seviyesi normal aralığın üzerindeyse bu ne anlama gelir? Kandaki lipaz yüksekliği; pankreas, safra kesesi ya da bağırsak hastalıklarına işaret edebilir. Böyle bir durumla karşılaşıldığında genellikle radyolojik görüntüleme tekniklerinden faydalanılarak teşhis konur.
El ya da kol üzerinde bulunan herhangi bir damardan kan alınarak lipaz testi basit bir şekilde yapılır. İğne yardımıyla alınan kan örneğinden lipaz dışında başka kan parametreleri de değerlendirilebilir. Herhangi bir yan etkisi olmayan bu test; tüm kan testlerinde yaşanan baş dönmesi, tansiyon düşüklüğü ve bayılmaya sebep olabilir. Kan aldırmaktan ya da iğneden korkan kişilerde bu belirtiler çok daha yaygın bir şekilde görülür. Bunun yanı sıra kan alma sürecinde yaşanan aksiliklerden dolayı iğnenin girdiği damar bölgesinde şişlik, morluk, enfeksiyon ya da kızarıklık yaşanabilir. Bu gibi aksiliklerin yaşanmaması için işlem yapıldıktan hemen sonra steril bir pamuk yardımıyla kan alınan bölgeye minimum 5 - 10 dakika bastırılması gerekir.
Lipaz testinden daha güvenilir sonuçlar elde etmek için ise kişi testten önceki 8 - 10 saat aç olmalıdır. Aç haldeyken uygulanması gereken bu test genellikle sabahları kahvaltı öncesinde yapılır. Bunun yanı sıra test sonucunu etkileyebilecek ilaçlar olduğundan dolayı düzenli ilaç kullanan kişilerin doktora bilgi vermesi gerekir.
Test sonucunda lipaz seviyesi yüksek olan hastaların kan değerini normale döndürebilmek için enzimin yükselmesine sebep olan hastalığın tedavisine yönelik uygulamalar yapılır. Enzim düşmesine sebep olan hastalığın dışında ek bir rahatsızlığa sahip olan hastalara yönelik ek önlemler de alınır. Örneğin obezite problemi olan bireylere sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve diyet programları ile kilo vermeleri sağlanmalıdır. Bunun yanı sıra lipaz enzimi yüksek hastaların kesinlikle sigara ve alkol kullanımından uzak durmaları gerekir. Kolesterol problemine sahip olan hastaların ise kolesterol düşürücü ilaçlar kullanmalı ve yağlı gıdalardan uzak durmalı. Safra kesesinde taş sorunu olanlar ise doktor desteğiyle bu problemden kurtulmalıdır. Pankreasında kist bulunan kişilerin ise kistin iyi huylu mu kötü huylu mu olduğunu tespit etmek için biyopsi yaptırmaları gerekir. Tespit edilen hastalığa bağlı olarak uygulanacak bu yöntemler sayesinde lipaz seviyesi dengede tutulmaya çalışılır.
Lipaz nedir ve lipaz enzimi nerede üretilir konusuyla ilgili bilgilendirme amacıyla yazılan bu yazı konu ile ilgili genel bir çerçeve çizmiştir. Kan seviyesindeki lipaz seviyesi hakkında verilen bilgilerin ardından siz de enzim seviyenizi ölçtürmek istiyorsanız doktorunuza başvurmalısınız. Bunun dışında değişkenlik gösteren lipaz enzimi ph değeri sıcaklık ve ağırlıkla bağlantılıdır.
Kandaki enzim seviyeleri; rutin testler ile kolay bir şekilde belirlenir. Bu yüzden uzun süredir kan testi yaptırmadıysanız yakın bir zamanda yaptırmanızda fayda var. Açken yapılacak olan testler sonucunda lipaz seviyenizin düşük, yüksek ya da farklı bir bozukluğa sahip olduğu tespit edilirse ileri tanı testleri yapılarak sahip olduğunuz hastalığın tedavi sürecine başlanır. Düzenli aralıklarla yaptırdığınız kan testleri sayesinde ileride karşılaşabileceğiniz ciddi sağlık problemlerinin önüne geçmiş olursunuz.