Bir magnetar, güçlü enerji patlamaları üreten son derece güçlü bir manyetik alana sahip nadir bir yıldız türüdür.
Yakın zamana kadar, enerji patlamaları birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar aralıklarla kaydedilen yalnızca magnetarlar biliniyordu. Yeni keşfedilen GPM J1839-10, her 22 dakikada bir yayın yapıyor ve bu da onu şimdiye kadar keşfedilen en uzun süreli magnetar yapıyor. Gökbilimciler onu Batı Avustralya’daki Murchison Widefield Array (MWA) radyo teleskopunu kullanarak keşfettiler. Magnetar, Scutum takımyıldızında Dünya’dan 15.000 ışıkyılı uzaklıkta yer almaktadır.
Natasha Hurley-Walker, bunun zaten evrendeki en egzotik ve aşırı nesnelerden bazıları olan nötron yıldızları ve magnetarlar hakkındaki anlayışımıza meydan okuduğunu söyledi.
Bu yıldızın türünün ikincisi olması dikkat çekicidir. İlki lisans öğrencisi Tyrone O’Doherty tarafından keşfedildi.Ocak 2022’de Nature dergisinde, periyodik olarak belirip kaybolan, saatte üç kez güçlü enerji ışınları yayan gizemli bir nesneyi anlatan bir makale yayınlandı. İlk başta, bilim adamları Tyrone’un ne tür bir nesne keşfettiğini açıklayamadılar. Böylece, bunun nadir bir olayın tek seferlik bir gözlemi mi yoksa magnetarların sınıflandırmasını genişletme ihtiyacının bir işareti mi olduğunu öğrenmek için benzer nesneler aramaya başladılar.
Ekip, Temmuz-Eylül 2022 arasında MWA teleskopuyla gökyüzünü taradı. Gözlemler başladıktan kısa bir süre sonra GPM J1839-10’u buldular. Bu magnetardan gelen enerji patlamaları beş dakikaya kadar sürer – ilk nesneden beş kat daha uzun. Diğer teleskoplar keşfi doğruladı ve daha fazla bilgi bulmaya yardımcı oldu. Bunların arasında Avustralya’daki üç CSIRO radyo teleskopu, Güney Afrika’daki MeerKAT radyo teleskopu, 10 metrelik Grantecan teleskopu (GTC) ve XMM-Newton uzay teleskobu bulunuyor.
GPM J1839-10’un göksel koordinatları ve özellikleriyle donanmış olan Hurley-Walker ekibi, dünyanın önde gelen radyo teleskoplarının gözlemsel arşivlerini de araştırmaya başladı.
Hindistan’daki Metrewave Radyo Teleskopu (GMRT) verilerinde tespit edildi ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Çok Büyük Dizi (VLA) gözlemleri 1988 gibi erken bir tarihte yapıldı. Bu tarihsel verileri keşfettiğimde şaşırdım. Teleskoplar bu cismin nabzını ilk kez 33 yıl önce, ben henüz beş yaşındayken kaydetti ama sonra kimse bunu fark etmedi. Hurley-Walker, kimsenin bu tür fenomenleri aramadığını, bu nedenle diğer araştırmacıların dikkatinden kaçtığını söyledi.
Tüm magnetarlar radyo dalgaları yaymaz. Bazıları, yıldızın manyetik alanı yüksek enerjili radyasyon üretemeyecek kadar zayıfladığında kritik bir eşik olan “ölüm çizgisinin” altında bulunur.
Tespit ettiğimiz nesne, radyo dalgaları yaymak için çok yavaş dönüyor. Ölüm çizgisinin altında. Bunun bir magnetar olduğunu varsayarsak, bu nesne radyo dalgaları yaymamalıdır. Ama onları görüyoruz. Ve bu sadece küçük bir radyo emisyonu patlaması değil. Her 22 dakikada bir, beş dakikalık bir radyo enerjisi darbesi yayar ve bunu en az 33 yıldır yapıyor. Hurley-Walker, bunun arkasındaki mekanizma ne olursa olsun alışılmadık bir durum” dedi.
Keşif, nötron yıldızlarının fiziğini ve manyetik alanların aşırı koşullar altındaki davranışını anlamak açısından önemlidir. Aynı zamanda magnetarların oluşumu ve evrimi hakkında yeni sorular ortaya çıkarıyor ve hızlı radyo patlamaları (FRB’ler) gibi gizemli fenomenlerin kökenine ışık tutabilir.
Bilim adamları, özellikleri ve davranışları hakkında daha fazla bilgi edinmek için GPM J1839-10’u gözlemlemeye devam etmeyi planlıyor. Ayrıca, gerçekten ultra uzun dönemli magnetarlar mı yoksa daha sıra dışı bir şey mi olduklarını belirlemek için gelecekte daha benzer nesneler keşfetmeyi umuyorlar.