Moskova’nın katlettiği, yerlerinden ettiği, mülksüzleştirdiği mazlum milletlerden birçok kişi Ukrayna ordusunda gönüllü taburları oluşturdu. 1940’larda Stalin yönetiminde zorla tehcirlere maruz kalan Çeçenler ve Tatarların yanı sıra, Gürcüler, Rus sürgünler, Lukaşenko muhalifi binlerce kişilik bir Belaruslu alayı, Ukrayna için silaha sarıldı.
Geçtiğimiz günlerde Ukrayna’nın başkenti Kiev’in dışında yeni askerler için düzenlenen gerçek atış eğitimi tatbikatında olağandışı bir unsur vardı. Bir Ukrayna Ordusu subayı emirleri verirken, kursiyerler, bazı Kırım Tatarları ve gönüllü bir Çeçen taburunun üyeleriydi. Ukrayna ordusu komutanları uzun süredir savaş için asker sıkıntısı çekmediklerini söylese de, yabancı vatandaşlar da dahil olmak üzere binlerce gönüllüyü saflarına kabul etti.
New York Times’ın haberine göre birçoğu, Çeçenler gibi, Rusya’dan gelen mülteciler. Diğerleri, Moskova’ya ve Vladimir V. Putin rejimine karşı isyankar bir geçmişe sahip olan Gürcistan gibi çevre ülkelerden gelmiş. Çeçen taburunun gri sakallı komutan yardımcısı Muslim Madiyev, eğitim tatbikatlarını izlerken silah seslerini bastırmak için kulak koruyucuları takarak, “Neler olduğunu gördük. Ukrayna’da asker sıkıntısı yok, ama biz de bu savaşa katılmalı ve bu savaşın bir parçası olmalıyız” dedi.
Gönüllülerin çoğu, ya iş için ya da ülkelerindeki siyasi baskıdan sığınmak için zaten Ukrayna’da yaşıyordu. Bazı gönüllüler vize ve oturma izinleri ile mücadele ederken, savaşa katılma istekleri sabotajcılara karşı tetikte olan bazı Ukraynalı yetkililer ve komutanlar arasında şüphe uyandırdı. Ancak gönüllüler yerlerini bulmuş gibi görünüyor. Çeçenistan’da Moskova’ya karşı iki savaşta da gazi olan Madiyev, 1990’larda Rusya’dan bağımsızlık mücadelesine öncülük eden eski Sovyet generali Cahar Dudayev’in bir ortağıydı.
Çeçenistan’dan sürgün edilen Madiyev, 2016 yılında Ukrayna’ya yerleşmiş. Adını merhum Çeçen liderden alan taburu, Ukrayna’nın doğusunda 2014 yılında Rusya destekli ayrılıkçıların ayaklanması ve Kırım’ın ilhak edilmesinin ardından son yıllarda Rusya’ya karşı mücadelesinde Ukrayna’ya katılan birkaç Çeçen birliğinden biri. Madiyev, kaç tane aktif savaşçısı olduğunu açıklamayı reddetti ve sadece “Yeterince var” dedi.
Pek çok Ukraynalı gibi Moskova’nın Ukrayna’da durdurulmaması halinde Avrupa’nın birçok ülkesini daha tehdit edeceğini söyledi. Ancak taburundaki genç savaşçılar işleri daha da ileri götürüyor.
Bir Çeçen savaşçı, “Amacımız, Çeçen İçkerya Cumhuriyeti’nin kurtuluşu ve onu isteyen tüm ulusların özgürlük kazanmasına yardımcı olmaktır” dedi. Çeçenler, geçen Şubat ayında Rusya’nın işgalinden bu yana Ukrayna’da oluşan çok sayıda etnik temelli tabur ve alayın yalnızca bir örneği. Beyaz Rusya’dan savaşçılar da binlerce kişilik bir alay oluşturdu.
Diğer gönüllüler Kafkasya ve Orta Asya’dan ve ayrıca Rusya’da büyük nüfusa sahip etnik azınlıklardan geliyor:
Çeçenler, Tatarlar ve Türkçe konuşan gruplar. Ekim ayında Herson bölgesinde Gürcü gönüllülerin de içinde bulunduğu Ukrayna askeri birliğinin üyeleri. Çoğu, Moskova’nın mülksüzleştirme ve baskı altına alma konusundaki tarihi şikayetleriyle motive oluyor.
Çeçenler ve Tatarlar, 1940’larda Stalin yönetimindeki zorla tehcirlerle yok edilen birçok grup arasındaydı. Aralarında Rus milliyetçileri ve Putin’e karşı çıkan neo-Nazilerin de bulunduğu bir grup Rus sürgün de var. Binlerce kişilik bir Belaruslu alayı, ülkenin cumhurbaşkanı Aleksandr G. Lukashenko’nun birçok muhalifini içeriyor. Bu gönüllülerin savaşa katılımları Ukrayna için yararlı olabilir, ancak aynı zamanda Kiev hükümeti için potansiyel olarak patlamaya hazır bir konu çünkü çoğu, eve dönmek ve Rus ve Beyaz Rusya hükümetlerini devirmek için uzun vadeli siyasi hırsları da besliyor.
Ukraynalı askeri yetkililer, gönüllü grupları kullanmaları hakkında yorum yapmayı reddederken, Ukrayna güvenlik servisi sözcüsü S.B.U., bu grupların yönetiminden sorumlu olmadığını söyledi. Ancak gönüllülerin kendileri, Ukrayna Ordusu ve istihbarat servislerinin tam bilgisi ve emri altında hareket ettiklerini söylüyorlar.
Ukrayna cumhurbaşkanı Volodymyr Zelensky’nin savaşın başlarında yaptığı çağrıya yanıt olarak, ABD ve İngiltere de dahil olmak üzere Batı ülkelerinden binlerce gönüllü akın etti. Çoğu, Ukrayna hükümeti tarafından tanınan ve bir dereceye kadar Ukrayna Ordusu ile bütünleşen Uluslararası Lejyon’a katıldı.
Geçen ay bir basın toplantısında Ukrayna savunma bakanı Oleksii Reznikov, Avrupa değerlerini savunmak için Ukraynalıların yanında savaşan yabancı askerlerin olmasının ideolojik ve siyasi faydaları olduğunu söyledi. Yabancı askerlerin de değerli deneyimler kazandığını sözlerine ekleyerek, “Buradaki modern savaş, teknoloji savaşı, drone savaşı ve elektronik savaş deneyimi. Bu yüzden bunun bir kazan-kazan değişimi olduğunu düşünüyorum” dedi.
Ancak eski Sovyet cumhuriyetlerinden gelen gönüllüler birçok yönden daha da faydalı olabiliyor. Öncelikle dilsel bir avantajları var çünkü çoğu Ukrayna’da yaygın olarak konuşulan Rusça ve bazen de Ukraynaca konuşarak Ukrayna ordusuyla koordinasyonu kolaylaştırıyor. Bazıları, Kavkaz Lejyonu’ndaki bir grup Gürcü gibi, Afganistan’da NATO önderliğindeki kuvvette görev yapmış, savaş deneyimine sahip.
Rusya ve Ruslar hakkındaki bilgileri ve Moskova’ya olan nefretleri, gönüllüleri Kiev için iyi bir gizli ajan haline getiriyor. Hatta bazı Ukraynalı yetkililer ve milletvekilleri davalarını desteklediklerini ifade etti. Örneğin Ekim ayında Ukrayna Parlamentosu, Çeçen İçkerya Cumhuriyeti’ni Rusya tarafından işgal edilmiş bir bölge olarak tanıyan bir önergeyi kabul etti.